.gif)
Hi Pire I Huaina
He Ture hei whakatu i tetahi Kooti hei uiui i nga tikanga Hoko me nga Riihi Whenua Maori.
Notemea kua maha nga tau i mua ake nei e puritia ana nga whenua Maori e nga Pakeha i raro i te ki he mea hoko he mea riihi ranei aua whenua i nga Maori e whai take ana ki aua whenua i raro i nga ture kua whakakorea i naianei a i whai mana i raro i aua ture ki te riihi ki te hoko i aua whenua i runga i nga tikanga o nga ture kua whakakorea nei:
A no te mea kua maha nga tau e ki ana nga Pakeha e whai take ana ratou ki nga whenua ki nga hea ranei kahore ano i wehewehea a e ki ana i hokona i riihitia ranei i nga Maori e whai take ana ki aua whenua kua kiia ake nei:
A no te mea kahore e ahei te whakamaro i nga tikanga mo runga i nga kirimena me nga hoko me nga riihi no te mea kua whakakorea etahi ture etahi arai ranei i runga i te ture kia hokona kia riihitia aua whenua, i te mea ranei kihai i whakakorea a kihai i haere i raro i nga tikanga o aua ture, i meinga ranei kia mana kore i runga i tetahi pokaketanga i tetahi whakahaere ranei a te Kooti Whenua Maori e etahi atu Kooti ranei:
A no te mea e tino mohiotia ana he maha nga Pakehai runga i nga tini huarahi i ahei te tango whenua i runga i nga Take Tuku Whenua ahakoa nga whakahe a te ture mo runga i aua tikanga pohehe pokaketanga ranei i runga i te ture a kei etahi Pakeha ahakoa e ahua pera ana ano nga take kua araia kei riro i a ratou nga take motuhakea hakoa te whakakorenga o nga ture arai kua kiia ake nei:
A no te mea e ki ana nga Maori kua araia ratou a kei te araia ano ratou i naianei ki te noho i runga i aua whenua e nga Pakeha e ki page 2
ana kei te puritia e ratou i raro i te riihi me te hoko ki a ratou, a e mea ana nga Maori kahore he Kooti e whai mana ana e puare ana ki a ratou hei whakaora i o ratou mate:
A no te mea e whai kupu ana enei tangata katoa i runga ano i te tika ko nga ture e mana nei i ia wa i ia wa mo runga i nga whenua Maori e taumaha ana e whakararuraru ana a kei etahi e poka ke ana nga tikanga a na kona i uaua ai te whakamana i aua ture a kei etahi kore rawa e taea te whakamana:
A no te mea ka tino taunutia enei mahi raruraru mehemea ka waiho kia mau tonu ana me te arai i nga painga ki te katoa, a e whakaarotia ana he mea tika kia whakaturia tetahi Kooti motuhake me te whai mana ki te whakahaere me te whakaoti i ngā paanga me nga tautohe me nga tono me nga whaitake tanga me nga nama me nga raruraru e puta ake ana i runga i aua whenua, i runga ranei i te noho i runga i aua whenua, i runga ranei i nga he me nga mate kua whakahuatia i runga ake nei:
A no te mea he mea tika Ma whai mana tau Kooti a ki te hanga i aua ota me aua whakahaunga me te whakaputa i nga tautoko o nga take katoa e hiahiatia ana hei whakaoti i aua tikanga raruraru katoa a hei whakatau hoki i aua mana me aua take me nga nama me nga tono me era atu take, nama, tono, penei pehea ranei e tau nei inaianei a e ki ana kei te whakaekea e etahi tangata ki etahi a e ki ana e whai mana ana e whai take ana, e whai paanga ana, e whai mokete ana, e whai nama ana, e whai tono ana penei pehea ranei i runga i aua whenua mo runga ranei i aua whenua mo te noho ranei i aua whenua:
