Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Te kōrero Aroha o Raupare

page 23

Te kōrero Aroha o Raupare

Te pūtaketanga mai o tēnei ingoa o Raupare i tapaina nei ki tētahi wāhanga rongonui o Heretaunga, e kiia nei ināianei ko Raupare District, na runga i tētahi kōrero mo te tamaiti a Taraia rāua ko Hinepare, arā mo Raupare.

I te mea ka whānau a Raupare, ka mahara a Taraia akuanei ka tupu hei wāhine ka riro te mana o Heretaunga i te tangata kē. Kātahi ka puta te whakaaro kia hunaia e ia tana tamaiti, arā kia patua. Ka mea ia kia hangā he whare me nga whakaaro i roto i a ia. Koia tēnei ko te whakaaro, e ai ki nga kōrero a Te Maihana Takihi. Na te taina na Te Uamairangi[12] i tuhi i te tau 1889.
Te pā o Ngai Tamawāhine ko Te Mingi, ā, ko to Taraia ko Tahunamoana, e tata ana ki Te Wai o Hiki. Ka mahara a Taraia me hangā e ia tētahi whare hei putanga mo tōna mahara whakangaro i tōna tamaiti[13] i a Raupare. Ka tapaina te ingoa o te whare ko Te Rangiake i Ngata, tētahi ingoa anō, ko Raro Akiaki.
No te pō ka whakaaratia te whare. E whakaara ana i te poutokomanawa, ka tīkina e Taraia te tamaiti a Raupare. I a ia ka whakatata atu ki te rua o te poutokomanawa, ka karanga atu a Hinepare ki a Tuwhakawhiurangi, i ko tata atu e tū mai ana, 'E ta, kaore koe e aroha ki to taina wāhine[14], e hanga kinotia nei e tōna pāpā?' Ka oho a Tuwhakawhiurangi, ko te rerenga atu ki te kākahu e iri ana, ka takaia mai he pōhatu ki roto, ka haere atu ki a Taraia, kātahi ka tono atu kia takaia e ia te tamaiti ki roto i te kākahu. Te homaitanga ka hoake e ia ki te kōkā. Kātahi ka takaia atu te kōhatu rā ki roto, ka panga atu ki roto o te rua, rangona anō te pohūtanga atu ki raro. Ka ora a Raupare engari ka hunaia i te pāpā, i a Taraia. No muri noa mai ka rongo a Taraia kei te ora tonu tana tamaiti, ka tipu tōna riri, otirā kaore ia i mōhio kei hea rā a Raupare e huna ana.

Ka tipu hei wāhine ka hua te whakaaro i a Te Ariarioterangi kia moea e ia a Raupare hei wāhine māna. Ka hangā e ia he kāinga mo rāua ki te ngahere, ki Pōkairikiriki. Ka hapū a Raupare, ka tata te whānau ka mahara ia he kākahu mo tana tamaiti. No te pō ka haeretia e ia ki te kāinga, ki te rapu kākahu mo tana tamaiti. Ka tae ia ki te whare ka kitea e ia ko te kākahu, ka tangohia mai e ia. E puta ana ia ki waho ka kite iho ia i tōna kōkā e takato ana. Kātahi ka takahia e ia te ringa, ka oho ake te hākui rā, ka karanga,

page 24

'He whānako! He whānako!'

Ka oho a Taraia, ka pekea mai e ia, ka hopukina te tāhae. Aue ko Raupare tonu ia ko tana tamāhine. Kātahi ka ui atu te pāpā, 'E Rau, kei te pēnā ia koe? Na wai to tamaiti?'

Ka whakautua mai e te tamāhine, 'Na Ariarioterangi.'

Ka pā mai te pouri ki a Taraia, kātahi ka karanga i a Tuwhakawhiurangi,

'E Tu e, tēnei to wāhine, tēnei to wāhine!'

Ka karanga mai tērā, 'I a wai, i a wai?'

Ka whakahoki atu a Taraia, 'I a Ariarioterangi.'

I te atatū anō ka whakatakū te ope taua, ko hea tēnā, ko nga pā o Ariarioterangi, ko Te Awahou, ko Te Pourewa, ko Waikare, ka patua.

Ka wāhia haeretia te iwi ka tae ki Ohiwia awa, ka karanga a Tuwhakawhiurangi,

'Kāti nei e tā. Ko te umu tangata hei au, ko ta tāua wāhine hei koe.'

Ka karanga atu hoki a Ariarioterangi, 'E! na te wāhine iti rā koe; hei au na te wāhine rahi.'[15]

Ka karanga atu anō a Tuwhakawhiurangi,

'E ki, e ki! E pēnā ana ia koe? Māku rā e whakatarariki te hika o Ruaruaahanga! I te au o Mangawhero e kume nei, e kume ake nei.'[16]

Ka haere a Tuwhakawhiurangi ka tae ki Tahuna a Moana, ka wāwāhia te whare i hangā rā e Taraia, ka panga atu te atua o Taraia ki roto o te pā. Roa rawa a Taraia e titiro ana mai, kātahi ka karanga mai,

'E Tu, wāhia mai i taku whare, engari āta waiho mai taku atua.'

Paraire H Tomoana

Te Toa Takitini nama 101, Pepuere 1930. Whārangi 1987.

[12]Te Taina: Ka moe a Rotohenga i a Tini ka puta ki waho ko Karaitiana Takamoana rāua ko Te Meihana Takihi. Ka moe anō a Rotohenga i a Te Hira ka puta ki waho ko Henare Tomoana rāua ko te taina ko Peni Te Uamairangi.

[13]Whakangaro i tōna tamaiti: He tikanga anō i kitea ki nga motu, arā te nehu tangata hei kaupapa mo te whare. I nga motu he pononga hei pupuri i nga take o nga poupou; ka tāpukea atu te poupou me te tangata. Kātahi anō au ka rongo tāpukea ai anō te tamaiti. I mahara au he iwi aroha te Maori ki te tamariki.

[14]Taina wāhine: He taina i runga i te whakapapa; he wāhine i te mea e moe ana i a ia a Raupare.

page 25

Te kōrero Aroha o Hine ki Tokatā

[15]Na te wāhine rahi: I runga i nga whakapapa he rangatira atu a Te Ariarioterangi i a Tuwhakawhiurangi.

[16]Kaore i whakamāramatia e Paraire Tomoana te tikanga o ēnei kupu.