Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

Whiunga Hipi I Tetahi Takiwa Ki Tetahi Atu Takiwa

Whiunga Hipi I Tetahi Takiwa Ki Tetahi Atu Takiwa.

43.Ka tika noatu te whiu hipi atu i tetahi takiwa ora ma uta ki tetahi atu takiwa, me te kore tuku kupu whakaatu atu i te tuatahi ki te Kaititiro.
Engari e kore e tika tetahi tangata ki ta te ture—
(1.)Ki te whiu ke atu i etahi hipi o roto o tetahi takiwa, kia page 10pahemo ra ano nga tau e rua i muri i te panuitanga kua ora takiwa,
(2.)Ki te whiu ke atu ranei i etahi hipi o runga o tetahi raana e piri atu ana ki tetahi raana e pangia ana nga hipi o runga e te mate,
engari ano mehemea kua hoatu e te Kaititiro tana pukapuka whakaae atu kia whiua ketia aua hipi; a ka ahei noatu hold te Kaititiro ki te ki atu e kore ia e whakaae kia tipia ra ano aua hipi i runga i te ahua o taua mahi e paingia ana e ia.

Ko ia tangata e hara ana ki nga tikanga o tenei tekiona ka taea te whiua kia utu i te moni kia kaua e hipa ake i te kotahi rau pauna kia kaua e iti iho i te tahi tekau pauna.

44.

E kore e tika i runga i ta te ture kia whiua e tetahi tangata etahi hipi o tetahi takiwa mate ki roto ki tetahi atu takiwa mate e whiua atu ana ma uta, engari ano mehemea kua whiwhi ia i te tiwhikete whakaae atu e ora ana aua hipi, kua whakaatu atu hold ia ki te Kaititiro o te takiwa e whiua ra ki reira aua hipi kia whitu rawa nga ra tinana o taua whakaatu atu i mua atu o te ra hei whiunga atu mo aua hipi, me tana whakaatu atu i te maha o aua hipi, me te wahi e whiti atu ai aua hipi i te rohe o tera takiwa, me te ra ano hold e whiti atu ai.

Ko ia tangata e hara ana ki nga tikanga o tenei tekiona ka taea te whiu kia utu i te moni kia kaua e hipa ake i te kotahi rau pauna kia kaua e iti iho i te tahi tekau pauna.

45.

E kore e tika i runga i ta te ture kia whiua atu ma uta e tetahi tangata etahi hipi o tetahi takiwa mate ki tetahi takiwa ora, engari ano mehemea kua tirohia aua hipi e tetahi Kaititiro, i roto i nga ra tekau ma wha i mua atu o taua tukunga atu i aua hipi, a kua tukuna atu hoki e ia tana tiwhikete whakaae atu e ora ana aua hipi, a kua whakaaturia atu hoki e taua tangata ki te Kaititiro o te takiwa e whiua atu ra ki reira aua hipi, kia whitu nga ra tinana o taua whakaatu atu i mua atu o te ra hei whiunga atu mo aua hipi, me tana whakaatu atu i te maha o aua hipi, me te wahi e whiti atu ai aua hipi i te rohe o tera takiwa, me te ra ano hoki e whiti atu ai.

Ko ia tangata e hara ana ki nga tikanga o tenei tekiona ka taea ia te whiu kia utu ia i te moni kia kotahi rau pauna, a mehemea e maha atu ana i te kotahi rau ana hipi, kei reira ka hui atu ano te utu whiu mona kia kaua e hipa ake i te kotahi pauna kia kaua e iti iho i te rima hereni mo ia hipi mo ia hipi e kawea peratia atu ana i runga i te tikanga takahi pera i nga tikanga o tenei tekiona. Ko taua tiwhikete kua whakahuatia ake nei whakaatu i te ora o aua hipi e tika ana kia tukuna atu ki te Kaititiro o te takiwa kua tukuna atu ra ki reira aua hipi, a ki te kore e tukuna peratia atu, me whakaatu atu e te tangata nana aua hipi ki tetahi Kaititiro, Kaiwhakawa J. P. ranei, ki tetahi katipa pirihi, ki tetahi tangata whai hipi ranei e tono atu ana kia wkakaaturia atu, a ki te kore e whakaaturia atu ka taea taua tangata te whiu kia utu i te moni kia rima pauna.

