Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Maori Deeds of Old Private Land Purchases in New Zealand, From the Year 1815 to 1840, with Pre-Emptive and Other Claims

Te Wahapu Block, River Kawakawa, Bay of Islands District

Te Wahapu Block, River Kawakawa, Bay of Islands District.

1831. 1 June.Bay of Islands District.He tuhituhi hokonga wenua i te Pei o Hairangi i Nutirengi, he tuhituhi no te hokonga e nga tangata maori tokomaha, ko o ratou ingoa kua oti te tuhituhi; Me to Kirepeti Te Wahapu. Mea mo te hokonga. E mea ana Na, na taua Kirepeti Mea kaihanga kaipuke o te Gilbert Mair. kainga i huaina ko Pitahere, i Koterani no nga rangatiratanga huihui o Piritane Nui, a Airirani. Na, na te atawai o te Atua e noho nei a Kingi Wiremu te tuawa hei Kingi, a e pono ana taua Kirepeta Mea e rongo ana ki taua Kingi Wiremu te tuawa, ki o muri i a ia, ki nga tangata katoa e meinga aua hei wakarite mona, a ekore ia e rongo ki etahi tangata ke atu. E mea ana i hiahia ia kia noho i taua kainga me ona wahi kia mahi ai i tona mahi, me ara atu mahi tika katoa ona i taua Pei o Hairangi i Nutirengi i ara wahi ke atu ano ranei i Nutirengi ingoa aha ranei, a kia noho i aua wahi mahi ai i ona mahi me te tiakina ano e taua Kingi Wiremu te tuawa me o muri i a ia me nga tangata hei wakarite mona, mo aianei nei ano, kua wakaae kia hokoa a kua hokoa etahi wenua [350 acres.] kikonei. Ua oti ia te wakarite nga utu me nga tini taonga me nga mea i tuhituhia ki konei. A ko aua taonga me aua mea kua hoatu, kua ea ki te hunga kua mau nei o ratou ingoa me o ratou tohu ki te pukapuka nei, a e mea ana ano ratou, kua riro atu ki a ratou aua mea he mea wakarite ki o ratou ingoa, kua rite nga utu ki a ratou mo aua kainga kei anga kei tohe amua atu kia hanga kia wakaarahia te aha noa te aha noa ranei e ratou ki runga ki aua kainga e ratou ranei, e o ratou hunga, e o ratou wanaunga, e o muri ranei i a ratou. Ko ratou ra enei:—
Ko te Toru.Kotahi pu, kotahi kaho paura, kotahi puka, ngahuru pauna tupeka, tekau ma rua paipa.Mo te kainga e ahu atu ana ki Motukahakaha, tika tonu atu te kaha ki te Hauta ra runga i na maunga ki te wakamate nga o Rua Mokomoko tae noa ki te kaha e ahu atu ana ki te Weta, ko taua kaha te porotutukitanga o te taha ki te Ita o te kainga e ahu atu ra te taha o te moana ki te Nota, tae noa ki Waipara.
Ko Kowai.
Ko te Kapotai.
Ko Haututu. 4 Tangata Maori no Nutirengi.page 77
Ki a Hamu, wahine maori.Kotahi pu, kotahi puka kotahi kaheru, kotahi kohua, kotahi patiti, ngahuru pauna tupeka, tekau ma rua paipa kotahi rau paea, erua kutikuti, kotahi paraikete, tekau pauna paura, e rua rau mata.Mo te kainga ara mo Waipara mo te Motu ara te Toretore, ko te tutukitanga o te Ita kei te wahi kua oti nei te wakahua a Motu Kahakaha, ko tetahi ki te Nota e anga aua ki te Pei ara ki te moana, ka ra reira tonu a tae noa ki te rae e anga ana ki te Toretore e hono ana ki te tuawenua ina pakoa te tai a ko taua Toretore e kapi ana i te moana taka noa. Ko te tino rae o te Ita ia o te Awa o te Kawakawa, a kua hokoa tahitia me Waipara, kahore he wahi o ia kainga kihai hokoa.
Ki a Taratikitiki, he tangata maori.Kotahi pu, kotahi kaheru, kotahi puka, kotahi patiti, ngahu pauna tupeka, tekau ma rua paipa, e rua kutikuti, e rua rau mata, e rima tekau paea.Mo te Heiawa mo te wahi e hono ana ki Waipara i te rae e anga ana ki te Toretore e araia ana e te tai ki te Hauta maro tonu atu ki rae i te taha ki te Wahapu.
Ki a Hoia, he tangata maori.Kotahi pu, kotahi puka, kotahi kaheru, kotahi patiti, ngahuru pauna tupeka, tekau ma rua paipa, e rua, kutikuti, e rua rau mata, e rima tekau paea, kotahi kohua.
