(1.) Te Whenua i toe ki a Maua hei Mahinga.

Ko te mahi tuatahi ma maua ko te kimi i nga whenua atea o muri iho o te whakariterite i nga whenua me whakarite. Ka tukua atu e maua ki a koe, e Te Kawana, tetahi mapi i unga e maua kia hangaia, a e whakaatu ana i runga i te kara nga mea nui hei maharatanga i runga i te whenua riro i te rau o te patu.

Me ki tonu maua inaianei, ko te whenua pai e toe ana ki a maua inaianei e rahi ake ana i te 20,000 eka, i ta maua i whakaaro ai i ta maua pukapuka tuarua; kua haerea te whenua, a kua kitea e pai ake i te mea i whakaarohia i mua. Ki te wehewehea te whenua i te taha ki te Tonga o te whenua takoto pai o Nu Paremata, ki nga wehewehenga nui kia rua, i ki maua i taua korero, ko te whenua pai i te wehewehenga ki Waimate Mania (kei waenganui o nga awa o Waingongoro me Oeo), e tae ki te 120,000 eka. A, i te wehewehenga ki Parihaka (i waenganui o Oeo me Hangatahua awa), e tae ki te 125,000 eka. Ko te mea pai kia ata tirohia te nui o te whenua o waenga o Parininihi me Waitotara.

1. Whenua ki te Hauraro o Waitara, a ki te Rawhiti o te ara ki te Maunga.

Me ata ki marire, ko te whenua pai i toe ki waho o te whenua noho pai i te taha ki te Hauraro o Waitara, me waiho ena hei whakarite i nga kupu hoatu a te Kooti raua ko te Kawanatanga, a me nga kupu hoatu i waenganui o 1866, mo 1868. I pataia e maua te Kairuri whenua Tumuaki mo te utu o nga Poraka kua oti te hoko i tenei takiwa. Ka kiia mai o ia ko te ahua o te whenua nui i te taha ki te Hauraro o te Onaero-Urenui Poraka (he mea ma i runga i te mapi), he ngaherehere, a he pukepuke katoa, engari e 2,000 e 3,000 eka ranei o waenganui o te awa o Urenui o Mimi me te awaawa o te Mimi he pai. He whenua papai kei te Rimutauteka Poraka 17,000 eka, i te awa o Waitara, e toru e wha pea maero ki te Hauraro, aha ki te Rawhiti o Inglewood. Otira kahore i ahatia i raro i nga tikanga o muri ake nei, na Te Parete i korero mai "Tera tetahi tikanga i puta kia Mere Poka, wahine rangatira o Pukerangiora. I whakaaetia ko te whenua katoa i te taha ki te Tonga o te awa o Waitara me waiho marire kia rite te tikanga, a ma nga Maori kia riro ia tatou. Ko taua whenua na Pukerangiora, Otaraoa, Ngatirahiri me Manukorihi. Ko te mea tika, me whakarite ano ratou, a whakaae ana ahau e kore ahau e pa ki taua Poraka, otira me waiho ki te Kawanatanga te whakahoki ki nga Maori, te kore ranei." Ko te whakatau o te 2,008 eka ki nga tangata o Pukerangiora, me whakarite page 33ki te Rimutauteka Poraka: a tenei te piri nei, i te tahataha ki te Hauraro o Waitara, tera tetahi Poraka iti ake, 2,000 eka, i kiia kia whakahokia ki nga tangata o Otaraoa. Hoki iho ki etahi atu Poraka i hokona i te taha ki te maunga me te Reriwe, tera pea 15,000 eka, a ko tona utu kotahi pea pauna mo te eka, o waho o te rohe, e toru pea maero te mamao atu i te rori nui; ko tera o roto o te rohe e rahi ake ana te utu.

