Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1908.

Nga Nuihana (Nuisances)

Nga Nuihana (Nuisances).

70. Mehemea i runga i te ripoata a te Apiha Takiwa Ora, a tetahi Kai-tirotiro ranei, a tetahi atu tangata ranei, ka kitea, i runga i te korenga kaore i whakamaatia tetahi whare, whare-waho, iaari, piriwi, ahipiti, tareina, tetahi atu mea ranei e pa ana ki te whare, kua pera rawa te paru te kino ranei o tona ahua kua aro hei nuihana (nuisance) hei patu ranei i te ora o te tangata, ka ahei te mana takiwa i runga i tana whakaaro ake, a me tahuri rawa ki te pera ina puta he kupu tohutohu a te Apiha Takiwa Ora kia peratia, i runga i te tono atu (requisition) ki te tangata nona me te kai-noho o te whare, ki te whakahau i a raua ki te whakamaa i te whare me ona mea ranei e pa atu ana i runea i nga huarahi a i roto ano hoki itewa e whakahuatia ana i roto i te tono (requisition), a hei reira tonu ka pa, mutatis mutandis, nga tikanga o tekiona rua tekau ma waru o tenei Ture, a ka ekengia hoki te tangata nona me te kai-noho raua huihui me raua wehewehe i runga i tera aronga.
71. I ia keehi mehemea—
(a.) He poaka, he whare poaka ranei e tiakina ana i roto i tetahi whare nohoanga tangata; ranei
(b.) He wai rukerukenga, pirau ranei, he whakahuihuinga mea paru me era atu mea kikino ranei, e waihotia ana kia takoto ana i roto i raro ranei i tetahi whare nohoanga tangata mo nga naora e rua tekau ma wha i muri iho i te tono (requisition) a te Apiha Takiwa Ora, a tetahi Kai-tirotiro ranei i raro i tenei Pure, a te Kai-tirotiro Nuihana ranei a te mana takiwa, e whakahau ana i te kai-noho kia mauria atu taua mea; ranei
(c.) Nga mea o roto o tetahi piriwi, tareina ranei o tetahi whare nohoanga tangata, e tukuna ana kia purena atu kia puta atu ranei ki waho— page 31ka kiia kua hanga nuihana (nuisance) te kai-noho i runga i tera mahi, a ka tika ia kia whiua ki tetahi whaina kaua e neke atu i te rua pauna mo tana hanganga i tana nuihana, a ki tetahi ate whaina ano hoki kaua e neke atu i te tekau hereni mo ia ra e man tonu ai tana nuihana kaore ano i kore.
72.
(1.) Ka ahei te mana takiwa i runga i tana wkakaaro ake, a me tahuri rawa ki te pera ina puta he kupu tohutohu a te Apiha Takiwa Ora kia peratia, ki te whakakore atu i ia nuihana (nuisance) i hangaia peratia, me nga moni e pau i tera mahi ka taea te tono atu kia utua i runga i te huarahi wawe e te tangata nona me te kai-noho o te whare nohoanga tangata, a ka tau hoki hei utunga ma raua huihui me raua wehewehe.
(2.) Ko ana moni i pau pera kia utua ra ano ka kiia he tiaati ki runga ki te whare nohoanga tangata me te whenua kei reira taua whare e tu ana e pa atu ana ranei.
73. I ia keehi mehemea ki te titiro iho a te Apiha Takiwa Ora, a tetahi Kai-tirotiro ranei i raro i tenei Ture, a te Kai-tirotiro Nuihana ranei a tetahi mana takiwa, kei tetahi wahi (premises) i roto i te takiwa o te mana takiwa tera tetahi whakahuihuinga menu a (manure), hamuti (duny), paru, tetahi atu mea kino ranei kua aro hei nuihana hei patu ranei i te ora o te tangata, ka pa nga tikanga e whai ake nei:—