Na ka Meinga hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui nei i roto i te Paramete i runga ano hoki i tona mana nga tikanga e mau iho nei:—
| 1. | Ko te ingoa poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakamana Take Whenua Maori, 1893." Ka timata tona mana i te tahi o nga ra o Hanuere tahi mano waru rau iwa tekau ma wha. | ||||||||||||||||||
| 2. |
I roto i tenei Ture mehemea kahore e poka ke ana ona tikanga i enei e mau iho nei,— "Maori" tona tikanga he tangata Maori a i uru mai ano nga hawhe-kaihe Maori me o ratou uri: "Whenua" tona tikanga ko tetahi whenua e whai take ana kua whakataua ranei ki etahi Maori i raro i tetahi take penei pehea ranei haunga ia nga whenua kahore ano kia whakataua nga take e te Kooti Whenua Maori. |
||||||||||||||||||
| 3. | Me whakatu e te Kawana tetahi Kooti Kooti Tuhituhi ranei a me ki taua Kooti ko te Kooti Whakamana Take Maori a kia kotahi Tiati mo taua Kooti a me awhina ia e tetahi Ateha Maori a me whai mana i runga i nga whenua e takoto ana i roto i tetahi takiwa Kooti Whenua Maori e ahei ai te Kawana a muri ake nei te panui kei roto i te rohe o taua mana. | ||||||||||||||||||
| 4. |
Ka ahei e te Kawana te whakatu i ena Tiati a kia pena hoki te maha o nga Tiati o te Kooti i pai ai ia. Ko nga Tiati katoa me whakatu mo nga tau e toru, a ekore e taea te pana atu haunga ia nga take me te huarahi e pana atu ai tetahi Tiati o te Hupirimi, Kooti; ekore ano hoki tetahi take tetahi whakawa tetahi atu whakahaere e taea te whakaeke ki runga i aia mo tetahi mea i meatia i mahia ranei e ia i runga i te whakahaere o nga mahi o tona tari haunga ia nga whakawa page 3 Ko nga utu mo nga Tiati katoa me whakatau i te wa i whakaturia ai ia a me kaua e neke ake i te kotahi mano pauna i te tau, a me kaua e whakarereke aua utu i te wa e tu ana taua Tiati. |
||||||||||||||||||
| 5. | Me whakatu e te Kawana i ia wa i ia wa nga Kairehita, me nga Kaiwhakamaori, me nga Karaka, me nga Ateha Maori e hiahiatia ana mo te whakahaere i nga mahi a te Kooti, a ka mau tonu aua tangata ki o ratou tari i te wa e pai ai te Kawana, me te utu ano i a ratou mahi i ia wa i roto i nga moni e whakaritea ana mo tera mahi. A i roto i aua moni i wehea mo taua mahi me utu ena moni mo nga haererenga i runga ano i ta te Kawana i whakatau ai. | ||||||||||||||||||
| 6. | Ka whai mana te Tiati o taua Kooti ki te karanga i nga tangata katoa e pa ana ki aua whenua a ko nga tangata katoa e ki ana e whai take ana, e whai nama ana penei pehea ranei ki taua whenua, e noho ana ranei i runga i aua whenua a ka ahei ano hoki te tono kia haere mai nga kai-whakahaere katoa, me te tuku mai i nga pukapuka katoa penei pehea ranei, ahakoa kua tukua ki tetahi tari ki tetahi tari ranei o te katoa, ki tetahi tari rehita ranei, ara mehemea e hiahiatia ana hei whakatuturu i nga korero i nga uiui hoki, me te tono kia tukua mai nga pukapuka o roto i te tari nga tauira tika ranei o aua pukapuka ara mehemea e mahara ana te Tiati he mea tika a e whai tikanga ana aua pukapuka hei korero ki tona aroaro, a me tuku mai ano aua pukapuka e te tangata e tiaki ana i aua pukapuka ki te Kairehita o te Kooti Whakamana Take Maori me te pupuri ano e ia i te wa e uiuia ana nga tikanga, a ka mutu taua uiui me whakahoki ki te tangata e tiaki ana i aua pukapuka. | ||||||||||||||||||