He whenua iti te whenua pai i toe mai i te wehewehenga o te whenua riro i te rau o te patu o roto i tetahi raina, timata i Okato Taone tata ki te moana, a piki haere i Hangatahua awa, a tae ki tona kauru, a heke iho i te awa o Patea ki te Taone o Stratford. A, ahakoa penei tera nga whenua kua riro i te hoko, a me te apiti mai o nga eka 100,000 o roto o te whenua riro i te rau o te patu; engari he iti te mohio ki taua whenua, he whenua pukepuke, kapi i te ngaherehere, a kahore ona tikanga, inahoki kahore he ara. Ina whakamutua te whakariterite o te whenua, e mea ana maua kia nui te whenua o roto o te whenua kua tuhia i runga ake nei, to muri i tuhia ai ma Wiremu Kingi Te Rangitake me te toenga o ona tangata e noho ana i reira. I a maua i Waitara, i puta mai a Enoka, tona teina (tuakana ranei,) ki te tono i tetahi rahui iti ma raua ko te tamahine o Wiremu, o Oriana. Ki ana ki te hoatu ka haere raua ki runga noho ai. Ka rongo a Oriana, a Eruera tona tuakana (teina ranei,) ka haere mai kia kite ia maua, a ka whakakore rawa i te tono a to raua matua; me te korero mai (a ko to ratou whakaaro katoa tenei,) era e riro ia Te Whiti te kaha, a hei reira ka whakatikaia nga mea katoa, a era e hoki katoa o ratou whenua, a i runga i te kore haere mai ki a maua kia hoatu tetahi. A ki te hoatu tetahi mea iti rawa nei, kahore ratou e mau atu ki te kore e hono tonu te ki ehara rawa i te Kawanatnaga.

2. Te whenua o Parihaka timata i Hangatahua awa a haere ki Oeo.

Kua whakahokia te Hangatahua awa Poraka, me Opunake Poraka ki nga tangata maori, a kahore he toenga o reira.

A tua, ko te Parihaka Poraka e 56,000 eka, me tango 7,000 eka mo te maunga, a me tango mai anohoki te Rahui i kiia e maua ma Te Whiti ratou ko ona tangata. Toe iho e 24,000 eka. A o roto o tenei, e 6,000 eka he ngaherehere kei tua i te Rahui whakarite mo Parihaka, a e kore pea e mahi mo nga tau maha e haere ake nei. Ko te toenga 15,000 eka, ko te toenga ko te whenua o waenganui o te moana me te ara hou e hangaia nei e nga katipa mau pu, a ko te nuinga ki te pai mai koe, e Te Kawana, ki te whakaae ki ta maua whakaatu tono o Maehe, ka tau inaianei hei whakanoho tangata i te Parihaka Poraka.

Tera ano etahi tikanga hei whakaatu ma maua ki a koe e Te Kawana. I ta maua tuhinga i ta maua korero o waenganui, i whakaaro kau maua ki nga wahi mo te ara, a kahore maua i whakaaro era e 10,000 eka ki te taha ki tai o taua ara. Ko te rere haere o te ngaherehere i whakatatangia ki te moana i nga mapi tawhito, a kua whakatikaia te ara, kahore maua i whakaaro era e pena. Te putanga iho, kua tapahi haere te raina ma waenga o nga ngakinga kai o nga maori; a kua kitea nei kua 15,000 eka, kua waiho hei whakariterite, a kahore te 10,000 eka; e ki ana maua ko enei ngakinga kai a nga tangata maori (i runga i nga kupu mo nga whenua taiepa mahinga kai), me ata whakarite, me nga pa tawhito, me nga tanumanga tupapaku, me nga mahinga ika e tika ana kia waiho kia ratou i nga ngutu o nga awaawa.

He tono atu tenei na maua ki a koe, e Te Kawana, kia whakahokia te kupu i whakaputaia i ta maua korero Tuatahi mo te whakakore mo te noho o te taha ki tai o Parihaka Poraka. Kua nui atu ta maua mohio inaianei i taua wa, a i rung a i o maua mahi, kua rereke o maua whakaaro inaianei.

I te tuatahi, me hanga te Raitihauta o Cape Egmont ki reira; a kei kiia e haere ake ana ta maua kupu i te mea i whakaritea hei mahi ma maua, e kaha ana ta maua ki me timata tonu inaianei te hanga. Era pea e mahara koe, e Te Kawana, i te wa o te timatanga ruri o Waimate Mania, i whakaaetia i Parihaka, kia kaua e whakakorea te Raitihauta ahakoa kahore i pahika ake i te ono maero te mamao atu i te kainga a Te Whiti. Era e puta tetahi tikanga nui ki te whakaaro o nga tangata maori o te Takutai, ki te mea ka kitea e ratou nga mea e toru kua tohea roatia nei e te Kawanatanga, e mahia katoatia; ko te hanga rori, ko te waea me te Raitihauta.

