.jpg)
[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]
page 1
Niu Tireni. "Te Ture Whakahau Kia Haere Tonu Nga Tama-Riki Ki Te Kura, 1894."
He Ture whakarite tikanga kia Haere tonu ai nga Tamariki ki nga Kura Kawanatanga.
| 1. | Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakahau kia Haere tonu nga Tamariki ki te Kura, 1894." Me korero tahi tenei me "Te Ture Kura, 1877" (e huaina i roto nei ko "te tino Ture"). |
| 2. | E whakakorea atu ana e tenei te tekiona waru tekau ma iwa tae atu ki te tekiona iwa tekau ma rima me te Kupu Apiti Tuatoru o te tino Ture; me era wahi o "Te Ture Whakatikatika 1885 i te Ture Kura 1877," kaore ano nei kia whakakorea atu. |
Wahi I.
Whakahau Kia Haere Tonu Nga Tamariki Ki Nga Kura Kawanatanga.
| 3. | I raro ano ia i nga tikanga o te tino Ture, ko nga tamariki katoa kua whitu nga tau tae atu ki te tekau ma toru tau e whakahaua ana ikonei kia haere ki tetahi kura Kawanatanga kia kaua e iti iho i te ono taenga atu i roto i te wiki kotahi, he taenga atu ano me ka tae atu i te ata, he taenga atu ano hoki me ka tae atu i te awatea. | ||||||||||
| Engari kaua tenei tekiona e pa atu ki tetahi tamaiti mehemea e roa atu ana i te rua maero te mamao atu o tona kainga i te kura tutata ki tono kainga, me kimi taua mataratanga ma te huanui poto o nga huanui atu o reira ki te whare kura, kaore ranei e taea paitia ana te haere atu ki tetahi kura ma runga i te reriwe: | |||||||||||
Engari hoki me ahei ano te matua o tetahi tamaiti ki te tono atu ki te Komiti o te Kura o te takiwa e noho ai taua tamaiti, kia whaka-page 2 aetia kia kaua e haere taua tamaiti ki te kura, kia kaua ranei e tae atu mo tetahi wa, mehemea ka taea te whakaatu pono atu ki te Komiti o te Kura i tetahi o nga take e whai ake nei, ara:—
|
|||||||||||
| 4. | Mo runga mo nga tikanga o tenei Ture, ko te tikanga o tenei kupu "matua" e pa atu ana ki te kaitiaki o te tamaiti, me te tangata hoki nona te whare e noho ai te tamaiti. | ||||||||||
| 5. | Ki te kore e tae atu ki te kura tetahi tamaiti e meingatia nei e tenei Ture kia haere ki te kura, me tuku atu he pukapuku whakaatu atu e te Komiti o te Kura o te takiwa e noho ai taua tamaiti ki te matua o te tamaiti, i runga i te ahua e mau ake nei i te Kupu Apiti ki tenei, tono atu ki taua matua kia ngarea atu taua tamaiti ki te kura; a i te mea kua tae atu taua tono ki taua matua a ka turi ia ka kore ranei e ngare atu i taua tamaiti ki te kura, me tamana taua matua kia tae atu ki te aroaro o te Kai-whakawa Tuturu o nga Kai-whakawa Tiei Pi (J.P.) tokorua ranei, a ma era e whakahau kia ngarea taua tamaiti ki te kura. | ||||||||||
| 6. | Ko ia matua e turi ana ki te ngare atu i te tamaiti ki te kura i te mea kua whakahaua i raro i nga tikanga o te tekiona rima o tenei Ture, ki te ngarea ranei e ia te tamaiti mo tetahi wa poto muri iho whakarere ai, me whiu kia utu i te moni kaua e hipa ake i te wha tekau hereni, a ki te utua aua moni ka taea ano te whakawa a muri atu ina mangere ia ki te tuku atu i taua tamaiti ki te kura a muri iho. | ||||||||||
| 7. | Ko ia tamaiti e meingatia ana i roto i tenei Ture kia haere ki te kura, a kua tuhia tona ingoa ki te pukapuka ingoa o nga tamariki o tetahi kura, e ora ana taua tamaiti a kaore e tae ana ki te ono taenga atu ki te kura i roto i te wiki kotahi mehemea e iwa tuwheratanga o te kura i taua wiki, ka taea te whiu te matua o taua tamaiti kia utu i te moni kia rua hereni mo ia wiki kaore e tae ana ki te ono taenga atu o taua tamaiti: Engari ko nga whakawa tono i nga utu mo te kore rite o nga taenga atu o te tamaiti i roto i tetahi marama me whakahaere tonu i taua marama ano, i te marama tuatahi ranei i muri tata iho i taua marama. | ||||||||||
