Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Maori Deeds of Land Purchases in the North Island of New Zealand: Volume Two

Nga rohe o te whenua

Nga rohe o te whenua.

Boundaries. Nga rohe i wakaaetia e matou kia hokona i te timatanga o a matou hui-huinga korero ki a te Makarini koia enei. Ka timata i te huinga e puta ai nga wai o Tutaekuri raua ko Puremu ki te moana ka haere i te wai o Puremu te rohe puta noa ki Tamihinu ka tae ki reira ka haere tonu i roto i Tutaekuri puta noa ki Ahakau ka tae ki reira ka mahue a Tutaekuri ka haere i te ruritanga puta noa ki te pou o Tareha ki te Umukiwi ka haere tonu i te ruritanga o matou tahi ko Paka te kai ruri ki Kohurau ka tae ki reira ka haere tika tonu ki te huinga o Waiharakeke ki Ngaruroro ka tae ki reira ka waiho tonu te rohe kei runga i te tihi o te Kaweka puta noa ki te huinga o Mangatutu ki Mohaka kia haere tonu te rohe i roto o Mohaka puta noa ki Mangowhata ka haere i roto i te wai o Mangowhata tae noa ki te ara haerenga mai o Taupo ka haere tonu mai i runga i taua ara ki Titiokura ka waiho tonu i runga i taua ara tae noa mai ki Kaiwaka ka haere i roto i te wai o Kaiwaka puta noa ki Opotamanui tae noa ki te Wai-o-hiuganga ka haere tonu te rohe i roto i te Waiohinganga puta noa ki te Whanganui o Roto haere tonu ki te wahi e wakatapua mo matou ki te Niho puta atu ki te Rereotawaki (ka mutu te wahi ki a matou) ka haere tonu te rohe ki te Puka puta noa ki te wai o Puremu. A ekore ano hoki matou e tuku i etahi tangata Maori kia wakararu i nga pakeha ana noho kei roto i enei rohe.

No etahi huihuinga korero o matou tahi ko te Makarini raua ko Paka ki te Awa-puni ka wakaaetia e matou kia tukua katoatia te tahuna kohatu i Ruahoru puta noa atu ki Ahuriri i wakaaetia ano hoki e matou i taua huihuinga kia tukua katoatia a Mata-ruahou ko Pukemokimoki anake te wahi o Mataruahou i puritia mo matou me te wahi iti i tanumia ai nga tamariki me te whanau o Tareha ki nga wa e takoto kau ai taua wahi i nga mahinga o nga pakeha.

Kua oti i a matou i o matou huihuinga korero te mihi te tangi te poroporoake te tino wakaae tapu kia tukua rawatia enei whenua o a matou tipuna tuku iho ki a matou me nga moana me nga awa me nga wai me nga rakau me nga aha noa iho o aua whenua ki a Wikitoria te Kuini o Ingarini ake tonu atu.

Native reserves. Ko nga wahi e wakatapua mo matou koia enei:—
1st.Te Tuatahi. Ko te Motu i te moana o Whanganui o Roto i huaina ko te Roro-o-kuri.
2nd.Te Tuarua. Ko te wahi i ruritia e matou tahi ko Paka te kairuri i huaina nei ko Wharerangi hei wahi pumau atu mo matou. Nga rohe o taua wahi ka timata ki te Niho ka haere i runga i te ruri puta noa, ki te wakamarumaru witi atu ki te Ahititi ka tae ki reira ka ahu mai ki runga i te ruritanga puta noa ki te Rere-o-tawaki wakamau atu ki te Nibo.
3rd.TeTuatoru. E rima rau 500 o nga eka ki to wahi e huaina nei ko Puketitiri ko nga tahere manu anake mo matou ki te huinga o taua ngaherehere ki Puketitiri e wakaaetia ano kia taheretia e matou.

E wakaae ana matou kia wakatakotoria kia mahia nga ara ruri nui o te Kuini ki roto ki o matou whenua tapu i nga wa e rite ai i a te Kawana o Niu Tireni kia mahia aua ara.

Ko nga mahinga ika pipi kuku me etahi atu kai o te moana e wakaaetia nei kia mahiatahitia e matou tahi ko nga pakeha aua kai. Ko a matou waka Maori e tukua ana hoki kia ki uta ki nga wahi o te taone e wakaaetia e te Kawana o Nui Tireni hei uranga waka mo matou.

