Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Ripoata a nga Komihana i Whakaturia hei Whiriwhiri i nga Putake e pa ana ki nga Ture Whenua Maori.

Poati Whenua Maori

Poati Whenua Maori.

Me whakatu tetahi Poati Whenua Maori, hei whakariterite tikanga mo te tuku i nga whenua ki te reti, me nga mahi huhua, ka ara i raro i enei whakaritenga.

Ko taua Poati Whenua Maori me whaimana i raro i te ture, me whai hiiri ano. Kia toko ono nga mema mo taua Poati. Kia tokotoru o ratou ma te Kawana e whakatu; kia tokotoru, ma nga Komiti katoa o nga iwi o tenei Motu o Aotearoa e whakatu.

E tika ana kia whaimana taua Poati ki te tiaki i nga whenua rahui katoa o tenei Motu me nag whenua rahui hoki kei te ringa o te Kaitiaki o te Katoa, e pupuri ana i tenei wa. Kia riro ma taua Poati anake te mana tuku whenua a te iwi Maori kit te reti i reti i raro ano ra i nga kupu tohutohu a nga Komiti o ia poraka, o ia poraka. Kia whaimana ano taua Poati ki te whakatu kairiwhi, kaiwhakahaere, mo nga hunga no ratou te whenua mehemea ka turi ratou, ka kore ranei ratou e mohio ki te whakahaere tikanga mo ratou. Ki te pooti Komiti, i te mea kua tae atu he whakaatu kia ratou, a, i te mea hoki, ka mangere, ka ngoikore nga Komiti ki te mahi i o ratou mahi, hei reira ma nga Poati Whenua Maori e mahi.

Ka whaimana ano kite whakahau atu ki te Komiti o te Takiwa, kit e Kooti Whenua Maori ranie, kia rapua nga take ki nga poraka whenua, e hiahiatia, e kitea ana ranei, e tika ana hei page 18nohoanga tangata i te mea i turi te hunga nona te whenua, ki te kawe mai, kia whakawakia i te aroaro o te Komiti, o te Kooti ranei.

Ma taua Poati e whakahaere nga take o nga Maori e hiahia ana i te aroaro o te Kooti Take Whenua Maori, ki te riihi o nga hea o nga tamariki, i te korerotanga o nga Kaitiaki. Ki a ia katoa hoki te mana ki runga ki nga whenua kaore ano i whakawakia e te Kooti Whenua Maori. A i runga i te whakaaetanga o nga hunga e kiia ana no ratou te whenua ki te tuku raihana i ia tau i ia tau, ki te tapahi harakeke, ki te tope rakau, ki te kokoti patiti ranei. Me whai mana ano taua Poati, i runga i te hiahia me te whakaae o te Komiti o te Takiwa ki te whakaara kura mo nga tamariki; ki te hokohoko whenua, a ma te pai o te Maori, me te whakaae ano o te hunga nona ki te whakariterite kereme i runga i te whenua ki te hoko hea, otira, ki nga mahi katoa e ara ai te pai ki te iwi Maori, ki te whakahaere ritenga ki te Kawantanga, tangata ke ranei. Mana hoki e whakahaere nga ruri, rori, whakapainga, me era tu mea, ratou tahi me nga Komiti o te takiwa, o ia poraka, o ia poraka. Mana hoki e tirotiro, e tuku atu tana kupu whakaatu ki te Paremete, mo runga i nga whenua kua tapaetia e nga iwi Maori mo te mahi kura. Me whakamana ano taua Poati ki te whakariterite i nga kereme a te Kawanatanga, a te tangata ranei ki te whenua e keremetia ana, e tu ana ranei i te ingoa o te Maori. Engari, ko tenei whakamananga e kore e ahei kia whakamahia kia whakaaetia rano e te tino nuinga o nga Maori e whaitake ana, me te Kooti Take Whenua Maori, i runga ano i te ata rapurapunga. Me whaimana ki te hanga tikanga, ture hoki, i runga i te whakaae a te Kawana, i roto i te Kaunihera mo te whakahaere, me te riihi o nga whenua Maori mo te whakahaere hoki i nga mahi o te Poati. Ma tenei Poati e whakarite te nuinga o nga mea e kawea nei ki te Paremata i runga i te pitihana.

Ma tenei Poati e whakarongo nga tono whakawa tuarua. Ma konei e whakamana te mahi o te Paremata; ma konei hoki e ara ai te tino pai mo nga tangata Maori me nga Pakeha hoki. Ina hoki, ka riro ma te Poati Whenua Maori, te nuinga o te mahi Maori e whakawahatia ki te Paremata, kaore nei e mohio ana ki nga tikanga, ma konei ka whakamama nga mahi o nga Kooti. Ko te mahinga ka noho ki runga ki te Poati Whenua Maori. Ka whakamamatia hoki nga mahi o te Kooti, o te Kaitiaki mo te Katoa, Te Hupirimi Kooti, te Kooti Whakawa Tuarua, nga Apiha o nga Tari Pane Kuini, Tari Rehita hoki; Tari ruri, te Tari mo te taha Maori, me te Kooti Whakawa Whenua Maori. Ka whakaorangia te tari o te Kaitiaki mo te katoa i te taumahatanga o te whakahaerenga i nga rahui nui e whakararuraru ana i taua tari. Ka ahei te tokomaha ki te whiwhi whenua i nga takiwa kaore nei e tata i naianei mo te utu iti, he take tika, kaore he whakaroanga.