Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

Rehitatanga

Rehitatanga.

17.Ko ia ota i mahia i mua atu a muri ake nei ranei te mahia ai e te Kooti, i raro i nga wawahanga tuarua, tuatoru, tuawha o tekiona tekau ma wha o te Ture, mehemea kua uru te whenua i roto i taua ota ki raro i te mana o nga tikanga o te Ture Whakawhiti Whenua, ka tika te tangata i huaina tona ingoa i roto i taua ota kia rehitatia ko ia te tangata nona taua whenua: Haunga atu ia nga whenua kua riro i te Karauna, kaua he ota roherohe mo tetahi whenua kua uru ki raro i nga tikanga o te Ture Whakawhiti Whenua e mahia ma tetahi tangata mehemea kaore te ingoa o taua tangata i uru ki te rarangi o nga tangata kua rehitatia no ratou taua whenua e roherohea ra.
18.Mehemea kaore i uru ki raro i te Ture Whakawhiti Whenua te whenua e pangia ana e te ota i raro i nga wawahanga tuarua, tuatoru, tuawha ranei kua whakahuatia ake nei, engari he whenua e puritia ana i raro i tetahi Karauna karaati, ka tika te tangata i huaina tona ingoa i roto i taua ota kia whiwhi i tetahi tiwhikete i raro i te Ture Whakawhiti Whenua mo taua whenua, engari mehemea kua tau a kua rehitatia he mokete he riana ranei ki runga ki taua whenua me mau tonu te mana o aua mea; a ka riro ma te whakaputanga o taua ota e tino wahi e whakakore atu te Karauna karaati.
19.Ko nga ota wawahi, roherohe ranei, kua mahia i mua ake nei, e pa ana ki nga whenua i whakataua i whakahaua ranei kia whakataua ki etahi Maori i raro i nga tikanga o "Te Ture mo nga Whenua o te Takiwa o Tauranga, 1867," me "Te Ture mo nga Whenua o te Takiwa o Tauranga, 1868," me nga ota kua mahia i mua ake nei i raro i nga tikanga o te tekiona whitu o "Te Ture Whakatikatika, 1888, i te Ture Kooti Whenua Maori, 1886," e whakaatu ana ko nga toenga o aua tu whenua he whenua era no nga Maori whaitake, me tino mana aua ota mehemea nei e puritia ana aua whenua, i te wa i mahia ai aua ota, i raro i tetahi Karauna karaati i tetahi tiwhikete ranei i puta i raro i te Ture Whakawhiti Whenua; a ko te tangata nga tangata ranei i huaina i roto i tetahi ota pera a i whakahuatia i roto ko ratou nga tangata nona te whenua ka tika kia whiwhi i te Karauna karaati i te tiwhikete ranei i raro i te Ture Whakawhiti Whenua mo aua whenua.
20.Mehemea kua mahia he ota kia whakaputaina nga Karauna karaati mo etahi wawahanga i raro i te tekiona waru tekau ma iwa o "Te Ture Whenua Maori, 1873," engari kihai te karaati tuatahi i hoatu kia whakakorea i runga i nga tikanga o taua tekiona, ka ahei te Kooti i runga i tana ota ki te whakatau kua kore te mana o taua karaati, a hei reira me whakahau e te Hekeretari mo nga Whenua o te Karauna kia tuhia etahi kupu ki runga ki te tauira o taua karaati tuatahi, hei whakaatu kua whakakorea taua karaati, a i runga i te mana o aua kupu i tuhia ra ka kiia kua tino whakakorea taua karaati mo runga i nga tikanga o taua wawahanga, mehemea nei i ata hoatu taua karaati ki te Kooti a i ata whakakorea i te wa i mahia ai aua wawahanga i runga i nga tikanga o te tekiona iwa tekau o taua "Ture Whenua Maori, 1873."page 6
21.Kaore he tikanga o te warati engari ma te mana tonu o tenei Ture e whakaputa he tiwhikete i raro i nga tikanga o te Ture Whakawhiti Whenua ki tetahi tangata mo tetahi whenua i whakawhiwhia ki taua tangata i runga i tetahi ota o te Kooti, ahakoa no mua atu no muri iho ranei i te whakamananga o tenei Ture i mahia ai, i tika ai kia puta he Karauna karaati he tiwhikete ranei ki a ia, ahakoa hei riiwhi mo te karaati mo tetahi atu mea ranei: Engari, mehemea he whenua kaore ano i uru ki raro i nga tikanga o te Ture Whaka-whiti Whenua, me tuku taua ota ki te Kai-rehita Takiwa Whenua e te Tumuaki Kai-whakawa o te Kooti, a mana e whakaatu ki taua Kai-rehita nga pukapuka (mehemea ra he pera kei a ia) e pa ana ki te whenua kua rehitatia i roto i te tari o te Kooti Whenua Maori; a ina whakaputaina e te Kai-rehita he tiwhikete me tuhi e ia etahi kupu ki roto ki te Pukapuka-rehita Whakawhiti Whenua e tika ana hei tiaki i nga whai-taketanga o nga tangata e whai-kereeme ana i raro i aua pukapuka kua rehitatia ra.
22.Ko ia kai-tango riihi i te whenua o te Maori, mehemea i runga i tana tono kia rehitatia taua riihi i waiho mana e utu ki te tangata e tika ana hei tango atu i nga moni i pau i te ruritanga o te whenua, i nga utu o te Kooti, i nga utu o te whakamananga o te wira o te riiwhitanga tupapaku ranei, o etahi atu moni ranei e tika ana ma te Maori nona te whenua e utu, a he moni e taea ana e te ture te whakatau ki runga ki te whenua i huahina i roto i taua riihi, heoi me ahei taua kai-tango riihi ki te pupuri i aua moni i roto i nga moni reti e tika ana kia utua e ia i runga i te mana o te riihi: Engari kaua nga moni ka puritia e te kai-tango riihi i roto i te whakaputanga ko-tahi o te moni reti o taua riihi e neke ake i te hawhe o te moni e rite ana hei whakaputa, ka pera haere kia ea ra ano te moni i utua peratia ra.
23.Mehemea he tiwhikete i whakaputaina i raro i te tekiona ono tekau ma whitu o te Ture me ahei noatu te rehita kia tau ki runga ki te whenua i raro i nga tikanga o "Te Ture Rehitatanga Whenua, 1868," a, haunga ia mehemea ka riro ma te Kooti e whakahau, kaore rawa he tuku mo taua whenua a tetahi Maori nona e rehitatia i muri iho i te rehitatanga o taua tiwhikete kia tino ea ra ano te moni i whakataua kia utua i raro i taua tiwhikete.
24.Kaore he tikanga kia puta rawa tetahi ota whakatuturu ka taea ai te rehita tetahi tiiti tetahi pukapuka ranei kua whakamana ka whakamana ranei a muri ake nei i raro i nga tikanga o "Te Ture Whakamana Take Whenua Maori, 1893."