(a.) Ka ahei ia, i runga i te tono atu (requisition) ki te tangata nona me te kai-noho o taua wahi (premises), ki te whakahau i a raua i roto i tetahi wa e ata whakahuatia ana ki te mau atu me te whakangaro i taua mea, me te tuku ke atu ranei i taua mea kia kore atu ai tona anuanutanga.
(b.) Ki te hapa te ata whakarite i te tono (requisition) i roto i te wa i whakahuatia mo taua mahi, hei reira ka tika tahi te tangata nona me te kai-noho raua wehewehe kia whiua ki tetahi whaina kaua e neke atu i te kotahi pauna mo ia ra a muri atu kia oti ra ano taua mea te mau atu me te tuku atu i runga i nga huarahi kua kiia ake nei.
(c.) Mehemea ka puta he hapanga pera, me tahuri te Apiha Takiwa Ora, te Kai-tirotiro ranei, te Kai-tirotiro Nuihana ranei nana te tono (requisition) i whakaputa, ki te whakahau kia mauria atu taua mea anuanu (offensive matter) a ma te mana takiwa e utu te mauranga.
(d.) Ko te mea anuanu i mauria peratia atu me whakangaro, me hoko, me tuku ke atu ranei e—mo te taha ranei ki—te mana takiwa.
(e.) Ko nga moni e toe ana (mehemea ia he pera) i taua tukunga i muri iho i te whakaeatanga o nga utu o te mauranga me te tukunga atu me whakahaere i runga i nga huarahi kua whakatakotoria i tekiona rima tekau ma waru o tenei Ture, me nga mea i hapa (mehemea ia he pera) ka taea te tono atu e te mana takiwa kia utua i runga i te huarahi wawe e te tangata nona me te kai-noho o taua wahi (premises), a ka ekengia hoki raua huihui me raua wehewehe ma raua e utu taua moni.
74. I tua atu i te tekiona mutunga i runga ake nei, ka pa enei tikanga motuhake e whai ake nei ki nga wahi (premises) e whakamahia ana hei tepara (stables), miuihi (mews), iaari patunga kararehe (slaughteryards), mo te whakahaerenga ranei o tetahi mahi anuanu (offensive trade):— page 32
(a.) Me tahuri te kai-noho o taua wahi (premises) hei mahi mana ki te arai i nga menua (manure), mea paruparu, mea ruke-rukenga, me era atu mea anuanu ahakoa pewhea te ahua kei whakahuihui ki runga ki taua wahi (premises) hei nuihana (nuisances) kei patu ranei i te ora o te tangata.
(b.) Mo runga i taua take me whakahau e te kai-noho kia mauria atu aua mea anuanu katoa a ona wa tuturu i ata whakaritea, a kia whakangaromia atu kia tukuna ketia atu ranei kia kore atu ai tona anuanutanga.
(c.) Ka ahei te mana takiwa i ia wa i ia wa i runga i tona whakaaro ake, a me tahuri rawa hoki ki te pera ina puta he kupu tohu-tohu a te Apiha Takiwa Ora kia peratia, ki te whakatakoto i nga huarahi e mauria ai me nga wa hei mauranga atu.
(d.) Ka ahei te mana takiwa ki te hanga i nga tikanga (prescription) kua kiia ake nei, i runga i te paero, i runga ranei i te panui i perehitia ki roto ki tetahi nupepa kotahi ki nga mea maha atu ranei e perehitia ana e haere ana ranei i roto i taua takiwa.
(e.) Ko taua tikanga (prescription) ka ahei kia kotahi tonu te ahua mo aua wahi (premises) katoa i roto i tona takiwa, kia rereke ranei mo ia ahua wahi (premises) ranei, engari i ia keehi kotahi me takoto i raro i te whakaae a te Apiha Takiwa Ora.