Ko te whenua i te Parihaka Poraka, ki te taha ki tai o te rori, e timata ana i roto o nga awa e ono o te kainga noho pai i Hangatahua awa, a era e hiahiatia e nga kainoho kahore nei e pai ki te haere ki tawhiti o nga taone kua oti te hanga. A tenei ano, ki te whakanohoia etahi kainoho ki reira ka waiho ratoru hei arataki i nga kainoho ki roto ki te Hangatahua awa Poraka, a na Ngamahanga tena, me te Poraka nui atu a Matakatea i Opunake. Ko te whakamutunga, ko te kupu taimaha, ko te otinga o te raruraru i te Takutai, me te noho a te tangata, a me rite ano ta te Mania me oti ano i te tatau o Parihaka; me whakanoho nga paamu o nga pakeha, a me taiepa, me nga ki a ma enei te puta ai te rongomau. Whakawhiti atu i te Rahui a Matakatea i waenga o nga awa o Moutoti o Taungatara, ka tae ki te Oeo Poraka e 26,000 eka. O tenei, 6,000 eka whenua puare, a 16,000 ngaherehere i roto i te raina awhio haere o nga maero e ono. I ta maua korero o waenganui, i whakaaro maua kati te haere ki uta, ina tae ki te iwa maero awhio haere: otira, meake kitea i runga i te mahinga o te Waimate Mania, i runga page 34i te ata titiro i te whenua e pai ana kia tae ki te ono maero awhio haere, mo te whenua pai, a era e tika te whakaaro tenei nga 22,000 te toe nei. Kua whakaaturia atu i ta maua Korero Tuarua, e kore e ahei te tatau te nui o nga mea hei hoatu i runga i nga whakatau o te Kooti i te Oeo Poraka, ina oti tetahi tikanga whakarereke te whakaoti. Ko te mea i toe, ko te 1,500 eka i runga i te kupu hoatu a Te Retimana i te tau 1868, ma te Hapu a Hone Pihama; a era e toe ake pea 20,500 eka, a o enei e 4,500 eka whenua marama 16,000 eka ngaherehere.

3. Wehewehenga o Waimate Mania.

Ko tetahi o nga tikanga o te Rahui hono, ko nga whakataunga mo te wahi i waenganui o Omuturangi, o Kaupukunui me uru ki roto, kahore he whakaitinga i runga i tenei tikanga i nga whenua pai o te Mania. Ko nga mea e toe ana o te Mania e tata ana ki te 20,000 eka o te whenua marama pai rawa, e tata ana ki te 82,000 eka whenua pai i te ngaherehere, me te 16,000 eka o roto o te ono maero awhio i te tihi o te maunga.

(4.) Patea wehewehenga haere atu i Stratford ki Waitotara.

Ko te whenua pai katoa o te Takutai i tenei wehewehenga kua nohoia noatia atu. Tera ano he whenua pai kei nga wehewehenga ruri i Te Ngaire, me te ara ki te Maunga, a i Moumahaki Poraka hoki; otira he ngahere katoa a e kore e paingia e te kainoho, kia oti ra ano nga rori. Kahore maua i ahei te whakaoti i ta maua rapurapu mo tenei wehewehenga, notemea kahore e puta mai etahi pukapuka maha e mohiotia ana ko nga "pukapuka a Wakana," a ki te mea i purutia nga tangata Maori maha ki to maua whakawa, kua pau noa nga ra, a kua puta he utu nui i te taringa roa. I ki atu maua ki te whakaae mai koe, e Te Kawana, era maua e hoki ki te whakaoti i ta maua rapurapu; a i runga i ta maua tirotiro i nga pukapuka a Wakana ki muri mai, kua marama maua tera etahi mea me rapurapu i runga i te mahi tu Kawanatanga o taua tangata i te wa (hei whakahe mo te katoa), i tu ai a ia hei kaimahi ma te Kawanatanga i konei. Inaianei e kore e whakaroangia roatia tenei; kotahi tonu te kupu, ko te mea hei rapunga he moni, ehara i te whenua. Era e kitea i nga tepara e apiti nei, kahore he Rahui hei whakarite mo kona, kahore he whakataunga kia whakaritea, kahore hoki he kupu hoatu mo te whakarite; engari ko te kupu kau a Te Retimana me hahu ake, i runga i te whakaaro tuku i tetahi mea aha ranei ma Taurua. Ka huihuia nei nga wehewehenga kua korero nei maua, me ki tonu maua inaianei, e whakaaro ana maua maumau tatau noa te nui o te whenua a te Karauna, kahore hoki i nui he takanga mo tenei inaianei, ara, ki te tuatahi (ki tera i te Hauraro o Waitara), a te mea whakamutunga (tera i Patea), ara te whenua e toe ana kia tatou i te Mania, a i Parihaka.

