[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]
page 1Niu Tireni.
Whakamana Tango Whenua I Te Kotoiti.
1909, No. 33.
He Ture hei whakamana i te tangohanga i etahi Whenua mo nga Mahi Nunui.
I Te Mea, mai o te tau kotahi mano e iwa rau e iwa tekau-ma-iwa, i te Karauna te whenua e whakamaramatia nei i te Kupu Apiti Tuatahi, a kua whakamahia e te Karauna taua whenua mo nga mahi o te raiti hiko, a mo runga i aua mahi, kua hangaia e te Karauna etahi mihini me era atu whakapainga ki runga ki taua whenua: A i te mea i muri iho ka ara he tautohe mo te taitara o te Karauna ki taua whenua: A i te mea i te tekau-ma-iwa o nga ra o Maehe, kotahi mano e iwa rau ma whitu ka hangaia he Ota Kaunihera, a ka kahiti-tia i te 21 o nga ra o taua marama, e tango ana i taua whenua i raro i te Ture mo nga Mahi Nunui, 1908, timata mai i te rua tekau-ma-tahi o nga ra o Aperira, kotahi mano e iwa rau ma whitu, mo nga mahi o te raiti hiko: A i te mea kua whakataua e te Kooti Piira i he te huarahi i tangohia ai taua whenua, a na reira kaore ano taua whenua i ata tangohia i raro i nga tikanga o taua Ture: A i te mea tera pea kua pa ano he he pera ki te tangohanga o etahi atu whenua Maori mo nga Mahi Nunui: A i te mea e tika ana kia kiia e mana ana aua tangohanga, ahakoa i he te huarahi i tangohia ai: A i te mea ko te whenua e whakamaramatia nei i te Kupu Apiti Tuarua (apiti ki tetahi atu whenua) i tangohia i te rua tekau-ma-rima o nga ra o Hanuere, 1899, i runga i te warati a te Kawana i raro i te tekiona 92 o te Ture mo nga Mahi Nunui, 1894: A i te mea kua ara te tautohe mo te tika, mo te he ranei o te tangohanga o taua whenua hei rori, a e tika ana kia whakamanaia taua tangohanga:
Na Reira Ka Meinga hei Ture e te Runanga Nui o Nin Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, a i runga ano hoki i tona mana, ara:—
1. | Ka huaina tenei Ture ko te Ture Whakamana Tango Whenua i te Rotoiti, 1909.page 2 | ||||||
2. | Tenei ka whakamanaia te Ota Kaunihera o te 19 o nga ra o Maehe, 1907, a ka kiia mo ona ritenga katoa i timata mai tona mana i te 21 o nga ra o Aperira, 1907; a ko te whenua e whakamaramatia nei i te Kupu Apiti Tuatahi ka whakataua ki te Kingi mo nga mahi o te raiti hiko, a ka kiia i whakataua penatia mai ano o taua 21 o Aperira, 1907, me te watea i nga mokete, kereeme, taimahatanga me era atu raruraru katoa. | ||||||
3. |
|
||||||
4. |
|
||||||
5. | Kaua tetahi Ota Kaunihera i hangaia i raro i te mana o te tekiona 90 o te Ture mo nga Mahi Nunui, 1908. i raro ranei i te mana o tetahi tekiona pera o tetahi atu Ture e whakamana ana i te tangohanga whenua maori, e ahei kia tautohetia, kia whakahengia ranei i runga i tenei take, ara, ehara te whenua e meatia ra kia tangohia i te whenua maori i roto i nga tikanga o te Ture na reira nei i whakamana kia hangaia taua Ota Kaunihera; a ko ia Ota Kaunihera pera ka whaimana i runga i tona aronga, ahakoa te he, te raruraru ranei o te huarahi i tangohia ai taua whenua. | ||||||
6. | Ko te whenua e whakamaramtia nei i te Kupu Apiti Tuarua ka kiia mai ano o te 25 o nga ra o Hanuere, 1899, he rori mo te katoa i tau ki te Kingi. |
Kupu Apiti Tuatahi.
Katoa era whenua, kei te Takiwa Whenua o Akarana, a kei Poraka VI o te Takiwa Ruuri o te Rotoiti, te nui 10 eka 17 paati, 5 eka 1 ruuri e 28 paati, me te 26 eka 2 ruuri 27 paati, he wahi nei no Taheke Poraka: kua waitohutia ki runga ki te Mapi P.W.D. 21695, i whakatakotoria ki te tari o te Minita mo nga Mahi Nunui, i Poneke, a kua maakatia ki te kara whero me te kara puru.
Kupu Apiti Tuarua.
Katoa taua whenua, kei te Takiwa Whenua o Akarana a kei Poraka VI o te Takiwa Ruuri o te Rotoiti, te nui 1 eka 22 paati, he wahi no Taheke Poraka: kua waitohutia nei ki te mapi No. 5516a, i whakatakotoria ki te tari Ruuri i Akarana, a kua maakatia ki te kara puwhero.
page break