(f.) Mehemea ka hapa i te kai-noho o taua wahi (premises) te whaka-rite i tetahi wahi o tenei tekiona, o tetahi tikanga (prescription) pera ranei, ka tika ia kia whiua ki tetahi whaina kaua e neke atu i te kotahi pauna mo ia ra i puta ai i mau tonu ai ranei taua hapanga.
(g.) Mehemea ka puta he hapanga pera, ko nga tikanga o rarangi (c) tae noa ki (e) o te tekiona mutunga i runga ake nei ka pa mutatis mutandis i runga i nga aronga katoa ano tonu me te mea nei i mahia taua hapanga i raro i taua tekiona e te tangata nona me te kai-noho i muri o te tono (requisition) atu kia raua a te Apiha Takiwa Ora, te Kai-tirotiro, te Kai-tirotiro Nuihana ranei, a ka tau hoki ki runga ki te tangata nona me te kai-noho, raua huihui me raua wehewehe i runga i tera aronga.
75. Ka kiia kua hanga he nuihana (nuisance) i ia o enei keehi e whai ake nei ara:—
(a.) Mehemea tera tetahi hopua wai (pool), awakeri, kata (gutter), awa rerenga wai, piriwi, ahipiti, tareina ranei, kua pera rawa te paru te kore ranei i whakaorangia, kua kino ranei i runga i tetahi aronga ke atu, e aro ai hei mea anuanu (offensive) hei patu ranei i te ora o te tangata: ranei
(b.) Mehemea e kiipitia ana tetahi kararehe i runga i tetahi aronga e aro ana hei patu i te ora o te tangata: ranei
(c.) Mehemea kua whakahuihui kua waiho ranei etahi mea e anuanu (offensive) ana ki te katoa e aro ana ranei hei patu i te ora o te tangata: ranei
(d.) Mehemea tetahi whare, tetahi wahi ranei o tetahi whare kua kaha rawa te kiki i te tangata e aro ai hei patu i te ora o nga tangata e noho ana i roto: raneipage 33
(e.) Mehemea tetahi wheketare (factory), ruuma-mahi (workroom), haapu (shop), opihi (office), weahouihi (warehouse), tetahi atu wahi pihinihi (business place) ranei—
(i.) Kua kaha rawa te paru e aro ai hei mea anuanu (offensive) ki te katoa hei patu ranei i te ora o te tangata; ranei
(ii.) Kaore i te ventilated kia kore ai e whai tikanga mate, i runga ra i nga aronga e taea ana, katoa nga keihi (gasses), mamaoa (vapours), puehu, me era atu mea kikino ranei e puta ake ana i runga i te whakahaerenga o nga mahi e mahia ana i roto; ranei
(iii.) Na te kaha rawa o te kiki i te tangata tera e aro hei patu i te ora o nga tangata e mahi ana i roto; ranei
(iv.) Kaore i te whakawhiwhia ki nga piriwi e nui ana e maha ana: ranei
(f.) Mehemea e whakahaeretia ana he mahi anuanu (offensive trade) e aro ai hei patu i te ora o te tangata hei mea anuanu kino (unnecessarily offensive) ranei ki te katoa: ranei
(g.) Mehemea kei roto i tetahi paro kaore e hoki iho ana i te rima mano nga tangata e noho ana i roto, tera tetahi turanga ahi (fireplace) whanihi (furnace) ranei e whakamahia ana hei whakahaere enitini (engine) i runga i te mamaoa (steam) mo tetahi tikanga hanga mea, tikanga mahi ranei (manufacturing or trade process), ahakoa pewhea te ahua, a kaore e kai ana i nga wahi e taea ana o tona pawa ake: ranei
(h.) Mehemea kei roto i tetahi paro pera me tera kua kiia mutunga-tia ake nei tera tetahi timere (chimney)—e hara i te timere o tetahi paraiwete whare nohoanga tangata—kei te tuku pawa atu i runga i tona nui rawa i runga ranei i tetahi ahua ona e aro ai hei mea anuanu (offensive) ki te katoa hei patu ranei i te ora o te tangata: ranei
(i.)