| 7. | Ka whai mana te Kooti,—
|
||||||||||||||||||
| 8. | Ko te mahi ma te Kairehita o te Kooti Whenua Maori, me te Kairehita o nga Tiiti me te Kairehita Takiwa Whenua, he whakamarama tonu atu i nga wa katoa ki te Tiati o te Kooti Whakamana Take Whenua Maori i nga take me nga paanga katoa e rehita ana i roto i a ratou tari a e pa ana ki nga whenua e tautohetia ana i te aroaro o te Kooti ki tetahi wahi ranei o taua whenua me te tuku mai hoki i nga tiiti tuatahi i nga tauira mea haina he tika aua whenua a e hiahiatia ana e taua Tiati a ka ahei te tango mai i aua tauira hei korero ki te aroaro o te Kooti mehemea e whakaaro ana te Tiati ka mana i aua pukapuka. | ||||||||||||||||||
| 9. | Ka ahei e te Kooti te tango i tetahi korero i whakaaro ai te Tiati e tika ana mo runga i te take e whakahaere ana, ahakoa he korero aua korero i tukua i roto i te Hupirimi Kooti kahore ranei. Ko nga take katoa i runga i te ture o tenei o tena ahua ka ahei te whakaoti me te whakatau e te Kooti, a ka ahei ano hoki e te Tiati te whakahaere i aua mana katoa pera ano me nga mana i whakataua i tukua ki tetahi Tiati o te Hupirimi Kooti me nga mana me nga tikanga katoa kua whakataua kua tukua ki tetahi Tiati o te Kooti Whenua Maori, ko te tino tikanga tika hoki o tenei ture kia tino whiwhi te Kooti ki nga mana e ahei ai te Kooti te tino whakahaere i nga keehi katoa e tae mai ana ki tona aroaro kia whakamana, kia whai mana ano hoki te Kooti ki te whakahaere i nga take me nga raruraru me nga tautohe katoa i waenga i ena hunga a e pa ana ki nga whenua me nga take i tona aroaro kia whakaotia rawatia. | ||||||||||||||||||
| 10. |
Ka ahei e te Kooti i raro i nga tikanga e whakaaturia ana i roto i nga tekiona tekaumarima me te tekaumaono o tenei Ture i runga ano i tana i whakaaro ai ki te whakamana ki te whakahau kia whakamana tetahi tiiti, kirimene, whakariteritenga whakaaetanga, page 5 Ka ahei ano hoki e te Kooti te whakamana me te whakahau kia hanga tetahi tiiti, kirimina tetahi whakariteritenga ranei i waenga i tetahi hunga, tetahi whakamaharatanga whakariteritenga whakaaetanga i hainatia i whakaotia i mua o te paahitanga o "Te Ture Whenua Maori Whakamana Take, 1892," e meinga ana hei whakamana i te tango o te tetahi whenua i runga i te hoko i te tuku, i te riihi ranei e mea ana ranei hei whakariteritenga whakaaetanga hei tango i taua whenua, ahakoa he tango taua tango i nga hea katoa me nga paanga o nga Maori whai take ki taua whenua ki te hea kotahi maha atu ranei o nga hea me nga paanga ki tetahi wahi ranei o aua hea me aua paanga. Erangi ia i runga i tetahi o aua take i runga ranei i aua take katoa ko te tangata e tono ana kia whakamana ana take me ahei e taua tangata te whakamarama ki te Kooti,—
|
||||||||||||||||||
| 11. | Ekore te Kooti e whai mana ki te whakamana i tetahi whakahaere mo te hoko mo te riihi ranei i tetahi whenua Maori kua whakahaerengia e tetahi tangata kaporeihana kamupane ranei i muri iho i te tukunga o te panui i te wa ranei e mana ai taua panui a te Kawana i roto i te Gazette me te Kahiti i runga i nga tikanga o page 6 tetahi Ture i mana i mua a muri ake nei ranei mana ai, a tuku e panui ana kia whakahaerea e ia e ratou ranei tetahi tikanga mo te whakawhiwhi i a te Kuini ki taua whenua. |