Ka whakaaturina enei ki a koe inaianei, e Te Kawana.

A hui katoa te whenua ma tatou e rahi ake ana i te 143,000 eka whenua pai, engari e whakamana ana ki te whakariterite ki te whakatau. Ko nga wahi hei hoatu ma tatou (kua maha nei a maua kianga) era e kitea i te wehewehenga i te hoaturanga i runga i te hoatu ki nga hapu: Otira o nga eka i te Tonga ki Hangatahua awa e 15,600 eka, e 800 eka o tenei e tukua ki roto ki te Rahui hono: a ko nga whenua hei hoatu e kore e tae ki te 5,000 eka, a iti rawa mai pea. Era e tika te ki, ki te huia katoatia era e toe 130,00 i nga wehewehenga e rua, a e 30,000 eka marama: a he pai katoa hei Whakanoho tangata.

A i runga i te tikanga o te utu o te whenua e toe ana kia tatou, i tahuri maua i o maua korero tuatahi ki te whakakore te whakaaro tawhito, era e puta nui mai etahi moni nui rawa a muri ake nei i runga i te hoko o taua whenua. A i whakaaturia e maua i runga i te Parihaka Poraka he ke rawa taua whakaaro, a e kore rawa e nui nga moni puta mai hei whakahoki mo nga moni e pau haere ana. A ahakoa kua whakanui e maua to maua whakaaro mo nga whenua pai e toe nei i te Waimate Mania wehewehenga e kore e nui te rere ke inaianei nga kupu i hoatu e maua ki a koe, i Maehe, e Te Kawana. I runga i te whakaaro o nga korero a Te Hamapere, te Tumuaki Kairuri, i korero nei i runga i tona tu kaiwhaki, ko nga moni e puta mai e kore e nui.

Ko nga tuhituhi a Te Hamapere i tuku mai ai mo te whenua i waenganui o Hangatahua awa me Waingongoro, a i ki a ia, ko te utu o te katoa e tae ana pea ki te 675,000 pauna moni. Me tango iho i tenei i te tuatahi nga Poraka e rua i whakahokia kia Matakatea me Ngamahanga, ko nga utu 190,750 nga pauna moni, a kua tirohia tona utu i muri nei, a kua kiia e 105,500 pauna moni, huia enei ka 289,000 pauna moni. A me tango mai ena i te 675,000 pauna moni, a toe ake 386,009 pauna moni, ko tenei pea te nui o te wahi o waenganui o Hangatahua awa me Waingongoro. A ko nga tuhituhi tuarua, tuatoru a Te Hamapere e mea nei ki nga whenua riro i te rau o te patu i uta, era e kitea ina tangohia mai te 22,000 pauna moni pea mo te whenua hei whakarite i te whakatau ki te Hauraro o Waitara Kahore i rahi ake i te 233,000 hei hono atu ki te 386,000 pauna moni kua kiia nei. Kahore pea e tika ki te kiia, ara, ki ta maua whakaaro, ko te utu o te whenua katoa e toe ana o roto o te whenua riro i te rau o te patu, e tae ki te toru koata miriona. Engari kua nui atu i tena nga moni o te Koroni i pau i taua mea.

(2.) Etahi atu mea hei whakaarohanga.

Ki te mea ka kore e nui te moni, te whenua ranei i tau ki te Karauna ina oti ona kupu hoatu te whakarite, era e he ki te mea ka kiia ma te whenua o te Karauna e noho nui ai te tangata. E mea ana maua era e nui atu pea te noho o te tangata ki nga Rahui.

I enei tau katoa, kahore i tika te whakamahinga o nga Rahui, engari e tika te kupu kahore rawa i mahia. Tera ano te Komihana mo nga Rahui Maori, a i ia tau e tukua ana ana pukapuka whakaatu mo nga Rahui ki te aroaro o te Paremete. Kahore he tikanga o roto. Ko enei whenua nui ka tukua ki nga tangata Maori o te Takutai ki te Hauauru me mahi i tetahi ara ke.

