page break

Upoko XIII.
Paoa. (Nga-Ti-Paoa.)

Hoe tonu atu, a ka u ki uta, ka karangatia atu ki uta, ka haere, ka whakatika a Paoa, uhia iho ano te whanake (koka, ngeri); ko te weruweru pai i nga tangata katoa, nona anake te whanake, he kakahu kino rawa; ka riri nga hoa, ka mea kia whakarerea taua kahu; ka mea aia a Paoa, “Kati ano toku, me mau tonu.”

Aha koa he kakahu pai o etehi, he kakahu kino to Paoa; kihai i roa te hahautanga (rapu) mai o nga tauhou, kua mohiotia mai ko Paoa tera, mei te ahua e rere ke ana. Ko nga kakahu pai kihai i kitea, ko te mahunga o Paoa kino iho, kino iho, na te page 226 whiringa o te whanake i whakakino, a i tutu tonu nga makawe tu kirakira ana. Ka whakahouhou nga hoa, i mea hoki ratou kia tirohia paitia aia, he tauhou hoki ki reira. Ka tahi ka haere, e hui ana hoki tera ki te matakitaki, a ka tapoko ki roto ki te pa ki te kaainga kua oti te whariki; haere tonu atu te manuhiri nei, a ka noho i te roro o te whare; ka haere tonu atu te huihui i a Paoa ko ia hoki i muri.

Ka mea atu a Paoa ki nga hoa, “Me tomo tonu tatou ki roto ki te whare, me waiho a waho mo tena e noho mai na.”

Haere tonu atu te hunga o mua, ka mau te ringa ki te papa o te whatitoka, ka toia; tuwhera kau ano te whatitoka, tena rawa te tiere te haere na, ara te kakara o te tawhiri. Ko te nuinga ka mea, “Ka tae te kakara o te whare nei.” Ki a Paoa— hei aha mana? ahakoa pai te whare nei, pai hoki te whariki ki te porera (tapau), kia mahue te whanake o Paoa, e waru pu te mahue ki raro: te tomonga atu ano o Paoa ki roto ki te whare nei, moe tonu iho, uhia iho ano te whanake, moe tonu iho. Kihai i roa, ka mahora te kai, te tuna, te kumara, te taro. Ko Paoa kihai i puta ki waho, kai tonu iho i roto i te whare, moe tonu iho.

Ahiahi noa, e hui ana tera ki te haka ki te manuhiri ra,—he tohu whenua rangatira tenei mea te haka ki a matou—ka tu te haka, ka tahi a Paoa ka puta ki te roro o te whare noho ai ki te matakitaki, kihai ia i tata atu; haka tonu a ka mutu, ka tu na te manuhiri, a ka mutu. Ka whakaekea e te tangata whenua ki roto ki te whare o te manuhiri; na, ka uru a Tukutuku te tamahine a Taha-rua ki roto ki te whare, k a tikina ki te matakopa titiro mai ai; whakatata noa, kihai i tata ki a Paoa, ao noa ake te ra kihai i tata.

Ao ake te ra, ka taka ano he kai, a ka mahora; ka kai ano i ta ratou kai, a po rua ki reira. Po rua ano hoki a Tukutuku e whakatata ana ki a Paoa, kihai i tata: a i te toru ka mea a Paoa kia hoki; ka ongeonge (hoha) i te nohoanga.

page 227

Ka rongo te tangata whenua, ka rongo a Tukutuku, ka haere mai te wahine nei ki te purupuru (pupuri); ka tae mai, ka mea aia, “Ka hoki koutou?”

Ka mea atu te manuhiri nei, “Ae.”

Ka mea atu te wahine nei, “He mate kai ha! ne, i hoki wawe ai koutou? noho marire tatou! taria e hoe atu ki to koutou nei kaainga!”

Ka mea atu ratou “Ae.”