||||||||||||||||||
| 12. | Mehemea kua whakahaerea etahi tikanga i mua e tetahi tangata kaporeihana kamupane ranei mo te hoko mo te riihi ranei i tetahi whenua Maori i mua o te tukunga o te panuitanga kua whakahuatia i roto i te tekiona i runga ake nei a i whakahaerea tonutia aua whakahaere a i whakaotia hoki, ka ahei e te Kooti te whakahaere i tona mana me te whakamana i aua take i tetahi ranei o aua take i kitea ai he mea tika erangi me kaua e whakamana tetahi take i kitea ai tetahi mahi tahae tetahi mea ranei e tau ai he he ki nga Maori. | ||||||||||||||||||
| 13. | Ko nga ota katoa me nga whakahaunga katoa a te Kooti ka tino tuturu oti rawa atu i raro i te tukunga o aua ota me aua whakahaunga ki te aroaro o nga Whare e rua o te Runanga Nui pera ano me te whakaaturanga e nga tekiona tekaumarima me te tekaumaono o tenei Ture me te watea ano hoki kia tukuna he tono whakawa i runga i nga tikanga a muri iho nei whakaritea ai a ekore e taea te arai te whakararuraru ranei te whakahoki iho ranei i tona mana e tetahi atu Kooti penei pewhea ranei. Ko nga ota katoa me nga whakahaunga me rehitia ki roto i te Kooti a me tuku te tauira o nga ota katoa me nga whakahaunga e pa ana ki tetahi whenua ki a te Kawana ara mehemea e whakamaramatia ana aua whenua i roto i taua ota, a i reira ano mehemea kua whakamaramatia aua whenua me te ki ko wai nga tangata whai take ahakoa na te Kooti Whakamana Take Whenua Maori taua ota ra tetahi ota ranei a te Kooti Whenua Maori i runga i te wehewehenga, a ka ahei e te Kawana i runga i te waraati i raro i tona ringa te tohutohu atu ki te Kairehita Takiwa Whenua o te takiwa i takoto ai te whenua kia whakaputaina te tiwhikete take te wehe ranei i nga tiwhikete take ki te tangata ki nga tangata ranei i tau ai he painga i runga i te hanganga o taua ota o taua whakahaunga ranei a te Kooti Whakamana Take Whenua Maori mo te whenua e whakaaturia ana i roto i taua waraati mo taua whenua paanga ranei, me te tau ano hoki taua whenua ki raro i nga tikanga i nga taumahatanga me nga tono me nga moni e puta mai ana me nga mokete etahi atu nama ranei e tohutohungia mai ana e taua ota e tauawhakahaunga ranei a te Kooti Whakamana Take Whenua Maori; a i reiria ano ko nga take katoa o mua ki taua whenua ahakoa kua whakataua ki taua tangata ano ki tetahi atu tangata ranei ka mutu tonu iho i reira ano a ka kore atu tona mana ara mehemea e pera ana te tohutohu mai a te Kooti Whakamana Take Whenua Maori a ko te rehitatanga o taua whenua i roto i tetahi tari i tetahi atu Kooti ranei ka whakakorea atu ara mehemea e pera ana te tohutohu mai a te Kooti Whakamana Take Whenua Maori. | ||||||||||||||||||
