Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

Wahi III. — Whakawhiwhia

Wahi III.
Whakawhiwhia.

131.Ka ahei te tangata nga tangata ranei no ratou tetahi whenua ki te tuku i taua whenua i raro ano i nga tikanga e whai ake nei, ara:—
(1.)Ka ahei te tangata nona tetahi whenua, te nuinga o nga tangata no ratou tetahi whenua, te nuinga ranei o nga mema o tetahi Komiti whakahaere tikanga mo te taha ki nga tangata no ratou te whenua, i whakaturia nei ratou hei kaporeihana, i raro ano i te Wahi II. o te Wahanga II. o tenei Ture, ka ahei ki te teno ki te Poari Whenua mo nga whenua i roto i te Takiwa kei reira nei te whenua e takoto page 31ana, kia tukua taua whenua e taua Poari Whenua i raro i nga Ture e whai mana ana i taua wa mo nga tikanga tuku i nga whenua o te Karauna.
(2.)Ko aua tono katoa ina tae atu, me tuku e te Poari Whenua ki te Kawana, a ki te niarama ia e rahi ana ano nga whenua e tee ana ki te hunga whaitake hei oranga mo ratou, ka ahei te Kawana ki te whakaputa Ota o tona Kaunihera whakaae ki te tuku pera i aua whenua, i raro ano i ana tikanga i pai ai ia ki te whakatau atu ki runga.
(3.)I te panuitanga o taua tu Ota a te Kaunihera a te Kawana i roto i te New Zealand Gazette, ka tika kia timata te hoko te riihi ranei a te Poari Whenua i aua whenua, i etahi wahi ranei o aua whenua, i runga i nga tikanga o te Ture e mana ana i taua wa mo nga tukunga whenua a te Karauna, ano he whenua na te Karauna, engari me haere i raro i nga tikanga e whakaritea peratia ana e te Kawana.
(4.)Ko te tiwhikete, Karauna karaati, pukapuka take ranei o te whenua e pangia ana e tetahi tono pera a nga Maori whaitake, me tuku ki te Kai-rehita Whenua Takiwa o taua takiwa, i mua atu i te hokonga i te riihitanga ranei e te Poari Whenua i aua whenua, a i te panuitanga o taua Ota o te Kaunihera o te Kawana me tau te whaitaketanga o taua whenua ki te Karauna.
(5.)Mo runga mo aua tikanga, ka ahei te Kawana, ki te whaka-hau i te Kooti kia whiriwhiria kia tukuna atu hoki te kupu ripoata. Mehemea kaore e whakaae te Kawana, me wha-kahoki atu te tiwhikete, Karauna karaati, pukapuka whaitaketanga ranei ki te hunga whaitake.
132.Ka ahei te Minita mo nga Moni, i ia wa i ia wa, ki te utu atu i etahi moni i roto i nga moni e tokoto rite ana i taua wa mo te hoko Whenua Maori, mehemea ka whakaarohia e ia e tika ana kia peratia, hei utu i te ruuri o nga whenua e tukua ana i raro i te tekiona i mua tata i tenei, hei utu ranei mo te whakatakoto, mahi, whakaora ranei i te rori, whakapuare ara i runga i te whenua, e tae atu ai ranei te tangata ki runga, hei utu ranei mo etahi mahi o nga whenua e ahei ai mo te whakanohonoho tangata ki runga, utu ranei mo te panuitanga, maketetanga, tukunga ranei o nga whenua, utu ranei mo etahi atu mea e pa ana ki te tikanga tuku i aua whenua.
133.Ko nga moni katoa e riro mai i te Poari Whenua i runga i te tukunga o tetahi whenua i raro i tenei Wahi o tenei Ture ka peneitia te tukunga, ara:—
(a.)

Hei whakaea i nga moni i utua i raro i te tekiona i mua tata i tenei.

Ko aua utu whakaea ka ahei kia tangohia i roto i nga moni e puta tuatahi mai ana (ki taua Poari), ka ahei ranei kia utua etahi wahi i ia wa i ia wa, i roto i nga tau e whitu, i roto i nga moni kua rite kia utua, e puta mai ranei i roto i nga tuku penei me enei kua kiia ake nei.

(b.)I te mea kua utua aua moni whakaea i aua mahi ko nga moni katoa e riro mai ana i nga Poari Whenua katoa i runga i nga tikanga kua kiia ake nei me utu atu ki te Kai-tiaki mo te Katoa, mana a tiaki aua moni ma nga tangata no page 32ratou te whenua, a me utu atu nga moni ki a ratou i runga i te tikanga o te nui o te hea o ia tangata o ratou, a kaua hoki etahi o aua moni e tangohia, kaua ano hoki he tikanga here taunaha ranei e pa ki runga, ahakoa pehea.
134.Ko nga whenua katoa e tukua ana e te Poari i runga i te hoko i raro i tenei Wahi o tenei Ture me tuku i runga i te tikanga makete.