Kihai i ahiahi ka puta mai nga tangata o te wahine nei; haere ake he mano tini te tuna, ka mahora: ka tahi ano te manuhiri nei ka kite i te nui o te wahine nei; a ka ahiahi, ka tu te haka; ka hui tera, kei te aonga ake hoki ka hoe, te manuhiri nei; haka tonu, a ka mutu, ka huri ki te whare. Ka haere mai a Tukutuku, ka noho ki te whatitoka; ko Paoa i te taha ki te whatitoka e takoto ana, ko tona moenga iho ano tera o te taenga mai—ko tana moenga he moenga rangatira iho ano, e kore nga ware e moe i reira—kihai i roa, ka toro atu te ringa o te wahine nei ka raraku. Nei koa kua korero te wahine nei ki tana matua, ki tana whaea, kua whakaaetia mai, koia aia i toro ai. Kihai a Paoa i pai; i wehi aia, kei mate ratou i taua Iwi; hua-noa kaore ano i whakaaetia tona hiahia: ka tohe ano te ringa o te wahine ra, ka kapea e Paoa. Ka tahi te tangata nei a Paoa ka riri kia kati te haka; ka whati te tangata whenua ki waho, ka haere katoa me te wahine ra ano, ka hoki, ka tae atu ki te matua, ka korero i te toronga atu o tana ringa ki a Paoa.

Ka mea mai te matua, “Kihai i pai mai?”

Ka ki atu aia, “Kaore.”

Ka mea atu te matua wahine, “Haere ano! e hoki! ngarea (tonoa) atu etehi hoa mou, kei mea te tangata na, nau ake ano tou kaha; e wehi ana kei mate ratou; hua noa kaore ano koe i whakaaetia atu; haere! kia tohe!”

Ka tahi ka haere toko wha nga hoa, ko ia ka toko rima, haere atu te wahine nei, a waho, noho ana—ka whakama mo tana ringa i kapea e Paoa ra—ka tahi ka ngarea (tonoa) mai te tehi (te tahi) o nga hoa hei tiki mai, a ka tae mai, ka mea atu ki a Paoa kia haere raua.

page 228

Ka mea atu a Paoa, “Ki whea?”

Ka mea mai, “Ki ko! i ngarea mai a hau e te wahine?”

Ka mea nga hoa o te tangata nei, “Me haere katoa.”

Ka mea atu te kai tiki, “Kahore! me noho ano koutou, kaua e haere.”

Ka korerorero ratou ki a ratou ano ka mea, “Ko wai i a nei te wahine nei?”

Ka mea atu e tehi (tahi), “Ko te tehi o nga hoa o Tukutuku e haere i te awatea nei.”

Ka mea ratou, “Ae, nana ano pea i ngare mai.”

Kua riro a Paoa raua ko te kai-tiki, haere tonu atu, rokohanga atu, ko Tukutuku e noho ana i roto i te whare ratou ko ana hoa; kua oti te whare te whariki ki te porera, kua oti te whakapai ki te tawhiri. Kua kite mai te wahine ra, karanga tonu mai; ka noho te tangata nei i waho, ka whakama—he wahine kau hoki— ka karanga atu nga hoa ki a Paoa, “Haere mai ki roto nei.”

Ka tomo atu a Paoa, ka noho ko te wahine nei i waho e noho ana ratou ko ana hoa; ko te tehi (te tahi) taha i waiho mo Paoa; ko te rama he mea miro ki te muka, ka tukua ki te hinu, ko te tehi (te tahi) o ratou hei pupuru i te rama. Ka mea nga hoa o te wahine nei, kia haere ratou, ka purutia ano e Tukutuku kia noho, ka mea, “Moe tonu tatou i konei, a ao noa te ra.” Ka tohe ano ratou, ka purutia (puritia) ano, ka mate te ahi, ka moe.

Ka mea atu te tangata nei a Paoa, “He rangatira ranei koe?”

Ka mea atu te wahine nei, “He rangatira au, kaore he rangatira o tenei whenua, a ko taku matua anake.”

Ka mea atu aia, “E pai ana tena, nau i pena mai, e pai ana.”