| 14. | Ko nga ota tono kia utua he moni me nga whakahaunga kia whakaritea nga tikanga kia tukua tetahi whenua e tetahi tangata i mua o te puritanga e te Kooti i te puritanga ranei e tetahi tangata ke atu i te aroaro o te Kooti a i kiia e tika ana kia riro i aia taua whenua ka ahei te tuku i nga pukapuka o aua whenua ki te Huperimi Kooti o te takiwa i takoto ai taua whenua, a i reira ano ko aua whakahaerenga katoa ka ahei te mea kia tukuna mai me te kawe ki te Hupirimi Kooti hei whakamaro i nga tikanga kia utua nga utu, i runga ranei i te page 7 whakahaerenga o nga tikanga i whakataua kia mahia kia tukua mai taua whenua i runga i nga huarahi e kawea ai tetahi keehi ki te aroaro o te, Hupirimi Kooti i runga i tetahi whakataunga, whakahaunga ranei a taua Kooti a ko aua pukapuka hamene katoa ka ahei te tuku hei whakamaro i nga tikanga kia utua nga moni i whakataua kia utua, hei whakamaro ranei i nga tikanga kia whakaritea nga tikanga kia tukuna ranei te whenua, pera ano me nga tikanga e whakaputaina ana i runga i tetahi whakataunga a te Hupirimi Kooti mo aua tikanga pera. Kahore he mea hei whakamaro i nga tikanga i mua o te whakaputanga o tetahi tikanga i runga i te ture kia whakaotia nga tikanga o tetahi ota whakahaunga ranei e takoto ana i roto te Kooti hei uiui i nga tikanga ki te aroaro o tetahi Komihana i nga tikanga o te Ture Arai Hoko Tahae, e meinga ranei hei huarahi tango mai i tetahi tiwhikete i te Komihana hei mea kahore ona tikanga tahae pehea ranei i taua ota, whakahaunga ranei o te Kooti Whakamana Take Whenua Maori. |
||||||||||||||||||
| 15. | Ko nga pukapuka tukunga o nga tiwhikete katoa me nga tono i whakakorea o nga tiwhikete i runga i nga tikanga o tenei ture, me whakotokoto ki te aroaro o nga Whare e rua o te Runanga Nui me te ripoata ano hoki a te Kooti mo runga i ia keehi, me tere tonu mai aua pukapuka i te wa e noho ana te Paremete, a mehemea kahore e taea i taua wa me tae mai i roto i nga ra kotahi tekau i muri iho o te nohoanga o te Paremete o muri iho. | ||||||||||||||||||
| 16. |
Ahakoa tetahi mea e mau ana i roto i tenei Ture, ko nga tiwhikete katoa e tukuna ana e te Kooti kua kiia ake nei ekore e whai mana a ka takoto tonu i roto i te tari o te Kooti, a me kaua rawa e tukuna ki tetahi tangata mo runga i tetahi tikanga ahahakoa penei pehea ranei, ekore ano hoki e ahei te rehita i raro i tetahi Ture kia pahure rano nga ra kotahi tekau i muri iho i te mutunga o te Paramete i whakatakotoria ai aua tiwhikete me aua tono ki te aroaro o nga Whare e rua o te Runanga Nui, pera ano me te whakaritenga i roto i te tekiona i runga ake nei, a mehemea tera etahi tiwhikete, ripoata ranei kua whakatakotoria ki runga i te tepu o nga Whare e rua o te Runanga Nui i roto i nga ra kotahi tekau o te whakamutunga o tetahi Paremete ekore e taea te whakahaere tetahi tikanga mo runga i aua tiwhikete kia pau rano nga ra kotahi tekau o te Paremete i muri iho i te mutunga o te Paramete o muri iho. Ko nga tiwhikete katoa e whakatakotoria ana ki te aroaro o te Paremete i te wa e noho ana te Paremete ka kiia kua whakatuturutia kua whakaotia e te Paremete ara mehemea kahore he whakahaerenga he mahinga ranei i aua tiwhikete e nga Whare e rua o te Runanga Nui i te wa e noho ana taua Paremete. |
||||||||||||||||||
