.jpg)
[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]
page 9
Niu Tireni. Ture Whenua Maori.
He Ture hei whakakore i "Te Ture Whakahaere Whenua Maori, 1886," hei whakarite tikanga hoki hei whakakapi mo tera.
Notemea e pai ana inaianei kia whakatikatikaina nga ture e pa ana ki nga whenua Maori:
Ka Meingatia Hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i Te Paremete, i runga hoki i tona mana, ara:—
| 1. | Ko te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whenua Maori, 1888." |
| 2. | I roto i tenei Ture ko o tenei kupu,-
"Maori," tona tikanga he Maori tuturu no Niu Tireni hui atu ki nga hawhe-kaihe me o ratou uri: "Whenua," e uru mai ana ki tenei nga whenua katoa e puritia ana e nga Maori i nga tikanga katoa haunga anake nga whenua e puritia ana i raro i o ratou tikanga me o ratou ritenga ake. |
| 3. | E whakakorea atu ana e tenei "Te Ture Whakahaere Whenua Maori, 1886:" Engari hoki ko te whakahoutanga o tetahi riihi i mahia i raro i te mana o te tekiona rua tekau ma whitu o taua Ture kua whakakorea nei, ka mana tonu, ano kaore i uru ki te tekiona rua o taua Ture kua whakakorea nei tenei rarangi, ara,—"Heoi kau nga tekiona o tenei Ture e pa ana ki nga whenua e takoto reti ana mo te wa e toe ana o te wa i retia ai aua whenua, ko tekiona toru tekau ma rua me toru tekau ma toru anake." |
| 4. | Ka ahei nga Maori i runga ano i ta ratou hiahia ki te tuku ki te hoko ranei i o ratou whenua, etahi paanga whaitaketanga ranei, i raro ano i nga tikanga o "Te Ture Arai mo te Hoko Tahae i nga Whenua Maori, 1881," me "Te Ture Whakatikatika 1888 i Te Ture Arai mo te Hoko Tahae i nga Whenua Maori, 1881."page 10 |
| 5. | Ko nga here e man ana inaianei ka taea te unu e te Kawana i roto i tona Kaunihera i runga i te tono o te nuinga o nga Maori whaitake ki te whenua, kei reira me korero me whakahaere hoki taua tiiti pukapuka ranei i man ra ana here i roto ano i kapea mai ki waho ana kupu here.
Erangi kaore he ritenga i roto o tenei rarangi e memgatia ana hei whakamana hei whakahe ranei i tetahi tiiti pukapuka ranei, tetahi mahi ranei kua oti te hanga te haina te whakahaere i mua o te paahi-tanga o tenei Ture. |
| 6. | Ko nga whenua katoa, e tukuna ana (e hokona e retia ana ranei) e nga Maori a muri atu i te paahitanga o tenei Ture i roto i tetahi takiwa mahi maina e mana nei inaianei a muri ake nei ranei panuitia ai hei takiwa mahi maina, ka tika ano kia tangohia mai aua whenua e te Kuini hei mahinga maina, i runga i tana utunga i nga moni katoa e tika ana hei utu whakarite ki te tangata tango raihana, ki te kaitango riihi ranei, ki te tangata whaitake tonu ranei ki taua whenua, ko taua utu hei whakarite i te utu tika o te whenua anake e tangohia ra me nga mea i mahia ki runga i taua whenua me utu i raro i nga tikanga kua whakaritea i roto i "Te Ture Maina, 1886," tetahi Ture whakatikatika ranei i tera, engari kaua e whakaritea he utu mo nga koura me nga hiriwa o roto o taua whenua. |
| 7. | Ko te whakahoutanga riihi i mahia i raro i te tekiona rua tekau ma whitu o taua Ture kua whakakorea atu ra, me mana ano i apitiria atu ki taua tekiona enei kupu e whai ake nei: "Engari hoki mehemea e mana kore ana i raro i te Ture tetahi o nga tangata whaitake pera, ka tika te kaitiaki o taua tangata, a e whakamana ana hoki e tenei kia ahei ia ki te tuku whakahou i tetahi riihi pera." |
| 8. | Kaua tenei Ture e pa atu ki nga whenua e whakahaerea ana i raro i te mana o te Kaitiaki mo te Katoa. |