Ka mea atu ano aia a Paoa, “He iwi nui ranei tou iwi?”

Ka mea atu te wahine nei, “Ae, e kite koe i toku iwi, tirohia e koe ki Moe-hau, me kore koe e kite i to koutou putanga mai na i Rawaki.”

Ka mea atu te tangata nei, “Ae, kua kite au, kua tohu-tohungia ki au e aku hoa.”

page 229

Ka mea atu te wahine nei, “A, tawhe noa, kei te rawhiti, kei Katikati te mutunga mai, ka rohe.”

Ka mea atu a Paoa, “Kahore oku Iwi, he tangata haere mai a hau; toku kainga kei Whai-apu (Wai-apu).”

Ka korero atu aia i ana korero i haere mai ai aia, a tae noa mai ki reira. Kamoe, ka huaki te ata, ka hoki a Paoa ki ana hoa, ki tona nuinga: ka haere nga wahine ka tae ki te whare o te whaea o te wahine nei, ka korero atu nga hoa o te wahine ra, ka mea, “Kua tae mai a Paoa ki to matou whare.”

Ka mea mai te wahine ra, “Na wai i tiki?”

Ka mea atu ratou, “Na matou ano, na to matou hoa i mea mai kia tikina.”

Ka mea mai te whaea ra, “E pai ana.”

Ka ui te whaea, “Kua moe raua?”

Ka mea atu ratou, “Ae.”

Ka tahi ka rangona nuitia, “Kua moe a Tukutuku i a Paoa.”

I reira tata ano, ka huaki nga taua ki a Taha-rua, he mea kia huakina hoki ki a Paoa. Ka riria e Taha-rua, ka mea atu a Taha-rua, “Hei au anake te taua, kaua e haere ki te manuhiri: he aha ta te tangata haere pononga?”

Nei koa he puhi te wahine nei, kahore ano i pa noa he tangata ki a ia, ko nga tane ia e rere ana, e kore aia e pai; koia tenei huaki kau nga taua, a maha noa iho nga taua i te ra ko tahi.

He oi ano ka mutu, po rua ka hoe mai nga hoa o Paoa, ka noho atu a Paoa i tana wahine i a Tukutuku: ka noho a Paoa a kotahi marama, ka mea atu a Paoa ki tana wahine, kia hoki aia ki tona kaainga ki Pi-ako.

Ka mea atu tana wahine, “Ae, me haere taua kia kite koe i toku Iwi, i oku whanaunga hoki, kia kite ratou i au, kei popororoa mai ratou ki a au; kua mea atu hoki au ki a ratou, tena au te hoe atu na.”

Ka mea atu a Paoa, “Ae, me hoe taua!”

Moe tonu, a ka ao te ra, ka hoe, a, nga pa ano i nohoia ra ano e Paoa; ka u ki uta, tenei pa, tenei pa; a puta rawa atu ki waho, page 230 ka rua nga waka mataitai a te wahine nei na tana Iwi.

Ka kite te tangata nei i te nui o tana wahine, ka mea, “Kihai i hanga ake tana wahine, he rangatira nui no tenei whenua.”

Ka hoe ano ratou, u rawa atu i Tara-ru, ka noho i reira, ka mahue nga mataitai a te wahine nei i reira—mo te hokinga mai ra ano ka uta ai—moe tonu iho i reira, ao ake ano te ra ka hoe, u rawa atu i te Puru, ka maka ano he mataitai; a hoki rawa mai, i Wai-au. Ka kite a Paoa i reira i te kuku o Wai-au, ka whakamoemiti i reira, ka tahi ka hoki mai i reira; hoki rawa mai e ono nga waka mataitai, a tae noa ki Tara-ru, ka hoki ki Pi-ako, a te Pareparenga. Ka mea a Tukutuku kia hoatu he ika mana; ka rongo nga tangata ka hoatu, ka whakamoemiti taua maia nei a Paoa ki nga tangata o Pareparenga, ka mea, “Hei rangatira mo ratou taua wahine.” Ka pena tonu tana ritenga ki nga tangata e tutaki ana i a ratou, a tae noa ki te pa tupu; he waka mataitai i poto te tuha i te taha tika. Ka whakamoemiti ratou, ka mea, “Hei rangatira mo tatou.” A ka kite taua Iwi i te oha o Tukutuku, riro katoa nga tangata i a ia; ka atawhai aia ki a ratou, me ta ratou atawhai ki a ia, a kore noa iho te kai a te wahine nei, i pau ma ana Iwi.

