Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

Niu Tireni. — Te Rima Tekau O Nga Tau O Te Kuinitanga O Kuini Wikitoria

page 38

Niu Tireni.
Te Rima Tekau O Nga Tau O Te Kuinitanga O
Kuini Wikitoria.

Te Ture Whakamana Karaati Rahui Maori, 1886.

He Ture hei whakamana i te Kawana ki te tuku Pukapuka whakamana Take ki nga Maori mo etahi whenua.

Notemea tera etahi whenua e mohiotia ana he mea tuku e Kanara Makereweti (Colonel Me Cleverty)kei te Takiwa o Poneke i te tau kotahi mano e waru rau e wha tekau ma whitu hei whakarite i etahi tikanga i meatia e te Kawanatanga o te Kuini me nga Maori, a i te mea e tika ana kia whakaotia paitia nga take o aua whenua kia whakapumautia hoki ki nga tangata e tika ana:

A i te mea i Rahuitia etahi whenua, i etahi takiwa mo nga mahi Maori kei te Takiwa o Wairarapa i runga i te tukunga o nga whenua Maori ki te Karauna:

A notemea i rahuitia etahi whenua kei nga Takiwa o Rangitikei o Manawatu hei painga mo etahi Maori:

A i te mea hoki i ata wehea etahi whenua kei te Tai Hauauru o Te Waipounamu hei oranag mo nga taugata Maori, e whaitake ana i runga ano i nga ritenga o te pukapuka hoko o Arahura:

A notemea kei te takoto hapa tonu nga take mo tetahi wahi o te poraka whenua kei te Takiwa o Mandeville kei te Takiawa Poriwini o Katapere e mohiotia ana ko te Rahui Maori o Kaiapoi:

A notemea ko etahi tikanga i mahia i runga i te tukunga o Rakiura(stewart Island) kia Te Kuini kia tukua he karaati mo etahi whenua mo nga hawhe-kaihe e noho ana ki taua motu i te wa i tukua ai, kaore ano kia ata whakaotia:

page 39

A notemea i whakaturia he Komihana ia wa ia wa kia rapua nga ingoa o nga tangata e whaipaanga ana ki aua whenua ra, a i te mea e tino tika ana kia whakamana te tukunga o etahi pukapuka take ki ana tangata:

Na Reira Ka Meingatia e te Paremete o Niu Tireni e noho huihui ana i raro ano i tona mana, ara:—

1.Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakamana Karaati Rahui Maori, 1886,"
2.Ka ahei te Kawana i runga i te whakamananga o tenei Ture me te whakaotinga i etahi tikanga, kupu whakaae aha ranei i runga i te tu-kunga kia te Kuini o nga whenua i aua takiwa kua whakahuatia ra,—
(1.)Ki te hanga warati mo te tuku i etahi tiwhikete whaipaanga mo aua whenua etahi wahi ranei ki tetahi tangata etahi tangata ranei kua kitea nei o ratou ingoa i runga i te tikanga takitahi, tikanga topu ranei, a ka ahei ia ki te whakaeke i nga tikanga here aha ranei ki nga tiwhikete whaipaanga e kitea ana e ia te tika, me te whakarite hoki i te ra e pumau ai te whaitaketanga o ia tiwhikete.
(2.)Ka ahei ano ia ki te hanga warati mo nga tiwhikete o aua whenua i whakaritea ka whakaritea ranei ki Rakiura kei te Tuawhenua ranei hei oranga mo nga Hawhe-kaihe o Rakiura e whaipaanga ana i runga i te tukunga o Rakiura ki a te Kuini a kaore ano kia whakaputaina he karaati engari kaua e nuku ake i te tekau eka mo ia tane, me te waru eka mo ia wahine, i raro ano i aua ritenga me aua tikanga here.
(3.)Ko ia tiwhikete whaitake e whakapumautia ana i raro i nga mana o tenei me wkakahua kia mana mai i taua ra kua whakaritea hei whakataunga take, a ko nga mahi whaka-haere i aua whenua o muri mai o taua ra o mua atu hoki o te whakaputanga o taua tiwhikete, me pera ano mehemea nei i raro aua whenua i Te Ture Whakawhiti Whenua mai ano i taua ra; engari hoki me haere ano i raro i nga tikanga e tau ana ki era i rehitatia tuatahitia i raro i "Te Ture Rehita Tiiti, 1868."
(4.)Ko ia karaati kua whakaputaina mo nga tikanga kua whakahuatia nei i te wahanga (2), i muri mai i te whaka-korenga o "TeTure Karaati mo Rakiura, 1873," e whakamana ana ikonei, ka kiia hoki i mana mai i reira, ano nei kaore i whakakorea te mana o taua Ture.