| 17. | Ko nga moni katoa i pau i runga i nga whakahaerenga i raro i tenei Ture kei te Kooti tonu te tikanga a ka ahei ano e taua Kooti te whakahau kia utua e tetahi e nga tangata ranei i tona aroaro, a ka ahei ano hoki e te Kooti te whakahau ki runga i tetahi i etahi ranei o taua hunga kia utua e ratou te whakawakanga me etahi atu utu e tika ana kia utua ki te Kooti runga ano i nga huarahi e whakataua ana e nga ture o te Kooti a e whakaputaina ana i tena wa i tena wa e te Kawana. | ||||||||||||||||||
| 18. |
Ka ahei e te Kawana te whakatakoto tikanga whakahaere mo enei tikanga e mau iho nei:— page 8
Erangi ia i runga i te mea kahore ano tetahi tikanga whakahaere i hanga i runga i tetahi take ka whai mana te Tiati i runga i te ture i runga ano i tana i whakaaro ai ki te whakatakoto tikanga mo te keehi i tona aroaro, a i muri iho me whakahaere tonu i runga i aua tikanga mo te wa i whakaaro ai ia he tika, kia puta ranei tetahi tikanga whakahaere a te Kawana mo runga i aua take. |
||||||||||||||||||
| 19. | Ka whai mana te Kooti i raro i tetahi whakahaere i raro i tenei ture ki te whakamana i tetahi whakariteritenga whakaaetanga i whakaaetia e nga Maori ahakoa i waenga i nga Maori ake i waenga ranei i nga Maori me nga Pakeha i te aroaro o te Kooti a mehemea e ki ana te Kooti he whakahaere he whakaaetanga he whakaotinga tika taua whakahaere o nga take o etahi ranei o nga take e tautohetia ana a kihai i tau he mate ki runga i nga paanga me nga take o etahi tangata i uru ki taua keehi, me whakatau tonu e te Kooti taua whakataunga i runga i nga whakaaetanga i whakaaetia ai e aua tangata, a ko taua whakataunga ka mana tonu ki waenga i taua hunga i whakaae ki waenganui i a ratou, ano he whakaaetanga he korero ranei ki te aroaro o te Kooti. | ||||||||||||||||||
| 20. | Ekore tetahi take tetahi whakahaere ranei e tukua ki tetahi Kooti i waho atu o te Kooti Whakamana Take Whenua Maori hei uiui i te tika o te tango i tetahi whenua e tonoa ana kia uiuia nga tikanga page 9 i te aroaro o te Kooti Whakamana Take Whenua Maori, kia pahure ano nga marama e ono i muri iho i te whakapuaretanga o te Kooti Whakamana Take, a ki te whakaekea tetahi take, tetahi whakahaere ranei i roto i tetahi atu Kooti i roto i aua marama e ono, a ko nga whakahaere i meatia kia whakahaerea ki te aroaro o tetahi atu Kooti ka meinga he arai mo te timatanga o tetahi whakahaere, a i muri iho i te timatanga o tetahi take whakahaere ranei i tetahi atu Kooti i muri iho i aua marama e ono ki te whakahaerea tetahi keehi i roto i te Kooti Whakamana Take Whenua Maori a i runga i te mea e whakahaerea ana tetahi keehi take raruraru i waenga i tetahi hunga, ka araia nga whakahaerenga i roto i tetahi atu Kooti i runga i te utunga o nga tono katoa a taea noatia te ra i timatangia ai te whakawa o taua keehi i runga ano i te huarahi me nga whakahaere a te Kooti i whakawa ai i taua keehi. |
||||||||||||||||||
