Other formats

    Adobe Portable Document Format file (digital text)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

The Ancient History of the Maori, His Mythology and Traditions. Nga-Ti-Whatua [Vol. XIII]

Ko Pou

page (28)(4)(1)

Ko Pou

Ko te tangata tenei nana i tiki te kumara i Hawa-iki, i tikina atu ano i tenei motu, riro mai e rua nga tiraha, ko nga ingoa o nga tiraha o nga kumara ko Hau-takere-nuku, ko Hau-takere-rangi, e rua hoki nga karehu i riro mai i a Pou hei karehu ngaki mo nga kumara, ko nga ingoa o aua karehu ko Manahi-nuku, ko Manahi-rangi a i mauria mai ano hoki e Pou te oneone i Hawa-iki hei oneone whakatupu i nga kumara, ko te maara whakatupuria ai te kumara ko Manawa-ru, kei Turanga-nui-a-Rua, ko te waiata tenei mo te aranga ki enei korero:

Popo e tangi ana tama
E tangi ana ki te kai mahana (mana)
Waiho me tiki ake
Ki te po pua hao kai
Hei amai i te pakake
Ki uta ra, hei waiu
Mo tama, kia mauria
Mai i to o-tipuna
E Ue-nuku, whakarongo
Ko te kumara, ko
Pari-nui-te-ra
Ko Hika-mata
Te tapuwae o
Tanga-roa ka whai
Mata te tapuwae o
Tanga-roa, Tanga-roa
Kaha ruru i
Ka noho Uru
Ka noho i a Nana
Puta mai ki waho ra
Ko Te-ao-tu, ko
Te-ao-whero

page (29)(4)(2)

Ko Hine-tu-a-hoanga
Tanga-roa-te-whatu-o-pou-tiri e
Kai te kukumetanga mai
I Hawa-iki, ko te
Ahua ia ko Mauri-whare-kino
Ka noho i a Pari
Ka kawea ki te wai
O Mona-riki, na ona
Hunga, na Te-piere
Na te Mata-ta
Te-piata-niwha-rau
Ka hoake ki runga
Te pupu wharauroa
Na whena koe e waho e
He tuatahi e waho e
He tuarua ka topea
I reira ko te whata-roa
Ko te Te-haere
Na Kohuru, na Ra-a-kai-ora
Na Pae-aki, na Turi-whati
Ko Wai-o-anake te tangata
I rere noa i te ahi
Raranga o Rongo-marae-roa
Ko te kakahu o Tu
Ko Te-rangi-kaupapa
Ko te tatua i riro mai
I a Karoa, i a Matu-a-tonga
Tenei te manawa ka puritia
Tenei te manawa ka tawhia
Kia haramai tona koko
Whitu i te ara ka kiia
Paikea Rua-tapu ki te
Tama meamea, ka tahuri
I te Whiri-purei-ata

page (30)(4)(3)

Ka whakakau tu mai
Aia whakarere iho, te kakau
O te hoe, ko Manini tua
Ko Manini-ano, ka tangi
Te kura ka tangi te
Wiwini, ka tangi te kura
Ka tangi wawana, ko Hakiri-rangi
Ka u kai (kei) uta te kowhai
A ngahoro, ka ringia te kete
Ko Manawa-ru
Ko Arai-i-te-uru
Ka kitea e te tini
E te mano, ko Makauri
Anake i mahue atu
I waho i Toka-ahuru
Ko te peka i rere mai
Ki uta ra hei kura
Mo Mahaki komanga
Mo Ao-tea, ko Hue-tanguru
Ko te koiwi ko Rongo-rapua
Waiho me tiki ake ki te
Kumara i aranga i
Ko Peke-howani ka noho i a
Rehua, ko Ru-uhi-i-te-rangi
Ka tau kai (kei) raro te ngahuru
Tikotiko i ene, ko Pou-tu-u-te-rangi
Te matahi o te tau
Te putanga o te hinu e tama

Na ko Toka-ahuru he toka ika hapuku kai (kei) Turanga, kai reira te kahika e tupu ana ko Makauri te ingoa o taua kahika, i mahue atu i te moana ara i Toka-ahuru tipu (tupu) tonu atu i te moana, taetae ana ki te wa e hua nei te kahika, ka hua ano taua kahika i waiho i page (31)(4)(4)te moana, ka hoe nga waka ki te hii ika i runga i taua toka, na hei reira ka mau ake ai nga peka o taua kahika ra i te matau, a ka tae ki te wa e hua ai nga kahika o uta nei na ka hua ai ano hoki taua kahika ra, ko te ingoa o te toka ko Toka-ahuru, ko te ingoa o taua kahika ko Makauri, ko te peka o taua kahika i te moana ra i rere mai ki uta hei kura tena mo Mahaki, tipu (tupu) tonu atu i uta, he motu ngahere ko Makauri te ingoa.