Ture o te tau 1865.

I whakaturia te Kooti e huaina nei ko te Kooti Whenua Maori hei whiriwhiri i nga whaitaketanga ki nga whenua Maori. Kei te ora tona nei nga Kaiwhakawa tokotoru o te timatanga rawa mai, a i whakina nuitia mai e ratou a ratou nei mahara ki nga Komihana. E tino whakanui atu ana nga Komihana ki a te Penetone te Tumuaki tuatahi me Hoani Rokena raua ko Hemi Make nga Kaiwhakawa tuatahi o te Kooti mo to ratou a whina mai i a matou i runga i ta matou mahi, mo ta tatou whaki mai i a ratou mahara me a ratou mea katoa i mohio ai mo runga mo aua mahi, me ta ratou tohutohu tikanga mai ki a matou.

I raro i nga tikanga o taua Ture, i meingatia kia whakaputaina he tiwhikete whaitaketanga ki te hunga i kitea to ratou tika ki te whenua, me ona huarahi ano e puta ai he Karauna karaati hei whakamana i taua tiwhikete.

I runga i aua tu whakawakanga take whenua, i taea ano te whakatau i te whenua ki runga ki te ingoa o te iwi nui tonu, ki te mea ranei kaore i tokomaha atu i te tahi tekau te hunga whaitake, i taea ano te whakahua rawa i o ratou ingoa ki te tiwhikete, me te kore whakahua i to ratou iwi.

Ko nga whenua Maori katoa i purutia i runga i te mana whaitaketanga o te iwi. He mea tika ra ia mehemea i whakaputaina nga tiwhikete i runga i te ingoa o te iwi o te hapu ranei, me i mahia hoki tetahi tikanga mama hei tukunga mo te whenua i te aroaro o te katoa, ahua pera ano me tera o mua ra pera ano hoki me nga ritenga whakahaere tikanga pera o era atu iwi o namata mai ano. Mehemea i pera kua kore ano e puta mai nga raruraru me nga mate me nga tautohetohe i raruraru ai nga take whenua.

Takitahi nei nga whenua i whakataua i runga i te ingoa o te iwi; a kaore hoki i whakaritea he tikanga e tau ai ma te katoa ma te iwi tonu ano ranei e whakahaere.

No muri mai ka timata atu tetahi atu ritenga rereke. I meingatia e te ture kia kaua e tokomaha atu i te kotahi tekau nga tangata mo roto i te tiwhikete. Katahi ka kore e whakaputaina e te Kooti Whenua Maori he tiwhikete ki te iwi, engari i whakahuatia nga ingoa o nga tangata kotahi tekau, waiho ana ma te iwi e whiriwhiri mai nga ingoa kia tekau kia iti iho ranei.

Na runga i te nei huarahi i tau ai nga whenua a nga iwi me nga hapu me te hunga tokomaha ki te hunga kotahi tekau iti iho ranei i runga i te mana o te tiwhikete o te Kooti, a whakatuturutia ana e te Karauna karaati. I maharatia ko taua hunga kotahi tekau he kaitiaki mo te katoa. I pera ano hoki te panui atu a nga Kaiwhakawa ki nga Maori i roto i te Kooti. E mohiotia ana ano koia ra te tikanga. I whakahuatia pohehetia i roto i te tiwhikete ko ratou te hunga whaitake ki te whenua i runga i nga tikanga Maori, a na te Karauna karaati i tino whakatuturu ki a ratou ake te whenua, kaore hoki i ki he kaitiaki ratou. Na tenei huarahi i tau ai ki te hunga e rua rau e rima tekau nga whenua e 569,220 eka o uta atu o te Taone o Nepia, he tino whenua hoki era e nohoia ana e nga Maori tokomaha noatu tae atu pea ki te wha mano, kaore hoki i whakahuatia he kupu tohutohu atu he whenua tera me tiaki e taua hunga mo te nuinga ano o te iwi. Kei te ripoata o te Komihana mo Haki Pei 1873, aua kupu katoa. I runga i taua tirohanga pohehetanga o te ture i riro he ai nga whenua o te iwi, i takahia hoki nga tikanga o taua ture tae atu hoki ki nga tikanga o te Tiriti o Waitangi.

Kaore ano hoki kia waiho taua mahi a te Kooti Whenua Maori hei take whakawa. E kore hoki tae a te whakapono tera e whakaae nga Kooti okonei te Kaunihera whakawa take a te Kuini ranei kia takahia nga tikanga o te Tiriti o Waitangi me "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1865. E mahara aua maua he mea tika kia mahia he ture hei whakamana i aua take kei puta ake he tautohetohe a muri ake nei.

Na i te taunga ano o nga take ki aua tangata ra, timata tonu atu to mahi a nga Pakeha ki te hoko ki te riihi me te mokete hoki i aua whenua. He nui ke nga wahi o etahi takiwa i riro penei i nga Pakeha; a he tini nga Maori i kite atu i o ratou whenua e riro haere ana ki nga tangata ke me to ratou kore whakaae atu ki te tukunga peratanga o a ratou whenua. Na i runga i te nuinga o aua tu tuku e kainga ana nga moni e te hunga kotahi tekau, me te kore whakaaro atu ki te iwi no ratou te whenua, i tika nei kia tu te kotahi tekau hei kaitiaki mo ratou. He maha nga raruraru i tupu ake i runga i enei tu tikanga.