Mehemea nga wai tareinatanga (drainage) o tetahi taone whare ranei e makere atu ana ki roto ki tetahi haapa (harbour) ki tetahi takutai moana (foreshore) ranei e aro ai hei mea anuanu ki te katoa hei patu ranei i te ora o te tangata:

me ia nuihana (nuisance) pera ka ahei kia whakakorea atu a Ha whaka-haerea hoki i raro i ia wahi o tenei Ture e pa ana mo taua take:

Engari i roto i nga whakahaerenga whakawa wawe i raro i tenei Ture i runga i nga huarahi kua whakatakotoria i raro ake nei ka rite te karo mehemea ka marama te Kai-whakawa Tuturu i te kai-karo,—

(j.) Mehemea he nuihana e kiia ana kua puta (alleged nuisance) i raroi i rarangi (c) o tenei tekiona, ko te whakahuihuinga te waihotanga ranei i aro ake i runga i te whakahaerenga marama tika o tetahi mahi (trade), a kaore hoki i waihotia i reira kia roa atu i te wa e tika ana, a kua whakahaerea hoki nga tino tikanga pai e taea ana hei arai kei paangia te ora o te tangata, a kaore hoki he tino take e wehingia ai tera e paangia te ora o te tangata: ranei
(k.) Mehemea he nuihana e kiia ana kua puta i raro i rarangi (f) o tenei tekiona, ko te anuanutanga (offensiveness) kaore e nuku atu ana i nga mea e tika ana kia maharatia tera e puta, i runga ra i te whakaaro ki te ahua o te mahi (trade), a kua page 34whakahaerea hoki nga tino tikanga pai e taea ana hei whaka-whaiti i te anuanutanga hei whakakore atu koki i te nui-hana, a kaore koki he tino take e wehingia ai tera e paangia te ora o te tangata: ranei
(l.) Mehemea he nuihana e kiia ana kua puta i raro i rarangi (g) o tenei tekiona, ko te turanga ahi (fireplace) whanihi (furnace) ranei kua hangaia hei kai i nga wahi o tona pawa ake e taea ana, i runga ra i te whakaaro ki te ahua o te aronga mahi e whakamahia ana mo reira taua turanga ahi whanihi ranei, a kua ata tiakina tikatia taua mea e tetahi tangata totika, a kaore hoki he tino take e wehingia ai tera e paangia te ora o te tangata.
76. Mehemea ka marama te Apiha Takiwa Ora ko taua nuihana (e hara nei i te nuihana i raro i rarangi (g) me (h) ranei o te tekiona mutu-nga i runga ake nei) kei te takoto, a e tika ana kia whakahaerea tonutia he tikanga whakakore atu i taua mea, hei arai atu kei puta he mate infectious disease, hei kati hei arai ranei i te toronga haeretanga o taua mate, ka ahei ia ki te whakahaere mahi i raro i tekiona rua tekau ma waru o tenei Ture, a mehemea ka pera ka pa, mutatis mutandis, nga tikanga o taua tekiona, me nga tikanga o te tekiona o muri tonu iho i tera e kore e pa.
77.

I raro i nga tikanga kua kiia mutungatia ake nei, ia nuihana (nuisance) i raro i tekiona whitu tekau ma rima o tenei Ture ka ahei kia whakahaerea i runga i nga huarahi e whai ake nei, ara:—

(a.) I runga i te ripoata a te Apiha Takiwa Ora, a tetahi Kai-tiro-tiro, a tetahi atu tangata ranei, kei te takoto he nuihana (nuisanc?) kei tetahi wahi (premises), ka ahei te mana takiwa i runga i tana whakaaro ake, a me tahuri rawa ki te pera ina puta he kupu tohutohu a te Apiha Takiwa Ora kia peratia, i runga i te tono atu (requisition) ki te tangata nona me te kai-noho o taua wahi (premises) ki te whakahau i a raua ki te whakakore atu i taua nuihana (nuisance) i runga i nga huarahi a i roto ano hoki i te wa e whakahuatia ana i roto i te tono (requisition).
(b.) Ko te tangata nona me te kai-noho tenei kua whakamanaia kua whakahaua hoki raua huihui me raua wehewehe ki te whakarite i te tono (requisition), me te mahi i nga mea katoa e tika ana hei whakakore tika atu i te nuihana (nuisancs).
(c.) Mehemea ka kore e ata whakaritea te tono (requisition) i roto i te wa i whakahuatia hei peratanga, mehemea ranei te nuihana (nuisance), ahakoa kua whakakorea, engari, ki te whakaaro a te Apiha Takiwa Ora a te mana takiwa ranei, tera e puta tuarua ake ano, hei reira, hei riiwhi mo te whakahaerenga tikanga i raro i etahi atu tikanga o tenei Ture, ka ahei te mana takiwa, mehemea e mahara ana ia e tika ana, a me tahuri rawa hoki ki te pera ina puta he kupu tohutohu a te Apiha Takiwa Ora kia peratia, ki te whakahaere whakawa wawe ki runga ki te tangata nona me te kai-noho kia wha-kakorea atu ai te nuihana (nuisance):