Ka mahi te wahine nei i te kai ma tana Iwi, i te whanake, i te pohue, i te karito, i te wene, i te kaeo. Ka titiro te Iwi, ka mea, “Inake (koia) ano i haere ai te rongo o tenei wahine, kaore! he uaua.”

Ka kite ratou i a ia e mahi ana, ka mahi hoki ratou; i mua e kore e mahia era kai, he tupu noa iho, he mangere hoki no te iwi.

Ka mea taua Iwi, “Tenei ano tau mahi, e te rangatira, te takoto ke nei — ‘he mahi ano ta te tawa uho, he mahi ano ta te tawa para’ — ka mahi te rangatira.”

Ko noho taua wahine, ka huihui nga tangata o tona Iwi hou hei tangata mona. I mua i kore noa iho ano te tangata: na tona atawhai, i konei tata, kua hua, kua ki te pa. A whanau noa ana tamariki, puta ake kotahi tekau; kotahi te tamaiti whakahihi, page 231 ko Horo-whenua, ko te potiki he whakapakanga.

Ka noho nei a Paoa, a ka koroheketia, ka tokotoko hoki, ka aroha ki ana tamariki matamua, ka mea atu ki nga tama, “E koro ma. kawea au kia kite i o koutou tuakana.”

Ka mea atu ratou, “Ae.”

Ka mea a Horo-whenua, “E pa ma, ka whakamahia to tatou matua, he tamariki porangi era tamariki.”

Ka mea atu nga tuakana, “He aha te mahi?”

Ka mea atu a Horo-whenua, “Ka waiho ra hei karakia kumara; e rangi me kawe ano.”

Ka mea nga tuakana, “Kahore, me haere ia me etehi tangata ano hei arahi, kia kotahi tekau.”

Ka mea a Horo-whenua, “Ae! ki te purutia (puritia) atu, me hoki mai ratou kia rongo tatou e purutia (puritia) atu ana; hei reira tatou ka haere ai ki te tiki.”

Ka mea atu nga tuakana, “Ae!”

Ka tahi a Horo-whenua ka mea atu ki a Paoa, “E koro, e! kei whakaroa atu koe; e ngari me he mea ko to tamarikitanga ra ano, e pai ana—na hoki ra ko tenei—na wai te tangata mate i ki hei mahi?”

Ka mea atu a Paoa, “Tera ranei au e whakamahia?”

Ka mea atu a Horo-whenua, “Ka whakamahia! ko wai i tohu ai e rite nga whakaaro ki a matou? ko tenei, kei roa atu koe; kia rima ano o ra e noho ai i tua, he oi ano, ka hoki mai; kaore! ka kite koe i o tamariki.”

Ka mea atu a Paoa, “Ae.”

Moe iho, ao ake te ra, ka haere. Ka haere a Paoa kia kite i ana tamariki.

Ka motu ki te ara, ka mea atu a Horo-whenua ki nga hoa o te koroheke nei, “Ki te purutia atu to koutou hoa, hohoro mai, kia tikina atu.”

Ka mea ratou, “Ae.”

Ka haere ratou, a ka tae ki Tikitiki-mau-rea, ka kite a Paoa i tana kaainga i te kaainga hoki o ana tamariki, ka tangi; ka titiro ki Wai-kato, ka kite i te ahi o Wai-tawheta, uhi tonu, ka mea, “Ko te kaainga tera ona tamariki.” Tangi tonu, a ka mutu, page 232 ka tahi ka haere, a moe iho ki te ara i te arahanga i a Paoa—ta te koroheke hanga, kua tokotoko hoki—ao ake te ra ka haere, a ahiahi noa ka tae ki te kaainga. Kua kitea mai e te tangata whenua, ka pa te karanga, “He manuhiri! he manuhiri te haere nei!”