| 8. | Ko nga whakawa katoa mo nga whakahaunga kia tukuna he page 3 tamariki ki te kura me nga whakataunga utu i raro i tenei Ture ka ahei te whakahaere i runga i nga tikanga kua whakaritea i roto i "Te Ture Tiei Pi (J.P.), 1882." |
||||||||||
| 9. | Ka ahei nga tangata e whakaturia ana e te Poari Kura o ia takiwa hei apiha whakahau tamariki ki te kura ki te whakahaere whakawa mo te taha ki te Komiti o te Kura i raro i tenei wahi o tenei Ture. | ||||||||||
| 10. | I te whakahaerenga whakawa i raro i nga tikanga o tenei Ture, mo te tono utu whiu, whakahau ranei kia tukuna te tamaiti ki te kura, me waiho ma te matua ma te kaitiaki ranei o taua tamaiti e whakaatu atu i tae taua tamaiti ki te kura, e haere ana ranei ki tetahi kura, i runga i nga tikanga o tenei Ture, kua whakaaetia ranei kia kaua taua tamaiti e haere ki te kura. | ||||||||||
| 11. | Ko nga moni e utua ana i raro i tenei wahi o tenei Ture me utu e te Karaka o te Kooti ki te Komiti o te Kura o te takiwa i kohia ai taua utu whiu, a ka utu atu ki nga Moni o te Komiti o te Kura. | ||||||||||
| E whakamana ana ikonei te whakahaerenga peratanga o nga moni e kohia ana i raro i enei tikanga, a koia nei hoki te mana e ahei ai te Karaka o te Kooti ki te utu pera atu i aua moni. |
Wahi II.
Whakahau I Nga Tamariki Kia Haere Ki Nga Kura Maori.
| 12. | I roto i tenei Wahi o tenei Ture e penei ana te tikanga o enei kupu e whai ake nei:—
"Kura Maori" e uru mai ana ki nga tikanga o enei kupu nga kura e whakahaerea ana mo nga Maori me nga hawhekaihe i raro i te mana o te Minita mo nga Kura: "Komiti" tona tikanga ko te Komiti mo tetahi kura Maori i pootitia i raro i nga tikanga e whakaritea ana i ia wa e te Minita mo nga Kura hei whakahaere i nga kura Maori: "Tiamana" tona tikanga ko te tangata e pootitia ana i ia wa e te Komiti o te Kura Maori hei Tiamana mo taua Komiti, a ko te tiwhikete mea tuhituhi e te Minita mo nga Kura hei tohu tika ko te tangata e whakahuatia ana i roto te Tiamana. |
||||||||
| 13. | Ko ia tamaiti Maori hawhe-kaihe ranei, mehemea he tamaiti Pakeha kua whakahaua i raro i nga tikanga o tenei Ture kia haere ki te kura, me haere ia ki tetahi kura Maori, kia ono rawa taenga i te wiki kotahi, i raro ano i nga tikanga mo nga whakaaetanga kia kaua e haere ki te kura i raro ano hoki i nga tikanga utu whiu me era atu tikanga kua whakaritea nei i te Wahi Tuatahi o tenei Ture, engari koia nei nga mea i rereke, ara:—
|
Kupu Apiti.
Ki a A.B.
He whakahau tenei kia tukuna e koe to tamaiti a C.D., kei waenganui ona tau i te whitu tau me te tekau ma toru tau, kia haere ki te Kura Kawanatanga [Maori ranei]; a ki te kore e tukuna e koe ka tamanatia koe ki te aroaro o te Kai-whakawa Tuturu o nga Kai-whakawa Tiei Pi (J.P.) tokorua ranei, kia whakamarama atu koe i te take i turi ai koe.
Mehemea ko taua tamaiti au (1) kei te whakaakona i tetahi atu Kura Kawanatanga [Maori ranei], (2) na te mate na tetahi atu take tika ranei i kore ai e tae ki te kura, (3) mehemea ranei na te kino o te huarahi atu i to kainga ki te Kura Kawanatanga [Maori ranei] i kore ai e tae atu, (4) mehemea ranei kua tukuna atu ki a koe he tiwhikete mea tuhituhi a te Kaititiro Kura Kawanatanga e te tino Mahita ranei o tetahi kura he mea whakaatu tuturu kua taea e taua tamaiti te matauranga kua whakaritea i roto i nga Tikanga Whakahaere Kura [mehemea he tamaiti Maori kua taea e ia te Matauranga Tuawha o nga Tikanga Kura Maori], a ki te taea e koe te whakaatu tika mai i tetahi o enei take ki te Komiti o te Kura [ki au ranei mehemea he Kura Maori], kei reira ka tukuna atu ki a koe he tiwhikete whakaae atu kia kaua e tukuna e koe te tamaiti ki te kura.
E.F.,
Hekeretari ki te Komiti mo te Kura o te Takiwa o [te Tiamana ranei o te Komiti Kura Maori o ].
Tenei te o nga ra o, 1894.