I ta maua korero ki nga tangata Maori i te Hui i Pepuere, i kiia atu kia ratou nga mea hei tohutohu atu ma maua ki a koe, e Te Kawana. "Ina puta te wa hei whakanoho i nga tangata kainoho ki te Mania, era nga tangata o nga Iwi e rua e hiahia ki te rihi i etahi wahi o nga Rahui. Era e tika tenei kia riro ai he moni ma nga tangata Maori i tenei taha (ki te Hauraro) o Waingongoro, mo a ratou whenua, kia pera hoki me nga tangata o tera taha o te awa e kai ana. A kua kite maua kua tukua enei whenua i tera taha o te awa, a kahore i rite nga moni, notemea kahore i ata tukua i runga i te ata whakaaro me te ata tirotiro. Na, ko ta maua tohutohu tenei ki te Kawana, ki te mea ka hiahia te tangata Maori ki te reti i tetahi wahi o te whenua kua rahuitia, me reti i runga i nga tikanga; me ata whakaaro a muri ake nei, kia puta ai hoki nga reti a nga Pakeha ki nga tangata na ratou ake te whenua, a kia riro nga reti tika, a kia kaua e riro i te tangata kotahi te whenua nui. A hei kona hoki tirotirohia ai tetahi tikanga mo nga kura, kia rite tahi ai hoki nga pai e tau ana ki nga tamariki Maori ki to nga Pakeha. A, ma te Paremete te kupu kia hoatu ranei etahi o nga moni i kiia nei e Te Kuini mo nga tangata Maori ki enei kura. Ki te penei era e tika kia whakaae mai te iwi kia wahia nga moni o te reti, kia waiho tetahi wahi mo te kura kei taunu mai nga tamariki, ina kaumatua ratou, kei ki i wareware tatou katoa kia ratou i to tatou whakariteritenga i te whenua i tenei ra."

Ko te tikanga tenei a maua mo nga Rahui Hono tonu. I runga i te mahi tika, a i runga i te whakahoa mai o nga tangata Maori kia rite ano te pai me te whenua o te Karauna hei nohoanga Pakeha. Ehara i te mea hei here whenua nui i penei ai ta maua tikanga. E mea ana ta maua whakaaro aua atu na wai ranei te whenua, heoi ano kia nohoia e te tangata: a i runga i nga moni puta ki te Kawanatanga, ehara tena i te mea hei whakaaro tuatahi. He maha nga kainoho i te whenua e ki ana engari te reti roa i te hoko, a te utu haere roa i runga i te whenua penei te pai. I kite maua i te hiahia nui o nga tangata Maori ki te reti i o ratou Rahui. He iti te moni e riro ana i te iwi: ko te nui nga e riro ana i nga Rangatira. I runga i te pukapuka a Te Pereki (Hawhekaihe) e puta penei ana te kupu a nga tangata Maori "Me rapu e te Kawanatanga inaianei i tetahi tikanga hei pupuru i te hoko, i te rihi ranei o nga kainga me etahi atu wahi. Ki te kore era e retia, e hokona ranei i runga i te tono kaha, i te tinihanga ranei, nga wahi e noho tonu ana nga tangata i runga. Kua penei ano i Whanganui; a ko ie take nui tenei o te haere o nga tangata o Whanganui ki Parihaka" Inaianei e whakaaro ana maua me reti kau te whenua, a kaua e whakaaetia te hoko: otira, pehea ranei nga tikanga whakarite me noho nga kai-reti maha, a me taiepa, me ngaki kia kore ai nga wahi nui e riro i te tangata hei mahi moni mana i etahi atu tangata. Ko te mea tika ko te karanga i nga iwi hei hoa whakarite i nga tikanga, kia tau mo tetahi mo tetahi iwi; kia uru tahi mai ratou ki te rapu i te tikanga e nui haere ai te whakanoho tangata: a kia mohio ratou ki te mea ka waiho ratou hei tangata whai whenua nui, ko te mea pai kia mahia te whenua, a kia mutu te ahua koraha.

