Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

Niu Tireni. "Te Ture Whakatikatika I Nga Take Paanga O Nga Maori Ki Ngaere Me Etahi Atu Poraka, 1894."

[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]

page 1

Niu Tireni. "Te Ture Whakatikatika I Nga Take Paanga O Nga Maori Ki Ngaere Me Etahi Atu Poraka, 1894."

He Ture hei whakaoti hei whakatuturu i etahi Putake ki etahi Whenua e kiia ana e etahi Maori e whai take ana ratou ki runga

[29 Hepetema, 1894.

Notemea i runga i etahi memoriara wkakamaharatanga take i whakaputaina i mua e te Kooti Whenua Maori i raro i nga ritenga o "Te Ture Whenua Maori, 1873," i whakataua etahi tangata Maori o Niu Tireni ko ratou nga tangata whaitake i raro i nga tikanga Maori ki etahi poraka whenua e whakahuatia ana nga ingoa i roto i te rarangi tuatahi o nga Kupu Apiti ki tenei Ture (a ko nga mea e ora nei o aua tangata hui atu ki nga kai-riiwhi i whakaturia e te Kooti Whenua Maori mo nga mea o ratou kua mate, ka huaina i raro iho nei ko nga "tangata whaitake i rehitatia"):

A notemea i nga ra e whakaaturia nei i te rarangi tuarua o taua Kupu Apiti ki tenei Ture, i hoko nga tangata whaitake i rehitatia ra, i aua whenua hui atu ki nga painga katoa me nga mea katoa o runga ki a Te Kuini mo nga moni e whakaaturia nei i te rarangi tuatoru o taua Kupu Apiti ki tenei Ture:

A notemea kua kiia i roto i etahi pitihana kua tae mai ki te Paremete i runga hoki i etahi atu huarahi, tena ano etahi atu Maori, kei waho atu o nga tangata whaitake i rehitatia ra, e whai take tika ana ano ki aua whenua, a kihai aua take i whakaurua ki roto ki aua memoriara whakamaharatanga take:

A notemea, i runga i te whakaaetanga a nga tangata whaitake i rehitatia ra, ko nga moni e whakaaturia ana i te rarangi tuawha o taua Kupu Apiti ki tenei Ture, kua puritia e te Kawanatanga i roto i aua moni o te hoko kia uiuia ra ano e te Kooti Whenua Maori aua take tika a kia ahei ai te Kawanatanga ki te tuha i aua moni i runga i ta taua Kooti e whakahau ai ana mutu taua uiuinga:

No Reira ka Meingatia Hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, i runga ano hoki i tona mana, ara:— page 2
1.Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakatikatika i nga Take Paanga o nga Maori ki Ngaere me etahi atu Poraka, 1894."
2.Ka whai mana te Kooti Whenua Maori ki te uiui ki te whakatau hoki mehemea tera ano etahi atu Maori, kei waho atu o nga tangata whaitake i rehitatia ra, e whai take tika ana hoki ki aua whenua e whakaaturia nei e te Kupu Apiti ki tenei Ture, a, ki te whakatau i te nui o te hea o ia tangata o ratou o ia tangata ranei o nga kai-riiwhi o nga mea o ratou kua mate, i roto i nga moni i puritia e te Kawanatanga o nga moni hoko kua kiia i runga ake nei, a ki te whakarite me pehea te tuha o aua moni i puritia ra; a ko te ota e whakaputaina ana e te Kooti mo aua mea ka meinga he ota tino tuturu tino whakamutunga, a hei mana hoki tera ki te Minita mo nga Moni o te Koroni e ahei ai ia ki te tuku, ki te tuha hoki i aua moni kua kiia ake nei ki aua tangata i runga ano i nga ritenga me nga hea me nga tangata e whakaaturia ana i roto i taua ota.
3.Ko te whakatikatikanga e whakahaerea ana i raro i nga tikanga o tenei Ture hei tino whakaotinga tuturu tena mo nga take paanga, mo nga raruraru, me nga tautohe katoa i waenganui i nga tangata katoa ahakoa ko wai mo aua whenua me te hoko o aua whenua.

Kupu Apiti.

Rarangi Tuatahi. Rarangi Tuarua. Rarangi tuatoru. Rarangi tuawha.
Te ingoa o te whenua, nga eka, me te takiwa. Te ra i hokoa ai te whenua ki a Te Kuini. Te Nui o te moni utu. Te wahi o te moni utu i puritia e te Kawanatanga hei painga mo te tangata take tika, ana kitea.
£ s. d. £ s. d.
Ngaere: 7,500 eka, Takiwa Ruuri o Ngaere, Takiwa Whenua o Taranaki 24, Oketopa, 1893 3,750 0 0 1,875 0 0
Ngaturipukunui: 496 eka, Takiwa Ruuri o Mangakahia, Takiwa Whenua o Akarana 8, Tihema, 1893 99 4 0 49 12 0
Kauaeranga: 3,672 eka, Takiwa Ruuri o Motatau me Mangakahia, Takiwa Whenua o Akarana 8, Tihema, 1893 734 8 0 367 4 0