Engari ki te hapa i te mana takiwa te whakahaere whakawa ki te kore ranei ia e whakahaere whakawa ina tohutohungia e te Apiha Takiwa Ora kia pera, ka ahei te Apiha Takiwa Ora mana ake ano e whakahaere.

page 35
78.Mo te taha ki ana whakahaerenga whakawa wawe ka pa nga tikanga e whai ake nei:—
(a.) Ko nga whakahaerenga me haere i raro i te "Justices of the Peace Act, 1908," a me whakawa i te aroaro o tetahi Kai-whakawa Tuturu anake.
(b.) Ko te Kai-whakawa Tuturu, mehemea ka marama ia kei te takoto te nuihana (nuisance) i runga i te wahi (premises), ranei, ahakoa kua whakakorea atu, tera e puta tuarua ake ano, me tahuri i runga i te ota—
(i.) Ki te whakahau i te tangata nona me te kai-noho ki te whakakore tika atu i te nuihana (nuisance); ranei, ina tupono ki tewhea ahua
(ii.) Ki te arai i te aranga tuaruatanga ake ano o te nuihana (nuisance); ranei
(iii.) Ki te whakahau tahi kia whakakorea atu me te arai ano i te aranga tuaruatanga ake ano o te nuihana (nuisance); me te
(iv.) Whakahua i nga mahi hei mahinga hei whakakore atu i te nuihana (nuisance), hei arai ranei i tona aranga tuaruatanga ake ano, me te wa hei whakaotinga mo aua mahi.
(c.) I runga i taua ota ano i tetahi atu ota ranei o muri atu ka ahei ano te Kai-whakawa Tuturu ki te whakanoho ki runga ki te tangata nona me te kai-noho ranei, ki runga ranei ki ia o raua, tetahi whaina kaua e neke atu i te rima pauna mo te hanganga i te nuihana, a ki tetahi whaina atu ano kaua e neke atu i te rima pauna mo ia ra e mau tonu ai te nuihana (nuisance) kaore ano i whakakorea a muri atu i te wa i wha-kahuatia ai i roto i te tone (requisition).
(d.) Mehemea ka whakaaro te Kai-whakawa Tuturu, i runga i te nuihana (nuisance) tera tetahi whare, whakaarahanga ranei, kua kore e pai hei nohoanga mo te tangata, ka ahei ia, i runga i taua ota ano i tetahi atu ota ranei o muri atu, ki te arai i te whakamahinga o taua whare mo taua take, kia oti ra ano te nuihana (nuisance) te whakakore tika atu kia rite ai ki tana e pai ai, kia oti ra ano ranei kia rite ki tana e pai ai te hanga he tikanga arai i te aranga tuaruatanga ake ano o taua nuihana (nuisancs).
(e.) Ia ota i mahia i raro i te rarangi mutunga i runga ake nei ka ahei kia whakakorea atu e te Kai-whakawa Tuturu ina marama ia kua whakakorea tikatia atu te nuihana (nuisance), ranei, ina tupono ki tewhea ahua, kua ata hanga he tikanga arai kei aranga tuarua ake ano taua nuihana (nuisance); engari kia oti ra ano te ota te whakakore atu e kore e tika i te ture kia riihitia kia nohoia ranei te whare te whakaarahanga ranei e paangia ana e taua ota.
(f.) Ia tangata e hapa ana i a ia te ata whakarite i tetahi ota i mahia i raro i nga tikanga kua oti ake nei o tenei tekiona ka tika kia whiua ki tetahi whaina kaua e neke atu i te rima pauna mo ia ra e puta ai te hapanga.
(g.) Mehemea te ahua o taua hapanga he kore kaore i mahia nga mahi e tika ana hei whakakore tika atu i te nuihana (nuisance) hei arai atu ranei i tona aranga tuaruatanga ake ano, hei reira page 36ma te mana takiwa, ma te Apiha Takiwa Ora ranei mo te taha ki te mana takiwa e whakahau kia mahia aua mahi, a ko nga mom katoa e pau me utu e te tangata nona me te kai-noho no raua te hapanga, a ka ekengia raua huihui me rana wehewehe ma raua e utu.
(h.) Mehemea te whenua te wahi (premises) ranei kei reira nei e takoto ana tetahi nuihana (nuisance) i runga i nga ahuatanga kua kiia ake nei, kaore he tangata nona e mohiotia ana he kai-noho ranei e mohiotia ana, ranei mehemea kaore e kitea te tangata nona me te kai-noho ranei, hei reira ka ahei te Kai-whakawa Tuturu i runga i te ota ki te whakahau kia whakakorea atu te nuihana (nuisance) e te mana takiwa e te Apiha Takiwa Ora ranei, a ma te mana takiwa e utu nga mom e pau.