46.

Kaore e tika tetahi Kaititiro ki ta te ture kia tuku tiwhikete tohu ora mo etahi hipi pera me tera kua whakahuatia i te tekiona o mua tata ake nei i tenei, kia whakapuakina ra ano ki te aroaro o taua Kaititiro, o tetahi Kaiwhakawa J. P. ranei te kupu pono a te tangata a nga tangata ranei c tukuna mai ana ma ratou aua hipi, me penei taua page 11kupu pono me tenei e mau ake i te Kupu Apiti D o tenei ture, me te whakaatu pono atu kia mohio ai te Kaititiro e tika ana kaore i te pangia aua hipi e te mate i roto i nga marama e toru, kaore hoki i hui atu ki etahi atu hipi e pangia ana e te mate, kaore hoki i mahia ki te rongoa i tipia ranei mo te mate hakihaki, kaore hoki i noho i tetahi raana e nohoia ana i taua wa e etahi atu hipi e pangia ana e te mate, kaore hoki i uru ki tetahi iari, kaipuke, taraka ranei i nohoia e etahi atu hipi e pangia ana e te mate.

Ko ia tangata e whaki tito ana i te kupu pono pera, ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia kotahi rau pauna, kia whiua ranei ki te whare herehere mo tetahi wa kia kaua e roa atu i te ono marama. A ko ia Kaititiro e tuku ana i te tiwhikete tohu ora pera mo aua hipi i te mea kaore ano kia whakina atu he kupu pono pera, kaore hoki i rapu i etahi atu whaikorero pera me tera kua whakahuatia i mua ake nei, ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia kotahi rau pauna.

I runga i nga tikanga o tenei tekiona, ko nga hipi e tipia ana i mua atu o te whakaaetanga a te Kaititiro kia tipia, kia rongoatia ranei, ka kiia kua tipia kua rongoatia ranei hei whakaora i te mate hakihaki.

47.I te mea e whiua mai ana etahi hipi ma uta i tetahi takiwa e pangia ana e te mate ki tetahi takiwa ora, e kore e tika ki ta te ture kia whiua, kia noho, kia haerere ranei aua hipi i tua atu o te toru maero mai o te rohe o taua takiwa kore mate i whakawhitia mai ai aua hipi kia tipia ra ano aua hipi, ara kia rua tipinga i roto i nga ra tekau ma wha o te whakawhitinga atu, kia whakaae hoki te Kaititiro ki te tika o aua tipinga, kia riro atu ra ano hoki i te tangata nana aua hipi te tiwhikete whakaae atu a te Kaititiro mo te tika o aua tipinga i aua hipi; a kia tino pai ai te tipinga i aua hipi e whiua peratia atu ana, mehemea ka kite te Kaititiro e tika ana kia peratia, ka ahei ia ki te whakahau kia katikatia nga wuuru o aua hipi i mua atu i te tipinga peratanga; a ka taea te whiu te tangata nana aua hipi kia utu ia i te moni kia kaua e hipa ake i te kotahi rau pauna mo ia ra e whiua ana aua hipi i te mea e noho ana e tukuna ana ranei kia haerere pokanoa ana, e takahi ana ranei i nga tikanga o tenei tekiona.
48.Ka ahei te Kawana i ia wa ki te panui i roto i te Gazette i tetahi wahi i etahi wahi ranei e tata ana ki te rohe i te rohe tonu ano ranei hei wahi whakawhitinga atu mo nga hipi e whiua ana ma uta ki ia takiwa pera, a kaua rawa e whakawhitia he hipi e whiua ana ma uta ma tetahi wahi ke atu ki tetahi takiwa pera, engari ano ma tetahi o aua wahi kua whakaritea peratia; a ko ia tangata e whakawhiti hipi ana i tetahi rohe pera ma tetahi wahi ke atu i era kua whakaritea peratia ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia kotahi rau pauna.