| 21. | Ko tetahi tangata e mea ana e mate ana ia i runga i tetahi whakataunga a te Kooti i runga i tetahi take i runga i te ture, haunga ia nga korero poka ke, ka ahei i roto i nga ra e torutekau i muri iho i te whakataunga a te Kooti te tuku i tetahi tono, me te whakamarama i nga take katoa o tana whakahe i runga i taua whakataunga, a i reira ano ka ahei te whakaae ki waenganui i taua hunga me te Tiati a ki te kore e whakaaetia tetahi tino keehi e ratou, na ko tetahi wahi o nga whakahaere e hiahiatia ana hei whakatau i ena take e meatea ana kia whakataua e te Kooti Pira me tuku e te Kooti Whakamana Take ki te Kooti Pira a i reira ano ka whai mana te Kooti Pira ki te whakawa me te whakatau i taua take i runga i te tukunga ki taua Kooti Pira, a ko nga whakataunga katoa me nga ota whakataunga ranei a te Kooti Whakamana Take ka ahei te tuku ki te Kooti Pira kua kiia ake nei. Ekore tetahi tono pira i runga i tetahi whakataunga tarewa i runga ranei i tetahi ota e meinga hei arai i tetahi atu whakahaere i waenganui i te hunga i roto i te Kooti Whakamana Take Whenua Maori ara ki te kore taua arai e whakaaetia e era atu tangata katoa e pa ana ki taua take e tohutohungia mai ana ranei e te Tiati. Kaua ia tetahi ota tuturu tetahi whakahaunga ranei e tukuna, e ahei ai te hunga i wini te tango i tetahi take e ahei te whakakore i tetahi atu take ranei i tetahi atu Kooti haunga te Kooti Whakamana Take a ko nga whakataunga a taua Kooti Whakamana Take Whenua Maori me tuku ahakoa te tono pira i runga i taua whakataunga. | ||||||||||||||||||
| 22. | Ka ahei e te Kawana i runga i etahi tikanga whakahaere ture te whakarite he pehea ranei nga utu e utua, a he pehea te nui o te punga e hoatu e nga kaitono ki te Kooti Whakamana Take Whenua Maori a ka ahei ano hoki e te Kawana i runga ano i tana i pai ai te tohutohu mehemea i raro hoki i tewhea tikanga e taea ai te whakakore i tetahi whakawa a me pewhea te huarahi e utua ai aua utu e tukua ai ranei nga punga hei arai i taua whakawakanga, hei tikanga ranei e whai mana ai ki te tuku tono, e whai mana ai ranei kia whakawakia e taua Kooti Pira i runga i taua tonu. | ||||||||||||||||||
| 23. | Ka whiwhi te Tiati o te Kooti Whakamana Take Whenua Maori ki nga mana katoa e whiwhi ai te Tiati o te Hupirimi Kooti i runga i te whiu mo te whakahawea ki tona Kooti ki nga ota ki nga whakataunga ranei a tona Kooti e tetahi tangata i kiia e ia kua pera tona hara, a ki te tino hoi tetahi tangata i runga i te mea kahore he take i page 10 kitea e te Kooti, a ka hoi taua tangata ki te whakamana i tetahi hamene i tetahi whakahau ranei a te Kooti ka kiia kua takahi ia i nga whakahaere me nga ture o te Kooti a ka ahei taua tangata te mau mai ki te aroaro o te Kooti me te whiu i runga ano i te huarahi e ahei ai te whiu e tetahi Tiati o te Hupirimi Kooti mo taua hoinga. |
||||||||||||||||||
| 24. | Ka whai mana te Tiati o te Kooti Whakamana Take Whenua Maori i muri i iho i te kinga a taua Kooti e whai take ana ia ki tetahi hea kahore ano i wehewehea, tetahi paanga ranei ki tetahi whenua, te tohutohu ko te whenua e wehea ana mo aua hea paanga ranei me kimi i roto i te Kooti Whenua Maori a i reira ano me tahuri te Tiati Tumuaki o te Kooti Whenua Maori ki te wehe i te wahi whenua ki waenganui i nga tangata i kiia e whai take ana me pera ano hoki ki era atu tangata e whai take ana ki te poraka whenua i kitea to ratou tika i runga i nga tikanga whakahaere a te Kooti Whenua Maori. | ||||||||||||||||||
| 25. | Kua whakakorea i konei "Te Ture Whakapumau Take Tika, 1892." |
He mana i whakahua, i taia a te S. Costall, Kai-tai Perehi a te Kawanatanga, Weringitana.—1893