(i.) Ko nga moni katoa i whakapaua e—mo te taha ranei ki—te mana takiwa i raro i tenei tekiona ka taea te tone atu kia utua i runga i te huarahi wawe e te tangata nona me te kai-noho o te wahi (premises) mo reira nei i whakapaua ai aua moni, a kia utua ra ano ka kiia aua moni i raro i te mana o tenei Ture he tiaati ki runga ki taua wahi (premises).
(j.) Ko nga mea (material) katoa, me nga mea rukerukenga (refuse), me nga mea katoa i mauria atu e te mana takiwa e te Apiha Takiwa Ora ranei i te whakakorenga atu o tetahi nuihana (nuisance) pera i te mahinga ranei o tetahi mahi pera i runga i nga huarahi kua kiia ake nei, me hoko, me whakangaro, me tuku ke atu ranei i runga i nga huarahi e maharatia ana e te mana takiwa e te Apiha Takiwa Ora ranei e tika ana.
(k.) Ko nga moni katoa e hua ake ana i runga i aua mea me whaka-haere hei whakaea i nga moni—i tetahi wahi ranei o nga moni—i pau, a ko nga toenga (mehemea ia he pera) me mau atu ki te kaute o te moni (fund) o te reiti ranei e tika ana mo nga mahi e pa ana ki te haniteihana (sanitation), ranei mehemea kaore he moni (fund) pera he reiti pera ranei, ka waiho hei wahi mo nga moni whanui (general funds) a te mana takiwa.
(l.) Mo te katoa mo ia ranei o nga tikanga o tenei tekiona ka ahei te Kai-whakawa Tuturu mana ano e tirotiro te wahi (premises) e whakamana ranei i tetahi atu tangata ki te pera, a ka ahei ano hoki ki te whakahau i te tangata nona me te kai-noho o tetahi atu wahi (premises) kia hamenetia mo te taha ki te nuihana (nuisance), me te whakahonohono atu i a raua hei hunga ki nga whakahaerenga whakawa.
79. Mo roto i te takiwa o ia mana takiwa ko te Apiha Takiwa Ora me te mana takiwa tenei kua whakamanaia kua whakahaua hoki—
(a.) Ki te whakahau kia ata tirotirohia mariretia a ona wa tuturu kia kitea mehemea tera ranei etahi nuihana (nuisances) hapanga hanitare (sanitary defects) ranei kei te takoto; a
(b.) Ki te akiaki kia whakaritea nga tikanga o tenei Ture mo te whakakorenga atu o nga nuihana (nuisances) katoa, te whaka-tikatikanga o nga hanitare hapanga (sanitary defects) katoa, me te tiakitanga o te ora o te katoa.page 37
80. Mo runga mo nga tikanga o tenei Ture ko te Apiha Takiwa Ora me ia Kai-tirotiro ranei i raro i tenei Ture, me ia Kai-tirotiro me ia apiha ke atu ranei kua whakamanaia, a te mana takiwa, ka ahei i nga wa tika katoa i te awateatanga ki te tomo ki roto me te tirotiro i ia whenua, wahi (premises) ranei.
81. Ki te kore i whakamanaia motuhaketia ketia e te Apiha Takiwa Ora, e tetahi ota ranei a te Kai-whakawa Tuturu, me whakarite nga tikanga e whai ake nei mo te taha ki te tomokanga me te tirotirohanga o ia wahi (premises) i tua atu i nga wahi (premises) e takoto kau ana kaore ranei e nohoia ana:—
(a.) Mehemea he wahi pihinihi (business premises), ko te tomokanga me te tirotirohanga me mahi i roto i nga haora pihinihi tuturu (ordinary business hours).
(b.) Mehemea he wahi nohoanga tangata (dwelling premises), ko te tomokanga me te tirotirohanga me mahi i waenganui i te tekau ma tahi o nga haora i te awatea me te wha o nga haora i te ahiahi, a kaua tetahi ruuma o te whare nohoanga tangata e tomokia ki te kore i whakaaetia e te kai-noho.
(c.) I ia keehi ko te tomokanga me te tirotirohanga me mahi i runga i tetahi aronga e iti rawa ai te whakararurarua te kai-noho me tana pihinihi (business) ranei.
82. E kore tetahi kupu o te tekiona mutunga i runga ake nei e aro hei arai i te Apiha Takiwa Ora, i tetahi Kai-tirotiro ranei i raro i tenei Ture, apiha ranei a te mana takiwa, kia kaua e tomo ki runga ki tetahi whenua wahi (premises) ranei ratou ko ana kai-mahi me ana mea mahi (appliances) i ia wa i ia wa ki te mahi i etahi mahi hanitare (sanitary works) i raro i tetahi tono (requisition) i ata whakaputaina, ota ranei i ata mahia i raro i tenei Ture.
83.
(1.)

