Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

[hua]

[i roto i te reo Māori]

14.E whai mana ana te Poari ki te wehe i etahi whenua hei wahi mahinga, hei wahi nohoanga mo nga tangata no ratou te whenua i runga i nga tikanga me nga ritenga e whakaarohia ana e ratou e tika ana, me te wehe hoki i etahi whenua hei urupa, hei tuunga kura, hei tuunga whare karakia mo etahi atu tikanga ranei e pai ana mo te katoa.
15.I te tukunga Whenua Maori i runga i to riihi, me matua whakahaere te Poari i te tikanga mo nga tono riihi a nga tangata Maori whenua kore, me nga Maori ranei no ratou te whenua e whakatuwheratia ana ki te riihi.
16.Ka ahei to Poari ki te whakahaere tikanga mo te tnku Whenua Maori ki a te Kuini mo te mahi maina i runga i nga tikanga o "Te Ture Maina, 1891," ko nga moni e puta mai ana i nga whenua pera katoa i runga i te mahi maina me utu atu e te Kai-whakahaere o te Whenua Mahi Koura ki te Poari hei painga mo nga tangata Maori no ratou te whenua.
17.Ka ahei te Poari ki te whakahaere moni hei hanga hei whakapai hoki i nga rori, me nga tiriti, me te mahi ruri, me te whakatuwhera whenua i runga i te ritenga whakanoho-noho tangata, mo era atu tikanga ranei e ahei ana kia whakahaerea i runga i nga tikanga o tenei Ture o nga Huarahi-whakahaere ranei.
18.Ka tau era atu mana ki runga ki te Poari e whakataua ana ki runga ki a ratou e nga Huarahi-whakahaere, ko aua Huarahi-whakahaere me whakatakoto ki runga ki nga teepu o nga Whare e rua i roto i nga ra tekau ma wha o muri iho i te kahititanga, mehemea e noho huihui ana te Paremete i taua wa, a mehemea kaore i te noho huihui kaati hei roto i nga ra tekau ma wha o muri tonu iho i te ra e huihui tua-tahi ai te Paramete i taua tau.
19.Ka pena ano te mana whakahaere o te Poari ki runga ki nga whenua Maori kua whakataua ki a ratou me nga mana whakahaere o te Kooti Whenua Maori, mo runga i te mahi wehewehe, whakatu kairiiwhi, whakatau i te nui o te paanga o ia tangata o ia tangata, me te mahi whakatu kai-taki mo era o nga tangata no ratou te whenua e noho hapa ana i runga i to te ture ritenga.
20.Ko nga moni o puta mai ana ki te Poari i runga i nga whenua Maori me whakahaere i runga i enei ritenga, ara:—
(1.)Hei utu i te mahi whakahaere.
(2.)Hei whakaea i nga mokete me nga riana e tika ana kia utua.
(3.)Hei utu i nga moni toenga ki nga tangata Maori no ratou te whenua i runga i te ritenga o te paanga o ia tangata.
21.E kore e taea e te tangata Maori nona te whenua te tuku i tona paanga ki tetahi whenua Maori i roto i tetahi takiwa i whakaaetia kia whakahaerea te Ture nei ki roto, heoi kau te tuku e taea ko te toko a wira ki tetahi atu Maori.
22.E kore te whenua Maori i roto i te tekiwa pera e taea te muru te hoko ranei mo te nama.
23.Ka ahei te Poari ki to nama i etahi moni i to Kawana-tangs kaua e neke ake i te £5,000 i roto i te tau, mo to mahi hanga rori, mahi ruri me te whakatuwhera whenua i runga i te ritenga whakanohonoho tangata.
24.I runga i te tono a nga tangata Maori no ratou te whenua e whai tikanga ana, ka ahei to Poari ki to nama i etahi moni i to Kawanatanga, kaua e neke ake i te £5,000 i roto i te tau, hei whakaea i nga mokete i etahi atu taunaha ranei i tau ki runga ki nga whenua i te wa i whakaaetia ai kia whakahaerea te Ture nei ki roto, me etahi moni kaua e neke ake i e £1,000 hei utu i nga nama tarewa a nga tangata Maori no ratou to whenua.
25.Ko nga moni he mea [unclear: pra] to nama i to Kawanatanga me whakahoki mai, me te apiti atu i to moni hua kia rima nga pauna i roto i to rau, i runga i to ritenga utu i etahi moni he mea ata whakarite to nui i roto i ia teu i ia tau mo te wa kaua e neke ake i to 42 nga tau, a ko aua utu tau me tango mai i roto i nga moni e puta mai ana ma nga tangata Maori no ratou te whenua i nama nei aua moni ma ratou.
26.Ko nga hoko a te Karauna kaore ano i whakaotia, me nga whakahaerenge, a nga tangata noa iho i timataria i runga i to te ture ritenga, a e taea ana hoki te whakaoti i runga i to te ture ritenga mo i kaua i paahitia tenei Ture ka ahei to whakaoti atu ki to Poari i roto i nga takiwa i whakaaetia kia whakahaerea te Tore nei ki roto.
27.Ka ahei to Kawana i roto i tona Kaunihera ki te hanga i nga huarahi whakahaere e tau ana hoi whakatutuki i nga tikanga o tenei Ture.
28.Ka whai mana te Kawana i roto i tona Kaunihera ki te kape i to tetahi whenua Maori ki waho i nga tikanga o tenei Tore ki te mohio tuturu ia e tino matau ana to tangata noua te whenua ki to whakahaere i taua whenua.