Ka tikina mai, ka tirohia, ka kitea ki a Paoa, ka hoki te kai titiro.

Ka uia mai e te nuinga, “Ko wai ma?”

Ka mea atu ratou, “Ko Paoa! kua koroheketia, e tokotoko ana.”

Ka noho a Paoa ma ki te kaainga i waho, he tangata ano i reira; ko ana tama ano kei te pa, kei Wai-tawheta—nei koa ka tahi ano te koroheke nei ka hoki mai kia kite i aua tamariki, i te wehenga ano o tana haerenga mai ra ano, ka tahi ano tenei ka hoki. A i te ata ka mau te koroheke nei ka tatua ka mea atu ki nga hoa, “Tatou ka haere ki te pa kia kite au i aku tamariki.”

Ka mea atu nga hoa, “Ae.”

Ka puta mai hoki te kai tiki mai, me te kai kawe kai mai kia ora ki te tangi: ka mea atu aia ki nga hoa kia kai; ka kai nga hoa, ka mutu, ka mea mai te karere, “Tatou ka haere ki te pa.”

Ka mea atu a Paoa, “Ae! e ko ma, whakawahawaha pikaua nga pikaunga)! tatou ka haere.”

Ka kitea mai e haere atu ana, ka pa te tawhiri; e tangi haere atu ana te koroheke nei, me te tawhiri tera, me te tangi, a ka tae atu, ka tangi—me te au kuri te rite— tangi tonu ahiahi noa, ka mutu, ka noho ki raro. Ka whakatika mai nga tama ki te taki, a ka mutu, ka korero atu hoki te koroheke nei, a ka mutu, e tuku ana te kai— tona teitei ra o te kai! ka po hoki, ka hui tera ki roto ki te whare i noho ai a Paoa, ki te whakarongo korero: ka koa hoki nga tama a Paoa ki a ia, no te mea ka tae atu hei karakia i a raua mara.

Ka mea atu nga tama, “Marie (he tika) ano kia haere mai koe!”

Ka mea atu te koroheke nei, “Ki te aha?”

page 233

Ka mea atu raua, “Ki te karakia i a maua mara.”

Ka kata atu te koroheke nei.

Ka mea mai nga tama, “He aha tau e kata?”

Ka mea atu aia, “Kao! he kata noa ano.”

Ka mea atu ano nga tama, “He aha ano tau e kata?”

Ka mea atu ano ia, “Ara! he kupu na ta korua mokai, na Horo-whenua.”

Ka mea mai ano raua, “Na wai?”

Ka mea atu ia, “Na ta korua mokai.”

Ka mea atu ano raua,” “E kore maua e whakarongo ki tana kupu.”

Ka mea atu ano te koroheke nei, “Koia, e te whanau, rere! e hara! he nanakia!

Ka mea mai raua, “He nanakia aha to te kiore nanakia?

Ka mea atu ano ia, “Kahore he kupu a nga tuakana, a nana anake te kupu i rere mai ki a au, ‘E kore au e tukua mai:’ penei noa ano te wahi i tukua mai ai au.”

Ka mea atu raua, “E kore koe e tukua.”

Ka mea atu aia, “Ki te purutia (puritia) a hau e korua, ka haere mai ta korua mokai ki te tiki mai i a au.”

Ka mea atu raua ki a ia, “Kaua ra ia e haere mai ki te tiki mai i a koe; ka patua aia.”

E noho ana ano nga hoa o te koroheke nei, e whakarongo ana ki a raua kupu. Ka hoki nga hoa o te koroheke nei, a ka tae ki Pi-ako ki to ratou kaainga i haere atu ai, ka pataia mai te korero e Horo-whenua.

