.jpg)
New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95
Nga Kupu Apiti
Nga Kupu Apiti.
Kupu Apiti A. (1.) Nga tu ahua O nga Taiapa Totika.
| 1. | He taiapa pou me nga reera, kaore i hoki iho i te 3 putu 9 inihi te teitei, me rakau kaha, me u ki te whenua, kaua e iti iho i te wha reera, kaua e nuku atu i te 5 inihi te whanui o te wahi puare i waenganui o nga reera o raro, i waenganui hoki i te reera o raro me te mata o te whenua, kaua e nuku atu i te 9 putu te tatahi o nga pou. |
| 2. | He taiapa wawa me te waea, kaua e hoki iho i te 3 putu 9 inihi te teitei, me rakau kaha, u ki te whenua, kia kotahi kia maha atu ranei nga waea: ko nga waea kaua e ririki iho i te nama 8 me waea tiira, me rino pango, me rino ma ranei; ko nga wawa me pou ki te whenua me titi ki te tepara me whiri ranei ki nga waea kia u ai kia tika ai te tu ki runga, a kaua e nuku atu i te 3 inihi te whanui o te puare i waenganui o ia wawa o ia wawa.page 13 |
| 3. | He taiapa peringi, kaore i boki iho i te 3 putu 9 inihi te teitei, he pou me nga reera e rua, he rakau whakatutu mea kani mea wawahi ranei, e whakatuturia ana, e neeratia ana ki nga reera e rua kia u, kaua e nuku atu i te 4 inihi te whanui o te puare i waenganui o ia rakau o ia rakau whakatutu. |
| 4. | He tino taiapa waea, kaua e iti iho i nga waea e whitu he mea kukume kia maro, kia ono ranei nga waea me te reera mo runga ake, he waea putaratara ranei, me rakau patene me whakawiri ranei ki te waea i waenganui i nga pou, ko nga pou me rakau kaha me rino ranei, kia u ki te whenua, ko nga pou kaua e hoki iho i te toru nga pou ki te tiini kotahi; ko te waea o runga kaua e hoki iho i te 3 putu 9 inihi te teitei ake i te mata o te whenua; ko nga waea me kaua e ririki iho i te nama 8 me waea tiira, me rino pango, me rino ma ranei. Kaua e nuku atu i te 5 inihi te whanui o te wahi puare i waenganui o nga waea e toru o raro, o te waea o raro rawa ranei me te mata o te whenua. |
| 5. | He tino taiapa waea, kaua e iti iho i nga waea e whitu he mea kukume kia maro, kia ono ranei nga waea me te reera mo ruuga ake, he waea putaratara ranei, me nga rakau patene kaore e neke atu ana i te 6 putu te matara, ko nga waea me titi ki te tepara me whakaputa ranei ma roto i nga patene, ko nga patene me rakau kaha me rino ranei, me pai me u te hanga; ko nga pou me kaua e hoki iho i te toru pou ki te tiini kotahi; ko te waea o runga me kaua e hoki iho i te 3 putu 9 inihi te teitei ake i te mata o te whenua, a ko nga waea me kaua e ririki iho i te nama 8 me waea tiira, me rino pango, me rino ma ranei. Kaua e nuku atu i te 5 inihi te whanui o te wahi puare i waenganui o nga waea e toru o raro, o te waea o raro rawa ranei me te mata o te whenua. |
| 6. | He taiapa kowhatu, mea hanga pai me taiapa kaha, kaua e hoki iho i te 4 putu te teitei, kaua e hoki iho i te 2 putu 6 inihi te matotoru o raro. |
| 7. | He taiapa tupu puputu. |
| 8. | He taiapa ranei he mea huihui no etahi o aua tu ahua taiapa kua whakahuatia ake nei, kaua e hoki iho i te 3 putu 9 inihi te teitei. |
| 9. | Ko etahi atu tu taiapa (me uru ki tenei kupu ki te "taiapa" te awa tetahi awa keri renei) e whakaaetia ana i waenganui o nga hunga e whai take ana ki taua taiapa, a me tuhituhi rawa ki te pukapuka taua whakaaetanga. |
(2.) Nga tu ahua o nga Taiapa Arai Rapeti.
