Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1907.

Niu Tireni. — Ture Haapa Poari O Te Teemu

[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]

page 1

Niu Tireni.
Ture Haapa Poari O Te Teemu.

1907, No. 14.
He Ture hei whakamana i te Karaatitanga o tetahi Whenua ki te Haapa Poari o te Teemu.

[9 o Nowema, 1907.

Kua Meinga Hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, a i ranga ano hoki i tona mana, ara:—

1.	Ko tenei Ture me hua ko te Ture Haapa Poari o te Teemu, 1907.
2.	Ka ahei te Kawana, i raro ano i nga tikanga o tenei Ture, ki te karaati ki te Haapa Poari o te Teemu i whakaturia e te Ture Haapa Poari o te Teemu, 1876, i ia whenua katoa e takoto ana i te taha ki tai o te rohe mutunga mai o te tai tutuki i roto i te Kokoru Taunga Kaipuke o te Teemu.
3.	Ko taua karaati me mahi i runga i nga tikanga me nga rite-nga tera e whakaarohia e te Kawana i roto i tona Kaunihera e tika ana, engari me uru atu ano he kupu e rahui ana ki te Kingi, i nga koura me era atu kohatu minora, me te mana ki te rapu me te mahi i aua mea, me te whakaputa raihana mo taua mahi, me te utu ano i te utu tika mo te whakakinonga i te mata o te whenua, me nga whare, me era atu whakapainga e tu ana i runga.
4.	I mua o te whakaputanga o te karaati ka ahei te Kawana i roto i tona Kaunihera ki te whakatu i tetahi o nga Tiati o te Hupirimi Kooti hei rapu i nga kereme me nga paanga (mehemea ia he pera) o ia tangata ki te whenua e whakamanaia ana kia karaatitia i raro i tenei Ture, a e tika ana kia whakaeangia kia utua ranei, rue nga kanataraka, nga whakaaetanga, me nga whakaritenga i mahia i mua atu e te Hupiritini o te Porowini o Akarana, me era atu tangata ranei e mahi ana mo te taha ki, a i raro hoki i te mana o, te Kawana-tanga e pa ana ki taua whenua, a ko aua kanataraka katoa, me aua whakaaetauga katoa, me aua whakaritenga katoa ranei, kua kiia i konei kei te whai mana kei te mau tona. Me arataki e te Tiati ana mahi i runga i nga tino korero kaha e taea ana, e whakatakotoria ana ranei ki tona aroaro, ki te whiriwhiri mehemea me mutu ranei aua korero i ranga anake i to te ture ahua, kaore ranei. Me noho te page 2Tiati a ona wa tika, a ki ia wahi hoki e whakaritea ana e ia, a ka ahei hoki ia ki te hiki atu i ona nohoanga i ia wa i ia wa. A ko te taima me te kainga mo ia o ana nohoanga me whakaatu e te panui-tanga i roto i tetahi nupepa e perehitia ana ki taua takiwa, i runga i nga tikanga e whakahaua ai e te Tiati.
5.	Ka tino whai mana te Poari ki te whakatau, ki te whakatika-tika, ki te whakariterite, me te whakaotioti, i ana paanga, kereme, kanataraka, whakaaetanga, whakaritenga katoa, a ki te hanga i nga tiiti tuku katoa, i nga riihi, me era atu ahua pukapuka katoa e tika ana, hei whakatutuki i taua tikanga, a me whakaea me utu hoki ki nga moni kei roto i o ratou ringa e takoto ana nga utu kapeteihana katoa tera e whakataua e te Kooti e tika ana kia utua, ki ia tangata, mo runga mo nga whai manatanga, mo nga kereme ranei, ki runga ki te whenua ka karaatitia ra e te Poari.
6.	(1.) Me whakatau e te Tiati nga take pono katoa, hui atu ki nga take ture, a ka ahei hoki ia ki te whakaputa i nga whakataunga, me te mahi i nga ota, i runga i nga tikanga me nga ritenga e maharatia ana e ia. e tika ana, mo katoa, mo etahi ranei, o nga tikanga e whai ake nei:— (a.) Hei whakatau i te nui, i nga tikanga, me nga ritenga o aua paanga, kereme, kanataraka, whakaaetanga, whakaritenga ranei, me nga mea e pa ana ki aua mea: (b.) Hei whakaoti i tetahi kanataraka, whakaaetanga, whakaritenga ranei, kua kiia ake nei: (c.) Hei whakatau i te huarahi, me te ahua o nga pukapuka e whakatutukitia ai e tiakina ai nga paanga, nga kereme, nga kanataraka, nga whakaaetanga me nga whakaritenga, e whakataua peratia ana. (2.) Ia whakatau me ia ota pera ka tino whai mana tuturu, ano tonu he whakatau he ota ranei na te Hupirimi Kooti, a i runga i ona aronga katoa me uru ki raro i, a ka whakatutukitia e, te ture e mana ana mo aua tu whakatau, ota ranei.
7.	Ka whiwhi te Tiati i aua mana na ano me aua aheitanga na ano e tau nei ki nga Tiati o te Hupirimi Kooti mo runga mo nga keehi noa iho, a ka ahei ki te mahi ota pera ano, a ka whai mana ano hoki ia ki te mahi ota mo nga moni costs, a ka ahei ia ki te whakatau i aua moni i te wa o te whakawakanga, ki te whakahau ranei kia taaketia e te Kai-rehita o te Hupirimi Kooti o te takiwa kei reira nei te whenua e takoto ana, a ko ia ota pera ka rite tonu te whai mana me te whakatutukitia, ano tonu he mea mahi i runga i nga keehi noa iho nei e nga Tiati o te Hupirimi Kooti.

page breakpage break

Home | Advanced Search | About | Help

© 2016 Victoria University of Wellington | Contact us | Conditions of use