Ka mea atu te hunga nei, “Ae, he korero, ko Paoa e kore e tukua mai.”

Ka mea atu a Horo-whenua, “E wai?”

Ka mea atu ratou, “E ana tama ano ra. Ka mea mai, ‘Ae, kua mau atu ano i au.’ Ka mea atu ratou, ‘ae.’ Ka mea atu a Paoa, ‘Koia tena ka purutia nei au e korua, akuanei ka tae mai ano ta korua mokai, ki te tiki mai i au, e kore e noho atu.’ Ka mea mai raua, ‘A wai?’ Ka mea atu aia, ‘A Horo-whenua.’ Ka mea mai raua,’ Ki te mea ka tae mai aia ki konei, ka patua aia e matou.’ Ka mea atu a Paoa ki a raua, ‘E kore korua e maia; ko ta korua page 234 mokai he ika haehae kupenga.’ Ka mea mai raua, ‘E tau hoki te uaua kiore hei hoa riri mo te paraoa?’”

Ka tahi a Horo-whenua ka mea, “Ka hei ta raua; apopo au kite iho ana i a raua.”

Ka whakatika a Horo-whenua ki runga ka mea, “Whitiki! hapainga ki te tiki i to tatou matua! i kiia atu ana e au i mua, kaua e tukua. Na, na koutou tenei.”

Kihai i hamumu te waha o nga tuakana, no te mea kua he ta ratou.

Ka whakahau nga tuakana; ka tahi ka rewa, haere ake hoko whitu te kai tiki i a Paoa. Ka haere, a, ahiahi rawa atu i Tikitiki-mau-rea; ka titiro ki Wai-kato, ka titiro ki te ahi o Wai-tawheta e ngiha (ka) ana, uhi tonu; i reira hoki a Paoa e noho ana ratou ko ana tamariki—e toru nga rau i roto i te pa nei—matakitaki tonu, a ka mutu, ka mea atu a Horo-whenua kia whakahekea ki raro moe ai, ki Manga-wara, ki roto ki te kouru (ki te pukakitanga.) Ka tahi ka haere, a ka tae, ka mea ano aia, “Kati taua i konei, hei te ata ka haere taua ki te pa; ka tae taua, ka ngare mai ka kaiponuhia mai e ana tamariki, he oi ano; e taea hoki te aha? ka hoki mai taua, he oi ano, ra koa ka tae mai ano tatou ki te tiki mai.”

Ka whakaae nga tuakana, korero tonu, a ka mutu, e kai ana, a ka mutu te kai, e moe ana.

Kihai i roa kua ara a Tipa, kua korero; ka whakaara i ana hoa, ka mea, “Ko wai tenei e moe? maranga! he nanakia! e kai ana te takiri, he parekura kei te ata: na toku i whakaoho ki roto, ka kite tona kei roto—tuawha ki tona, tuawha ki toku—i au te papa. Na, e moe iho, e utua, e utua e tona—he nanakia— hei te po nei ano tatou e hoki ana, e kore ai he parekura.”

Kua korero mai tenei, “He peke tona takiri.”

Ta tenei e kai ana i nga o.

Ko te huakanga o te ata hapainga ai ki te pa, ki te tiki i a Paoa, e tae manuhiri ratou ki te pa; a na nga moe kino nei kihai ratou i tae i te wehi.

Ka tata ki te ao, ka maranga a Tipa, ka mea, “Kihai ano i page 235 utua; e whakatau noa nei au, a kaore ano i hoki mai: he awatea tenei, maranga! korero!”

Ka maranga te taua nei, ka mea a Tipa, “Tenei pea te koroheke nei kua tae iho kei te karakia i nga mara a ana tamariki.”

Ka mea atu te nuinga, “Ae pea.”

Ka mea ano a Tipa, “Ma wai e tiki, e titiro?”

Kua oho mai a Horo-whenua, “Maku e tiki, e titiro; ka mau i au, ka riro mai.”