| 1. | He taiapa totika, he rakau mea kani mea wawahi rauei e tutu haere ana, kaua e hoki iho i te 3 putu te teitei o aua rakau, me 6 inihi te hounga iho ki te whenua, me u hoki te tu, kaua e nuku atu i te 1 inihi te whanui o te puare i waenganui o ia rakau o ia rakau whakatutu. |
| 2. | He taiapa totika ranei kaua e hoki iho i te 3 putu 9 inihi te teitei, pou rakau rino ranei, ko nga pou me kaua e neke atu i te 9 putu te matara atu o tetahi i tetahi, kia rua kia maha atu ranei nga waea rino ma, tiira ranei, me kaua e iti iho i te nama 8, me te waea putaratara mo runga; a e apitiria atu ana hoki he kupenga waea he mea whakamau ki te waea, he mea titi ki te whenua, mea tanu ranei kia 6 inihi te hohonu ki te whenua, ko taua kupenga waea kaua e hoki iho i te 42 inihi te whanui, me waea nama 16, a kaua e rahi ake i te kotahi inihi me te hawhe te whanui o nga mata o te kupenga waea. |
| 3. | Ki te mahia tetahi taiapa kia rite hei taiapa arai rapeti, ara, ina whakamaua atu he kupenga waea, me u te here ki nga waea, a me u hoki te titi ki te whenua, me tanu ranei kia ono inihi te hohonu ki te whenua; ko taua kupenga waea kaua e hoki iho i te 42 inihi te whanui, me waea nama 16, a kaua e rahi ake i te kotahi inihi me te hawhe te whanui o nga mata o te kupenga waea.
Otira ko nga taiapa e tu ana inaianei e kore nei e taea te whakamaro he kupenga waea pera te whanui me te mea kua whakaaturia ake nei, he pai noatu kia whaiti iho te kupenga. |
Kupu Apiti B.
Kooti Takiwa.
Takiwa o [me tuhi kikonei te takiwa]
Kua whakamana kua whakataua i tenei ra te whakawa a A.B. [me tuhi kihonei te ingoa me te mahi] mo C.D. [me tuhi kikonei te ingoa me te mahi], mo nga mom e £ i raro i "Te Ture Taiapa, 1895," ka whakataua kia eke ki nga whenua e whakahuatia ake nei taua moni e tika ana kia utua ki taua A.B. i runga i taua whakataunga, hui atu ki nga itareti kia (£6) ono pauna mo ia rau pauua mo ia tau, timata atu i tenei ra tae noa ki te wa e utua ai aua moni.
Whakamaramatanga i te ahua o te whenua e pangia ana:
I tuhia i tenei te o nga ra o, 189.
Kai-whakawa.
Kupu Apiti C.
Tauira 1.—Panui tono kia hanga he Taiapa.
Ki a tangata noho [te tangata nona, kai-tango riihi, kai-whakahaere ranei] o [ka whakaatu ai te ahua o te whenua piri atu].
Kia mohio mai e hiahia ana ahau kia hanga i naianei tonu he taiapa i waenganui i [ka whakaatu atu ai te ahua o nga whenua] (i te o nga ra 0, 18, i mua mai ranei), a ko taua taiapa me taiapa [ka whakaatu atu ai te tu ahua taiapa me tona rarangi i roto i te Kupu Apiti A.].
I tuhia i te o nga ra o,18.
A.B.,
Tangata noho [te tangata nona, kai-tango riihi, kai-whakahaere ranei] o &c.
Tauiea 2.—Panui Whakahoki.
Kia mohio mai e whakahe ana ahau ki to panui tono kia hanga he taiapa, i tuhia nei i te o nga ra o 18, i runga i te mea kaore i te rite ki taku ka whakaaturia nei ki a koe, ara, rne hanga he taiapa i waenganui [whakaaturia i konei nga whenua] inaianei tonu [i te o nga ra o, 18, i mua mai ranei] a ko taua taipa [me whakaatu ie ahua o te taiapa, me tona rarangi i roto i te Kupu Apiti A.].
I tuhia i te o nga ra o,18.
C.D.,
Tangata noho, &c.
Kupu Apiti D.
Nga Tuee e whakakorea atu ana.
Ture o te Runanga Nui.
- 1881, Nama 28.—Te Ture Taiapa, 1881.
- 1882, Nama 64.—Te Ture Whakatikatika 1882 i Te Ture Taiapa, 1881.
- 1888, Nama 27.—Te Ture Whakatikatika 1888 i Te Ture Taiapa, 1881.
- 1890, Nama 17.—Te Ture Rapeti, 1890. Ko tetahi wahi anake e whakakorea ana, ara ko te whakamaramatanga o te tu ahua o te "taiapa arai rapeti" i te tekiona rua.
- 1891, Nama 43.—Te tekiona rua o Te Ture Whakatikatika 1891 i Te Ture Kapeti, 1890.
- 1893, Nama 30.—Te Ture Whakatikatika 1893 i Te Ture Taiapa, 1881.
Ture o te Porowini o Akarana.
- Huihuinga XXIX., Nama 24.—Te Ture Whakatarewa Ture Taiapa, 1874.