Ko nga tikanga o tenei Ture e pa ana mo te whakakorenga atu o nga nuihana (nuisances) me te whakatikatikanga o nga hanitare hapanga (sanitary defects) ka kiia hei apiti atu ki—a e kore hoki e whakawhaiti i—ia mana, whakaoranga, tikanga ranei, e takoto ana i tua motuhake atu i tenei Ture:

Engari kaua tetahi tangata e whiua tuaruatia mo te hara kotahi ahakoa i raro i tenei Ture i tua motuhake atu ranei i tenei Ture.

(2.) I ia keehi mehemea ki te whakaaro a te mana takiwa a te Apiha Takiwa Ora ranei ko te whakahaerenga whakawa i raro i tenei Ture e kore e whakaora tika (give sufficient remedy) kua kore ranei i whakaora tika, ka ahei te mana takiwa te Apiha Takiwa Ora ranei mo te taha ki te mana takiwa, hei riiwhi mo te whakahaerenga i raro i tenei Ture, a muri atu ranei i te whakahaerenga i raro i tenei Ture, ki te whakahaere whakawa i roto i te Hupirimi Kooti hei akiaki i te whakakorenga atu o tetahi nuihana (nuisance) i te whakatikatikanga ranei o tetahi hanitare hapanga (sanitary defect).
(3.) I nga keehi pera ko nga moni i pau i—mo te taha ranei ki—te mana takiwa ka tau hei utunga i roto o te moni (fund) o te reiti ranei e pa ana mo nga tikanga hanitare (sanitary purposes), ranei mehemea kaore he moni (fund) pera, i roto o ana moni whanui (general funds).
84. I ia keehi mehemea ki te titiro iho ko tetahi nuihana kei te takoto i roto i te takiwa o tetahi mana takiwa i aranga anake ai, tetahi wahi ranei ona i aranga ai, na runga na tetahi mahi, hapanga ranei, i puta i waho atu o taua takiwa, ka ahei kia whakahaerea he whakawa page 38ki runga ki ia tangata mo te taha ki taua mahi, hapanga ranei, i runga ano i nga huarahi hui atu ki nga tikanga me nga tutukitanga ano tonu me te mea nei taua mate taua hapanga ranei kei roto anake i taua takiwa e takoto ana.