Ka mea atu a Tipa, “Ae, e tae mai, kia hohoro.”

Ka whakatika a Horo-whenua, ka mau ki te pou-whenua, ka haere. Tera hoki te koroheke ra kua tae ki waenga, e karakia ana; kua oti te tehi (te tahi) karakia, e whai ana ki te tehi; tu kau ano te tira, kua whakahua te karakia,—

Tena te tira ka tu,
Ko te tira na Tu-rora,
Na Rere-ahi,
Na Korehe,
Na Tu-rongo.
Tena te tira,
Te tira ana oti,
Tira ka tu.
Tena toetoe na Haka,
Na Haua,
Tira ka tu,
Tena oti.

Kihai i mutu te karakia a te koroheke nei, tu ana a Horo-whenua—kaore ano ia i awatea noa, ka hura te ata—kua kitea mai e te koroheke ra, kua patai mai, “Ko wai tenei?”

Ka mea atu a Horo-whenua, “Ko au.”

Kua rongo mai ki te reo, ka ngunguru te koroheke nei, ka wehi kei mate i ana tama, no te mea, he nui te Iwi kei roto kei te pa—e toru nga rau.

Ka patai mai te koro, “Ko wai ou hoa?”

Ka tatau atu te tangata nei i nga ingoa, a poto katoa, ka moteatea (wehi, hopohopo) te tangata nei.

Ka mea atu a Horo-whenua, “Ho ake! ka awatea.”

Ka whakaae te koroheke nei, ka haere.

Na ka tatari te pa ra ki te reo o te koro nei kia oho; tatari noa, a kihai i rangona. Ka mea, “Kei te moe!”

page 236

Ka mea nga tama kia tirohia.

Ka tahi ka haere mai nga kai titiro, ka karangaranga, “E koro, e koro, kei whea koe?”

Ka kiia mai e etehi, “Kei tatahi pea e moe ana.”

Ka hahauria (rapua) i tatahi, a ka kitea ki nga waewae e takoto ana, ahu tonu ki roto. Ka awatea hoki, ka kitea te kanohi o te tangata, ka ata kitea iho hoki nga waewae, ka mohiotia, kua riro i a Horo-whenua. Ka pa te karanga, “Kua riro ra! kua riro i a Horo-whenua!”

Ka rongo nga tama, ka tahi ka whakatika, e toru rau nei haere ana i waho, ka whaia.

Kua tae a Horo-whenua ma, tae tonu atu, haere tonu; kihai i tangi, ka rongo hoki i te ngangau: kihai i roa, ka kitea mai e tera e piki ana—ko te kai kawhaki (mau) i a Paoa i mua, ko Horo-whenua i muri i te whakatautopenga. E haere mai ana nga rau e toru, me te waha kahawai, kua tata. Ka eke a mua ki Tikitiki-mau-rea, te kai kawhaki o Paoa, ka mea te koroheke nei kia waiho aia i reira, “Hie aha maku i kawhakina ai au? e hira (nui) au i nga tamariki.”

Kua tata tera: ka tahi a Horo-whenua ka rere ki mua, a puta rawa ki mua, ka turia iho e ia i reira, kua ara te patu. I a Horo-whenua ano ka tu iho, tu atu, ka pa katoa hoki te hoko whitu nei i a Horo-whenua ano ka hoki; hoki katoa, kua hinga mai e tehi (tahi) o ratou toko rima; inamata, kei mua rawa a Horo-whenua. Kua kite a Toa-whena i a Horo-whenua, waiho tonu te patu, i raro tonu ano ta Horo whenua, tera te haere ra, tahi ra ka whiua e ia, e hara! ko Toa-whena; kua rokohanga e Toa-poto, waiho tonu ta Toa-poto, ta te tuakana o Toa-whena, pikia mauitia ana ta Horo-whenua, ko Toa-poto. I aua tangata nei ano ka hinga, whati kau ana ta raua ope; ka tahi ka patua— hinga iho e rua, ora ake kotahi—ka riro mai a Paoa. He oi ano.