Arowhenua Rahui.

Ko Tame Parata.—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mea Maori, he aha te take i roa ai te whakaputa o nga Karauna karaati mo nga Rahui Maori i Arowhenua me etahi atu Rahui Maori i te Waipounamu, i whakawakia nei a i roherohea nei e Tiate Make i te tau 1887? Te take i patai ai ahau mo tenei mea, kua tae mai nga reta a nga Maori o te Waipounamu ki au, he ui mai i te take i roa ai te whakaputa o nga Karauna karaati mo nga whenua i whakataua nei i te tau 1887. Kaore ano i whakaaturia ki a ratou, tera ranei etahi moni hei utu ma ratou mo aua mea kaore ranei. Kei te noho pohehe noa iho ratou, a na reira i hoatu ai e au tenei patai ki runga ki te Ota Pepa.

Ko Te Hetana (Hon. Mr. Seddon).—Te take i roa ai te whakaputa o nga tiwhikete mo nga Rahui Maori i Arowhenua me etahi atu Rahui Maori i te Waipounamu, he kore kaore e utua ana nga moni kua whakaritea nei e te ture kia utua mo aua tiwhikete. Ina utua aua moni ka tere tonu te tuku atu o nga ota wawahi ki te Tari Whakawhiti Whenua kia whakaputaina ai nga tiwhikete. Ko nga tangata o roto i nga Karauna karaati e hiahia ana kia mohio ratou ki nga moni hei utn ma ratou, me tono atu e ratou ki te Kai-rehita o te Kooti Whenua Maori, i Poneke nei, me tuhi ranei ki te Minita mo nga Mea Maori.

Nga Maori O Arowhenua.

Ko Tame Parata.—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Poutapeta, mehe-mea ranei tera e tohutohungia e ia nga apiha o te poutapeta i te Muka kia whakahaua ai e ratou nga karere harihari waea o reira ki te kawe i nga waea atu mo nga Maori o Arowhenua?

Ko Te Waari (Hon. Mr. Ward).—Ae; ka whakahaerea e au etahi tikanga e rite ai tenei patai.

Nga Mania O Kaingaroa.

Ko Wipere.—I te mea he take tenei e pa nui ana ki te koroni, a i te mea ma tenei e tupu ake ai etahi rawa mo te koroni, a ma tenei hoki e whiwhi ai etahi o nga hunga rawakore ki tetahi mahi ma ratou, na reira ka patai ahau ki te Kawanatanga, mehemea ranei e kore ratou e whakaae ki te whakahau kia whakatokia ki te rakau nga mania o Kaingaroa me etahi atu whenua kikino o te koroni? Engari me ata whakaatu atu ano ahau ki te Whare ko te whenua e whakahuatia nei i roto i taku patai koia tetahi o nga whenua kino rawa o te koroni, a i ui ai ahau i tenei patai he mea noku ko te mea pai tera me whakato aua mania ki te rakau, kia tupu ake ai aua mea hei rawa mo nga whakatupuranga o muri ake nei. Ko tetahi, ki te whakahaua kia whakatokia enei whenua pungapunga ki te rakau, tera e tino pai te tupu o te rakau ki reira i te mea kua mohiotia te tupu o nga rakau tauhou a te Pakeha ana whakatokia ki aua tu whenua, a tera hoki e whiwhi nga rawakore i tetahi mahi ma ratou. Na me whakaatu atu ano ahau ko nga ngaherehere o te koroni nei kei te topea kei te tahutahuna. Na reira, ko te mea tika me whakato aua whenua pungapunga ki te rakau.

Ko Te Makenehi (Hon Mr. J. McKenzie).—Kua oti tetahi tikanga te whakahaere e taea ai te whakamatau, i tenei tau, o te whakato i etahi o nga whenua kikino o te koroni ki te rakau, a ma tera e kitea ai te peheatanga o taua mahi. Kia iti noa iho nga rakau e whakahaua e te tari kia whakatokia i te tuatahi, ara, hei whakamatau, kia kitea ai te tupu te kore tupu ranei o te rakau ki aua tu whenua.

Whakahaere I Te Hoko Waipiro.

Ko Te Hetana (Hon. Mr. Seddon).—Ka tu ake ia ki te whakatakoto i tenei Pire ki te aroaro o te Whare, a ki te whakamarama haere i ona ritenga me tona aronga. He roa ia e korero ana, te mutunga iho motini ana ia kia panuitia tuaruatia te Pire.

Ka mutu te whai-korero a te Pirimia ka tu atu ko Ta Ropata Taute (Sir Robert Stout), ko Te Rauri (Mr. Lawry), ko Te Tuhi (Mr. Duthie), ko Te Rahera (Mr. G. W. Russell), ko Takuta Numana (Dr. Newman) me Te Wirihi (Mr. Willis).

Ko Hone Heke.—Kaore e maha rawa aku kupu mo tenei Pire. Ka whakaatu ahau ki te Whare, i pau i au page 28te haere o nga takiwa Maori katoa o Aotearoa nei i te tau kua hori ake nei, a i tino marama te whakatakoto mai a nga Maori i o ratou whakaaro mo runga i tenei mea i te waipiro. Koia tenei ta ratou kupu, ara, he kai kino tenei mea te waipiro, a he nui te mate mo te iwi Maori e puta ana i tenei mea. He maha nga rangatira Maori, tane wahine hoki, i whakaputa i o ratou whakaaro ki a au, a i mea me peehi te hokohoko i te waipiro. Ka nui toku whakapai atu ki te Pirimia mo tona kaha ki te whakahaere i tetahi ritenga e taea ai te peehi haere i te waipiro. Ki taku titiro e marama ana ana tikanga kua whakaaturia mai nei e ia ki a tatou hei peehi i tenei kai whakarihariha, i te waipiro, a tera e puta he painga ki nga Maori, ki nga Pakeha hoki, i runga i aua tikanga ina paahitia tenei Pire e tatou. Ki taku mahara ake, katahi ano pea ahau ka whakapai atu ki te Pirimia mo ana mahi i whakahaere ai ki te aroaro o tenei Whare; engari he marama ano no ana tikanga i whakatakoto ai ki roto ki tenei Pire, na reira e tika ana ahau kia whakapai atu ki a ia mo tenei Pire. Ki te penei te ahua me te marama o tetahi atu pire era e whakatakotoria e ia, a ko ake nei, ki te aroaro o tenei Whare, tera ano ahau e kitea e koutou e tautoko ana i a ia.

Ko Te Hetana (Hon. Mr. Seddon).—E te Pika, ka nui te pai o nga korero whakamutunga, mo tenei Pire, i hamumutia ake nei e to mema honore mo te iwi Maori, ma era tu korero e ngakaunui ai e kamakama ai te tangata ki te mahi. He tika he Pire tino uaua tenei, na reira me ata titiro te Whare ki ona taha katoa.

Tenei ano te roanga atu o nga korero a te Pirimia. I pau te haora i a ia e whakautuutu haere ana i nga korero a nga mema mo tenei Pire ka mutu.

Heoi paahitia ana te panuitanga tuarua o tenei Pire.

No te rima meneti ki te tahi karaka i te po ka nuku te Whare.