Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

Wahi I. — Mo runga mo nga Whenua o te Karauna

Wahi I.
Mo runga mo nga Whenua o te Karauna.

2.Ko nga mahi e whakaarohia ana kia whakahaerea i raro i tenei Wahi o tenei Ture ko nga mahi rori, piriti hoki, mahi whakarite i nga whenua mo te whakanohonoho tangata, me etahi atu tikanga e pa ana ki aua mahi, e whakaarohia ana e te Minita mo nga Whenua, e huaina i roto nei ko "te Minita," e tika ana kia whakahaerea, i runga ano ia i te whakaaetanga a te Paremete.
3.Me whakatakoto e te Minita ki te aroaro o te Paremete, i muri tata i te tuunga o te Paremete i ia tau i ia tau, nga pukapuka whakaatu i te nui o nga moni e pau mo nga mahi kua kiia i runga ake nei e whakaarohia ana e ia kia mahia, ara nga moni e pau o roto i nga moni kua rite kua tukua hoki mo aua mahi katoa, i runga i nga tikanga e whai ake nei.
4.Ka ahei ia ropu tangata kua whakahoatahi i a ratou i raro i nga tikanga o tenei Ture, i runga ano i te ata whakarite tikanga whakaaetanga ki te Minita, ki te noho ki runga ki te whenua o te Karauna ki te tope, ki page 2te whakahaere ranei i etahi ate mahi whakapai i te whenua, i runga i nga tikanga e whakaritea ana mo te tuku moni nama mo etahi atu mea ranei, a ka ahei te Minita Mo Nga Moni, ina whakamana e te Paremete, ki te tuku atu i nga moni nama pera katoa i roto i nga moni kua rite mo te tuku pera i raro i tenei Ture.
5.Ko ia tangata o ia ropu pera e noho ana i runga a e whakapai ana hoki i aua whenua pera, i runga ano i nga tikanga whakaaetanga kua kiia ake nei, ka tika kia puta ki a ratou te raihana tuatahi te riihi tuatahi ranei, i raro i te Wahi III. o "Te Ture Whenua, 1892," mo etahi wahi o aua whenua e whakaritea ana tona rahi i nga tikanga whakahaere i raro i tenei Ture, engari kaua nga eka e nui ake i te rua rau eka mo ia tangata o roto o aua ropu pera.
6.Ko te utu mo te whenua ake, o roto o ia raihana riihi ranei haunga ia nga whakapainga i runga, ma te Poari Whenua e whakarite, a ma te Minita e whakahau te Poari kia apititia atu te nui o nga moni utn mo nga whakapainga i mahia i raro i tenei Ture, i whakaritea e ia, a ko te moni utu reti tau me whakarite i runga i te utu o te whenua ake me nga utu o nga whakapainga hui katoa.
7.Ko nga tikanga katoa o "Te Ture Whenua, 1892," mo runga mo nga raihana mo nga riihi ranei i raro i taua Ture, ka pa ki nga raihana ki nga riihi ranei i raro i tenei Ture, me te whakariterite mai i ona tikanga e rereke ana i nga tikanga o tenei Ture, haunga ia nga tikanga ke ka whakaritea motuhaketia i muri ake nei.
8.Me tango mai nga moni e rua rau e rima tekau mano pauna i roto i nga moni ka whakamana a muri ake nei kia nama, ina nama aua moni, ka utu ai i aua moni ki roto ki te Kaute mo te Katoa, a me whakawhiti atu i reira e te Tari mo nga moni o te Koroni ki tetahi atu kaute motuhake ka huaina nei ko "Te Kaute mo nga Whakapainga Whenua."
9.Ko nga moni i roto i taua Kaute mo nga Whakapainga Whenua me utu anake mo nga mahi, hei utu whakarite hoki mo nga moni mo reira nei nga moni i whakaritea e te Paremete mo nga tikanga o teneiWahi o tenei Ture:
Engari ko nga moni katoa e utua ana mo runga mo nga mahi i whakahaerea i raro i tenei Wahi o tenei Ture, i timatatia nei i oti nei ranei i muri mai i te toru tekau ma tahi o nga ra o Maihe o tenei tau ano, ka ahei te tango mai i roto i taua Kaute mo nga Whakapainga Whenua i raro i tenei Ture, ahakoa i whakaputaina atu nga moni i utua ai nga mahi i roto i nga moni mo nga Mahi Nunui o te Koroni i roto ranei i Nga Moni Whakatopu, a me whakawhiti atu nga moni whakaea mo nga moni katoa i utua ra ki te kaute no reira nei aua moni i utua.
10.Ko nga moni e whakaritea ana i raro i tenei Wahi o tenei Ture mo nga rori me nga piriti e ata whakaritea ana kia mahia ka ahei te utu atu tetahi taha te katou ranei ki te hunga whaimana o te takiwa kei reira nga mahi, kei a ratou ranei te mana whakahaere i aua mahi, i runga i nga tikanga e whakaritea ai e te Minita.
11.E kore te Wahi 1 o tenei Ture e pa ki nga Whenua Maori.