A mo ta matou wakaaetanga pono i te aroaro o tenei wakaminenga ki nga tikanga katoa o tenei pukapuka kua oti nei i a te Makarini te panui mai ki a matou i tenei ra ka tuhia iho o matou ingoa me o matou tohu tapu.

A mo te wakaaetanga o te Kuini o Ingarini mona ki nga tikanga katoa o tenei pukapuka ka tuhia iho e te Makarini te Kai wakarite whenua o te Kawana tona ingoa.

Signed Donald McLean,
Land Commissioner.
Tariha x his mark.
Paora Torotoro.
Karenema te Nahu x.
Ko te Warepouri x.
Ko Kawekirangi x.
page 489 Karaitiana x.

Ko te Waka Kawatini x.
Ko Henere x.
Ko Aperahama x.
Ko Ani Patene x.
Ko Wikitoria x.
Ko Wiremu Katene x.
Te Aria x.
Taituha x.
Tami x her mark.
Tatu x her mark.
Hinenoku x her mark.
Tamihana Pekapeka his x.
Toperu x her mark.
Rakera x her mark.
Iraia x his mark.
Paora Rerepu x.
Te Wirihana x his mark.
Te Wakakohe x his mark.
Karauria.
Putaki o te Rangi x his mark.
Epanaia x his mark.
Karaneme x his mark.
Wiremu Karere x.
Rawiri Porekereke x his mark.
Manaena.
Te Arai x her mark.
Te Hopu x.
Te Harawira x.
Rauhu x her mark.
Rahiri Tariahi x his mark.
Hekiere his x.
Maui x his mark.
Taka Taina his x.
Wakatuoha x.
Ko Rahunga x her mark.
Rianihia x (girl 6 years old).
Te Wiremu x his mark.
Ihakara x his mark.
Marakainga x.
E. Mapu x.
Aperahama te Kereihi x.
Arama te Rori (by his son Te Taka).
Ko Kinohera x her mark.
Nga Poro x his mark.
E Pita x his mark.
E Hona.
Rakapa x her mark.
Wakatihi her x.
Pitaka her x.
Aperahama Kaimatangi x.
Ropata Pakakino x.
Naumi her x (9 years old).
E Pen x (boy 8 years old).
Katerina her x (7 years old).
Ko Paha x.
Hore Paiaka (boy).
Koroniria x.
Tonga x her mark.
Maikarangawe x her mark.
Hinetiti x her mark.
Ririhi Huri her x.
Hotene Oneone his x.
Morehu x his mark.
Retimana.
Tamati Tarerua x.
Te Tupene x.
Peni Moana Tuhaurangi.
Te Wiremu Kaiotea x.
Moananui Hamea x his mark.
Karawa x his mark.
Wiremu Katene te Irenga.
Ko Maika Tuakansa.
page 490 Ko Anaru Kune.
Ko te Teira te Paea.
Ko te Awi.
Ko te Tapu.
Wiremu Whaanga his x.
Kataraina Taria her x.
Rota Nohokahu x his mark.
Harata Te Rahu her x.
Mari Akekorokoro x.
Hera Makuhea her x (7 yrs. old).
E Mata Wirehe her x.
Huhana Ngatiawa her x.
Matariri x her mark.
Reupene te Koao his x.
Wikitoria te Moenga her x.
Aperahama Iwiwati x.
Himiona Tikitaua x.
E Peti x her mark (9 yrs. old).
E Meri Rangiwakaeke.
Meihana Takiki.
Te Hira x his mark.
Ihakara x his mark.
Wiremu Kingi Taipuru x.
Te Koroneho his x.
Te Hemara his x.
Katarini Paikaramu her x.
Wiripo Hawea x.
Te Otene x.
Wiremu te Haki his x.
Hemo Tahuna her x.
Heni te Raenga her x.
Nohoaka her x.
Arapata Takototauhinu his x.
Ko Moko her x.
Te Kemara Moeroa his x.
Toperu her x (7 years old).
Te Watene Wakarauira x.
Maka Kokohu his x.
Hamahona Taingaehe.
Kariwhenua Noah his x (by
W. Kingi, Grandson).
Rotiru Homairangi her x.
Ani Waka her x.
Meri Kingi her x.
Tuwaewai his x.
Hurimoana his x.