Ki a Hiamoe, tangata maori.Kotahi pu, kotahi kaho paura, kotahi kohua, kotahi puka, kotahi patiti, e rua rau mata, tekau pauna tupeka, tekau paipa, e rua kutikuti, kotahi rau paea.Mo te kainga i te Wahapu mo te wahi e hono ana ki te Heiawa i te taha ki te Nota, e araia ano i te tai ahu atu ana ki te Weta tae noa ki te toka e wakangaromia ana e te tai tutuke he tata ki Kumaratahi.
Ki a to Pukututu.Kotahi pu, kotahi kaho paura, kotahi puka, kotahi kaheru, kotahi kohua e rua rau mata, tekau pauna tupeka, tekau ma rua paipa, kotahi rau paea, e rua kutikuti, kotahi patiti.Mo nga kainga erua mo Kumaratahi, mo te Kohekohe, e hono ana taua Kumaratahi ki te Wahapu ki te taha ki te Nota, a tika tonu atu ra te moana ki te Hauta ki te awa ki te repo manawa e hono ana i reira ki te Kohekohe, a, maru tonu atu taua Kohekohe ki te moana ki te Hauta ki te awa ki waenganui o te repo nui ma nawa, ki te Rua Mokomoko, tika tonu atu i te taha o taua awa ki te wakamatenga tutuki ana i reira ki te kaha e maro atu ana ki te Ita, ka hono i reira ki te kaha i runga i nga maunga e ahu atu ana ki te Hauta i Motu Kahakaha. Ko nga kaha e rua i wakahuatia nei nga wakaporonga o aua kainga o te Hauta o te Ita, a ko to Toretore te hono atu ana ki ara e araia ana e te wai moana, ki te Nota ki te Weta.
Receipt. A e wakaae ana nga tangata kua riro atu ki a ratou na taua Kirepeti Mea, ehara i te tangata ke atu, nga mea kua oti nei te tuhituhi ki konei, a e mea ana ratou, heoi, kua ea te utu mo aua kainga, a ko taua hunga kati te pupuri i aua kainga e ratou, e o ratou tamariki, e o ratou wanaunga, e o ratou huanga ano hoki, otira ka tukua katoatia ki taua Kirepeti Mea, ta te mea kua riro i a ia, a e hei ano taua Kirepeti Mea te mahi, te ngaki, the hanga ware, a e hei ano te mea i taua kainga, te tuku atu ki a wai noa atu ranei, pena me to tawahi i te Rangatiratanga o Piritane Nui o Airirani, a e hei ano taua Kirepeti Mea te mea atu ki taua Kingi Wiremu ki taua kainga, ki ona tangata wakarite mona, kia wakaorangia ia ina poka ake te tangata tango i aua kainga, ahakoa Pakeha, ahakoa tangata maori, a e u taua Kirepeti Mea me ana Uri me ona huanga me o muri iho i a ia te pupuri ki aua kainga katoa ekore ratou e hei te tango, o ratou wanaunga ranei, o ratou uri ranei me o muri iho i a ratou ki te tikanga o ta te tangata maori o ta Piritani Nui ranei, hore rawa. A ka oti tenei hokonga te wakamaori ki te Ukenenga o ta nga Mihanere o Piritani Nui ki te tikanga o a ratou Reta, me nga ingoa o te hunga tawito no ratou nei te kainga, me nga ingoa ano hoki o te hunga nona nei te kainga i tenei ra ma nga Mihanere e noho nei ano i tenei wenua, a ko tenei wakamaoritanga kua oti te korero ki aua tangata maori o Nutireni, na ratou nei i hoko aua kainga, a kua na rawa o ratou ngakau, kua meinga ano hoki o ratou tohu ta te mea hoki kua tatu te utu, page 78ara, nga mea kua oti nei te tuhituhi ki konei, ehara i te mea tinihanga, ehara i te mea tahae, ehara i te mea wakawai. Ko te wakaae hoki tenei a ratou, kua oti te wakapa o ratou tohu ki konei, i te ra tuatahi o Hune i te tau o to tatou Ariki, o Ihu Karaiti, Kotahi mano e waru rau e toru tekau ma tahi. I meinga tenei ki te ngakau pai, ahakoa he, ahakoa aha ranei, ka oti te tuhituhi nga ra me nga tau ki ta Piritani nei ritenga, ta te mea kahore hoki o konei tikanga i tenei wenua i enei ra.

Ko nga ingoa tangata maori—
Taratikitiki x tona tohu.
Hoia x tona tohu.
Hiamoe x tona tohu.
Pukututu x tona tohu.
Hamu x tona tohu.
Toru x tona tohu.
Kokowai x tona tohu.
Kapotai x tona tohu.
Haututu x tona tohu.

Ko te kai titiro ki nga tohu Ko te kai titiro i nga ingoa—
Signed Ao.
Signed Reureu.
Signed Tihei tona tohu x.
Signed William Gilbert Puckey.

True Copy.
Henry Tact Kemp.