Tenei ano, me rapurapu te Kawanatanga i te tikanga wehewehe o te mana o ia Hapu. E kore e marama te whakariterite te mana o ia tangata i nga wahi katoa; kahore te tangata i tatu noa ki tenei. Otira, e taea te wehewehe o nga whanau o nga Hapu i runga i to ratou noho i to ratou mahi, a era e waiho hei haringa ngakau ma te tokamaha, ki te peneitia. Ko te mea tuatahi tenei i tukua ki to maua aroaro, a tuku tonu mai i nga ra katoa i tu ai ta maua Kooti. Ki mai ana a Meiha Paraone kia maua: "I mahi ahau i nga reti whenua, a i rapu, ko wai ranei nga tangata na ratou te Rahui. I whakakorea taku mahi e Te Hiana i runga i tona kupu ki nga tangata Maori i nga marama tekau ma waru kua pau nei, i tona kupu ka tukua e ia tetahi Tiati o te Kooti Whakawa Whenua Maori, tetahi atu tangata ranei, me whakamana kia rapua nga tangata na tatou tetahi, tetahi Rahui. Kahore i tukua mai he tangata pena." I hono tonu ta maua ki atu, era e whakaritea te wehewehenga o nga Rahui. Kahore pea tenei i te hiahiatia e nga rangatira, engari ko etahi tangata o te Hapu nga mea e hiahia ana kia peneitia, a era e pera katoa ratou ki te kore mataku. E nui ana nga kino inaianei: Ko te Rangatira i nui, ko te Hapu i kore noa iho. He mahi kino puremu noa te mahi a te Hapu, a kei te iti, kei te kino haere nga tamariki. Ki tonu atu enei kupu kua tukua ki to aroaro, e Te Kawana, i nga kupu whakahe, rereke nga ahua o te whakahe, a ko taua mea ano—ko te kupu kau mo te hoatu, i tau kau ki te page 36taringa, a whakarorea ana ko te awangawanga o nga tangata e hiahia ki te noho i te whenua me te mohio nana ake.

Otira, e kore e tatu i te hanga kau i nga tikanga mo nga Rahui. I to maua whakaaro me whakamana tenei mahi, te mahi i nga whenua katoa o te Karauna i waenganui o Hangatahua awa me Waingongoro, i te ara e kore ai e puta mai nga raruraru hou, a hei whakanoho i nga tangata ki runga ki te whenua. Kahore e ahei te Koroni te waiho, i runga i nga raruraru kua puta nei, a i te maumau moni, ma te Rana Poati o Taranaki e mahi i tana e hiahia ai. Tae ki tenei wa kua waiho te Poati i a ia hei mahi i nga mea e tonoa ana e te Kawanatanga: Otira, ehara tenei i te ture a ki te puta tetahi whakaaro ke, era pea e puta etahi kino rawa o roto. Inahoki, i te kianga a te Parani ki te Poati kia panuitia te hoko o Waimate Mania, whakarongo tonu: a i tona kianga kia whakakorea, whakakore tonu. Otira, kahore i paingia e ratou, a kahore i paingia e ratou, a kahore te Poati i whakaae ki te whakaputa i tetahi kupu whakahe i te Kawanatanga i runga i te tikanga. Kahore o ratou mana ki te whakatika ki te whakakore "i tenei mahi o te Kawanatanga mo te Katoa." Era i pehea me i ki ratou kaua e whakakorea te hoko.

Kahore maua e kite i te tika o te whakahe i te Paremete mo te tango atu ano ki aia te mana whakariterite o tenei wahi o te whenua o te Karauna. Kua nui noa atu nga moni kua pau (a era ano e pau etahi), hei whakarite mo nga mahi i puta i muri roa mai i te whakaputanga o nga ture. Te Ture whenua me te Ture Whakahaere i nga tikanga moni, a kahore i mohiotia e te tangata i taua wa. Ma te Koroni ranei e rapu i tenei, nga moni hei whakatuturu i te Rongomau, a ina mutu nga raruraru i runga i ona moni nui, nga moni e puta mai ana i roto; a ko te whakariterite i te noho o te tangata me waiho ki te Rana Poati o te kainga? He mea taimaha enei, a e mea ana maua heoi ano ta maua mahi ko te whakaatu ki a koe, e Te Kawana, me te whakaaro era rapua he tikanga mona i te wahi tika. A tenei ano, ko te Ture Whenua o Taranaki o tetahi taha, he raina kau e rere tika ana ki uta, timata i te awa o Patea, a ko te Ture Whenua o Poneke kei tetahi taha. E kaha ana ta maua ki, i runga i nga tikanga mo te whakariterite, ko te whenua o waenganui o taua raina me te awa o Waitotara, me tango atu ki waho o te Ture whenua o Poneke, a me tuku atu kia kotahi te ture. A ma te peheatanga ma tena te tikanga ki te whenua riro i te rau o te patu i te Takutai tae ki Hangatahua awa.