Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Reports of the Native Affairs Committee, 1889.

[Translation.] — No. 257, 1889. —Pukapuka-inoi a Mehaka Tokopounamu me etahi atu e 86

[Translation.]
No. 257, 1889. —Pukapuka-inoi a Mehaka Tokopounamu me etahi atu e 86.

E Ki ana nga kai-pitihana no Te Patuheuheu ratou he hapu no te Urewera a no raton tetahi poraka whenua e mohiotia ana ki te ingoa o Wai-hau Nama 1, ko te rahi i te ruritanga 14, 464 eka a i whakataua taua poraka e te Kooti Whenua Maori ki nga tangata kotahi rau e wha tekau ma rima o ratou. A i whakaurua e ratou i runga i te aroha tetahi hapu iti o Ngatimanawa ko Harehare to ratou tino tangata. A i muri tata iho ka tahuri a H. R. Paati kaiwhakamaori kaiwhahakahaere whenua o te Pei o Pereti ki te hoko i taua whenua, e hoko ana ia mana ake. A ko te Pirihi kaiwhakamaori ano hoki tetahi kaihoko o taua poraka, a na ta raua whakatete pea i rere ke ni te ahua o ta raua hoko, kihai hoki raua i hoko i runga i nga tikanga me nga ritenga hoko whenua e whakaaturia nei e te ture, a he maha nga tangata kihai i rite nga moni mo a ratou hea, a kei etahi kihai rawa tetahi kapa i riro mai, a kei etahi he mea utu ki te toonga ki to pu, a he maha nga ingoa kihai i hainatia ki te aroaro o tetahi apiha i whakaturia mo tera mahi. I tukua taua poraka whenua kia whakawakia e te Kooti Whenua Maori i te Taheke erangi e ki ana nga kai-pitihana kihai rawa i tae mai tetahi panui kia ratou hei whakaatu i te nohoanga o te Kooti no reira kohore ratou i tae atu ki te Kooti. Na ahakoe to ratou rongo i muri iho i te hikitanga o te Kooti i te Taheke ki Rotorua e mea ana ratou kihai tetahi panui i tae mai kia ratou hei whakaatu i te nohoanga o taua Kooti. No muri iho ka rongo ratou a e whakaaetia ana e nga pukapuka o te Kooti aua korero a ratou (ara) nga korero nei i toe ano a Harehare me etahi tokorua o Ngatimanawa ki te Kooti i Rotorua a whakaritea ana e ratou ko Paati te huarahi whakahaere mo taua keehi, a haere tonu atu ratou ki te aroaro o te Kooti whakahaere ai ano e whakahaere ana ratou i nga hiahia o te iwi katoa e ngaro atu ra. I korero teka atu ratou ki te Kooti; i mea kua oti noa ake te whakahaere taua keehi a me whakamana e te Kooti te wehewehenga i runga i te mapi i tukuna ki to Kooti. Heoi whakataua ake e te Kooti te wehenga B o Waiohau No. 1 ki nga tangata e rua anake (ara) kia Peraniko Pani me Hira te Mumuhu a riro ake i a H. R. Paati te hawhe o taua poraka e 7,000 eka a meinga ana ko te hea tera a nga tangata e 43 anake me te uru atu ano hoki nga ngakinga a nga kai-pitihana me nga wahi tapu me o ratou kainga i noho ai ratou i roto i nga tau 18 kua pahure ake nei. Heoi i te mea kua whakaaturia katoatia nga tino take o tenei keehi e nga kai-pitihana, e inoi ana ratou kia tukua tetahi tino whiriwhiringa mo tenei keehi me te tuku i tetahi ora ki a ratou.

Kua whakahaua ahau kia ki penei: I muri iho o te whakarongonga a te Komiti ki nga korero a Mehaka Tokopounamu me te Korowhiti, i muri iho hoki i te whiriwhiringa i nga korero i roto i nga pukapuka i tukua ki te Komiti e H. R. Paati, i muri iho ano hoki i te tirotirohanga i nga mahi whakahaere a te Kooti, kua whakaoro te Komiti e tika ana to nuinga o nga korero i korerotia e nga kai-pitihana a kua tau tetahi mate nui ki runga i a ratou. Otira kahore te Komiti e mea kihai i puta tetahi he i nga kai-pitihana. A i runga i te mea e tonoa ana te Kawanatanga e te Komiti kia tino whiriwhiria taua keehi kia ahei ai te whakahaere i tetahi tikanga e tau ai te tika ki nga kai-pitihana, ka tono ano hoki te Komiti kia ata tirohia te rereke me nga pokanga ketanga i waho page 6o te Ture mo runga i te hoko o taua whenua e whakahuatia nei e nga kai-pitihana i roto i ta ratou Pitihana. A ka whakauru atu ano hoki matou i etahi kupu i konei he whakaatu i te huarahi kore i roto i te Kooti Whenua Maori hei whakahaere tika i nga take a nga Maori whai take ki nga whenua me te waiho i te Kooti i etahi wa maha, i runga ano ia i te kore mohio o te Kooti hei huarahi whakamana i nga take teka a te hunga mahi hianga. I peneitia hoki te mahi o tenei keehi me nga korero e mau ake i raro nei (ara). "Na ka tukua atu e ahau te rarangi ingoa o nga tangata hoko e 54, me te rarangi ingoa o nga tangata te kau matahi kihai nei o ratou ingoa i tuhituhia tikatia a e tika ana kia hoatu te toenga o a ratou moni. Akuanei ko te hunga 43 i whakahuatia ra i te tuatahi kua tino whakamana ta ratou hoko." I whakamarama ano a Paati ki te Kooti i te tikanga o nga rarangi ingoa e rua kua whakahuatia ake i runga ake nei. Ka tukua ano hoki e ahau te rarangi ingoa o nga kaiwhakahaere tokorua e hiahia ana hoki matou kia uru aua tangata tokorua ki roto i te ota o te Kooti mo te Nama 1b ara a Peraniko Ahuriri, Hira te Mumuhu. Heoi ka waiho tonu taua rarangi ingoa i tuhia ra me te karanga mehemea tera tetahi tangata whakahe ka whakatika ake ko Harehare tuakana a Peraniko ka mea kahore he tangata e whakahe ana.

21 o Akuhata, 1889.