Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

Wahi II. — Te Whakatuunga me te Whakariteritenga i nga Tikanga o te Kooti

Wahi II.
Te Whakatuunga me te Whakariteritenga i nga Tikanga o te Kooti.

4.Me tu tonu ki roto ki te Koroni o Niu Tireni tetahi Kooti Rehita ka huaina ano ko te ingoa i karangatia i mua ko "Te Kooti Whenua Maori" a ka apitiria atu ki nga tikanga whakahaere me nga mana e tukua motuhaketia ana e tenei Ture nga mana katoa e tau ana ki runga ki te Kooti Rehita i runga i ta te ture.

A ka kiia e tenei Ture ko nga Kooti i whakaturia i raro i "Te Ture Whenua Maori, 1862," "Te Ture Whenua Maori, 1865," "Te Ture Whenua Maori, 1873," "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1880," "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1886," me tenei Ture hoki, ahakoa kua whakakorea etahi o aua Ture me ki kei te tuturu tonu aua Kooti mehemea nei kotahi ano aua Kooti.

5.Te Kooti tona ritenga ko nga Kai-whakawa, a kia kotahi o ratou hei Tumuaki Kai-whakawa hui atu ki nga Ateha e whakaritea ai i ia wa i ia wa e te Kawana.
6.Ka whai mana te Kawana i ia wa i ia wa ki te whakatu i tetahi tangata hei Tumuaki Kai-whakawa hei te tangata kua whitu rawa nga tau e tu ana hei roia o te Hupirimi Kooti o Niu Tireni, i nga Kai-whakawa, i nga Ateha, me nga Kai-Rehita nga Teputi Kai-Rehita, nga Kai-tuhituhi, nga Kai-whakamaori me era atu Apiha e tika ana hei whakahaere i te mahi a te Kcoti i roto i te koroni.

Ko nga tangata reo Maori, tangata mohio ranei ki nga tikanga Maori, ka kiia he tangata pukenga i raro i nga tikanga o te tekiona wha o "Te Ture Whakarite Tikanga mo nga Kaimahi a te Kawanatanga, 1886."

7.Ka ahei te Kawana i ia wa i ia wa ki te whakatu i etahi Kai-whakawa Tuturu hei Komihana mo nga tikanga o tenei Ture, a me pena ano tona mana whakahaere ano he Kai-whakawa ia.

Ko ia tangata e tu ana hei Kai-tuhituhi i raro i "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1886," me tu hoki ia hei Komihana i runga i te mana o tenei Ture.

page 5
8.Ka ahei te Kawana i ia wa i ia wa ki te whakatu i tetahi tangata hei Teputi mo te Tumuaki Kai-whakawa mo tetahi wa i whakaritea i roto i te pukapuka whakatuunga.

I te wa e mana ana taua whakatuunga ka ahei te Teputi ki te whakahaere ki te whakarite ranei i nga mana me nga mea e tika ana kia mahia e te Tumuaki Kai-whakawa.

9.Ko nga tangata katoa e whakaturia ana i raro i tenei Ture, ka tu mo te wa e paingia ana e te Kawana.

Ko te Tumuaki Kai-whakawa me nga Kai-whakawa me nga Ateha me nga Kai-Rehita, me nga Karaka me era atu Apiha o te Kooti e whai mana ana o ratou tuunga i te ra i timata ai te mana o tenei Ture, ka tu tonu, a, ka kiia i whakaturia ratou i raro i tenei Ture; engari ka mau tonu te mana o te ra i whakaturia ai ia Kai-whakawa.

10.Me utu ki ia tangata e whakaturia ana i raro i te mana o tenei Ture nga moni e whakaritea ana i ia wa i ia wa e te Runanga Nui, a, me utu ano hoki e nga moni e whakaritea ana mo aua tu mea nga utu haererenga kia rite ano ki ta te Kawana i whakatau ai i ia wai ia wa.
11.Ko nga rehita, me nga mapi, me nga pukapuka e pa ana ki te mahi a te Kooti me tuku ki te Tari, a ko nga mahi o te tari ko nga mahi whakahaere ranei me mahi ki te kainga ki nga kainga ranei e whakaritea ana i ia wa i ia wa e te Kawana.
12.Me mahi e te Kooti he pukapuka rehita, me tuhituhi hoki ki roto ki aua pukapuka ra nga kupu whakaatu o nga tono katoa e tukuna ana ki te Kooti me nga ota me nga whakahaerenga i mahia i runga i aua mea.
13.Me whai hiiri te Kooti kia kotahi ki ia Kai-whakawa ki ia Kai-whakawa, ko taua hiiri te hiiri o te Kooti, hei hiiri i nga pukapuka katoa e tika ana kia hiiritia ki te hiiri o te Kooti.