E Mohi Whanauhaere his x.
Ararena her x.
Erihapeti her x.
Te Wio his x.
Paora his x.
Maraea Rapa her x.
Hine Mauki her x.
Te Ruatau her x.
E Meri her x.
Hera her x.
Erihapeti her x.
Hatareha her x.
E Pipi her x.
Rawinia x.
Te Ruruku-o-te-Rangi x (boy).
Waata his x.
Te Kikirini his x.
Hireni his x (8 years old).
Erena x her mark.
Te Nohopo x his mark.
Arata her x (4 years old).
Riria Paione her x.
Maikara her x.
Piripi his x.
Ko Hera x.
Nirai his x.
Ripora her x.
Tukotahi his x.
Makakorari x.
Pukupuku her x.
Te Kuihi her x
Te Po x.
Ko Ruka x.
Ko Renata his x.
Makareta her x.
Maora his x.
Te Wiremu x.
Pihau her x.
Te Rutene x.
Paora his x.
Hera Tangiiho.
Paora Hira x.
Te Rua Mahi x.
Meriana x.
Te Tahana x.
Te Wiki x.
Ihaka te Wharekorari x.
Ramari her x.
Te Ruahuihui x.
Kuikaru.
Te Retimona his x.
Hamuera his x.
Waka Rewarewa.
Peti her x.
Te Mekameka her x.
Mere Kingi her x.
Riria Moraki her x.
Ataraiti her x.
Ripeka te Puhanga x.
Herewitao his x.
Te Manihera.
Hori te Maiawitia.
Ani Kanara her x.
Erahika x.
Hamuera x.
Hamahona Taikahu.
Poporo her x,
raua ko Kihore her x.
Mata her x.
Makarete x (2 years old).
Piripete te Amohia x (and child).
Erena.
Ihipera her x.
Rangikopara her x.
Hopaia her x.
Pirihita her x.
Te Wata her x.
Raharuhi x.
Hoera his x.
Mikaere his x.
Utika his x.
Matehaere his x.
Petara x.
Mohi his x (8 years old).
To Kata x.
Roka x her mark.
Eruori her x.
Te Rangia Wiowio x.
Pukurere x.
Huhana her x, and Te Hiri-ka x.
Wakahoro her x.
Moihi.
Raiha her x.
Te Aoki his x.
Hariata her x.
Haukore.
Te Ra x witi nei.
Mamahi x.
Reweti x.
Nohomoka x.
Ema x.
Wano x.
Wata Tari x.
Muaupoko x.
Taha x.
Penenara x.
Teketeke x.
Hoania x.
Haurangi.
Wiremu Tipuna.
Paora Kopakau.
Hohepa x.
Raeroa x.
Herara x.
Heremaia x.
Watu x.
Maua x.
Wareherehere.
Wiremu Hotereni x.
Wiremu Kingi x.
Hohepa Tura x.
Wiremu Te Rewarewa x.
Awapuri x.
Hohaia te Kauru x.
Mere Raurimu x.
Werekake x.
Weta Hineita.
Horiana x.
Hunia x.
Paramena x.
Matini x.
Inia Tarahoa x.
Kerekere x.
Wihau x.
Waka Tare x.
Miriama x.
Huru Tapu x.
Hirini x.
Reihana x.
Puku x.
Hori Huri x.
Paraone x.
E Raita te Heipora x.
Wakaea x.
Pakapaka x.
Herewini x.
Haehae x.
Ngakahika x.
Nopera x.
Kepa x.
Moihi x.
Timo x.
Rahera x.
Wiremu x.
Warehiki x.
Hunia x.
Karaha x.
Muku x.
Hine Hone x.
Manihera x.
Rehia x.
Ngahuka x.
Heni x.
Paora x.
Ratima x.
Pane Korima x.
Matua x.
Keremeneta x.
Paora x.
Petera x.
Mikora x.
Mao x.
Harata x.
Mata x.
Moihi x.
Waka Papaka x.

page 491

Nga kai-titiro ki enei homaitanga utu me enei tuhinga ingoa—

(Signed) Robert Park, Government Surveyor.
Alex. Alexander, Settler.
Edward Spencer Curling, Settler.
Frederick Sedgwick Abbott, Settler.
Wiremu Tako, Wellington Chief.
James Buchanan McKain.
C. L. H. Pelichet, Asst. Surveyor.
Jas. H. Williamson, Clerk.
J. Thomas, J.P.

True Copy of Original Deed.

Elwin B. Dickson, Clerk, Native Office.
Henry Monro, Interpreter.