Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1896-1899

Turei te 25 o Hurae, 1899

page 27

Turei te 25 o Hurae, 1899.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Tumuaki ki ruuga ko tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka panuitia taatahitia etahi Pire.

Rahui Maori I Kaiapoi.

I runga i te motini a Tame Parata (mema Maori mo Te Waipounamu), whakahaua ana, Kia whakatakotoria ki runga ki te teepu o te Whare he ritaana hei whakaatu,—(1) I te nui o nga reiti kua kohikohia e te Rori Poari mo Rangiora i runga i nga whenua Rahui Maori i Kaiapoi, timata i te tau 1888 tae mai ki naianei; (2) i te rahi o nga moni kua whakapaua e te Poari i runga i ana whakapainga i nga rori me ana whakaoranga i nga piriti o taua rahui; (3) e hia nga toenga o aua reiti kei te ringa o te Poari e mau ana i naianei; (4) te ritenga me nga mahi i whakapaua ai aua reiti e te Poari; a (5) e hia nga moni hei apiti atu mo aua reiti i hoatu e te Kawanatanga ki te Poari.

Te Iwi O Ngaitahu.

Tame Parata (mema Maori mo Te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Reriwe, Mehemea kua whiriwhiria e ia te pitihana a te Iwi o Ngaitahu, Te Waipounamu, e tono nei kia whakaitia te utu o nga tikiti o te tereina ina haere ratou ki nga Kooti Whenua Maori; a mehemea kua whiriwhiria e ia taua tono, e hia nga moni e whakatakangia atu e ia i runga i ia tikiti hei whakarite i te inoi a nga kai-pitihana?

Te Karimana (Hon. Mr. Cadman, Minita mo nga Reriwe).—Ae; kua whiriwhiria taua tono a nga Maori e mea nei kia whakamamatia te utu mo ratou i runga i te tereina ina haere ratou ki nga Kooti Whenua Maori Ko te mahara o te Kawanatanga, i te mea he nui rawa, nga moni a nga Maori e pau ana i te haereerenga ki aua Kooti, he mea tika kia whakaaetia atu taua tono a kia hanga he tikanga e mama ai te utu i runga i te tereina ma nga tangata e haere ana ki nga Kooti, penei ano me te utu tereina mo nga Maori e haere tokonui ana ki aaga tangihanga tupapaku; engari taro ake nei ka panuitia ki roto ki te Kahiti nga rarangi whakaatu atu i nga utu tereina mo nga Maori e haere tokonui ana ki aua tu mahi kua korerotia ake nei, a ma tera, ki taku whakaaro, e rite ai te hiahia o nga kai-pitihana.

Ateha Maori.

Tame Parata (mema Maori mo Te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Minita Maori, Mehemea tera ranei e kokiritia e ia he Pire ki te Whare i tenei tuunga o te Paremete, hei whakahoki ki nga Ateha Maori i to ratou mana i ahei ai ratou i mua ki te noho i roto i te Kooti Hara, hei boa whakawa mo nga Kai-whakawa Tuturu i nga keehi e whakahaerea ana i waenganui i te Maori me te Pakeha i te aroaro o te Kooti?

Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon, Minita Maori).—I raro i te Ture mo nga Kai-whakawa Tuturu o te tau 1867, i whai mana nga Ateha Maori ki te noho i te taha o nga Kai-whakawa Tuturu i roto i nga Kooti Hara ina tupono he Maori nga tangata o nga taha e rua o te keehi e whakahaerea ana i te aroaro o te Kooti; otira no mua atu ano i te paahitanga o "Te Ture mo nga Kooti Hara, 1893," ka kore haere taua tikanga. Te take i whakaturia ai nga Ateha i nga ra tuatahi o te koroni be mahara koia tera te huarahi ngawari e Piri ai nga rangatira Maori whai mana ki te Kawanatanga me ana mahi. Utua ai ano aua Ateha i mua. Na "Te Ture mo nga Kooti Hara, 1893," i whakakore atu "Te Ture mo nga Kaiwhakawa Tuturu, 1867," a kihai i whakaturia ano nga Ateha. Me titiro e te mema honore nga take i kore ai i Hansard 1893, Pukapuka LXXXII., wharangi 910 me 911—kei taua pukapuka e kitea ai e ia nga take i whakakorea atu ai nga Ateha. Ki taku whakaaro kaore kau he tino take e tika ai kia whakaturia ano aua Ateha. Kua kaha noa atu nga Maori o tenei whakatupuranga tangata ki te whakahaere i a ratou keehi i te aroaro o te Kooti. Me rite tonu te ture mo nga Maori ki te ture mo nga Pakeha i runga i te aronga o tenei patai.

Haere tonu nga patai a etahi atu mema a mutu noa.

Te mutunga o era ka whakahaerea ko te Pire Whakanohonoho Whenua ki te Tangata.

page 28

No te tekau ma rima meneti te paahitanga o te tekau ma rua karaka i te po ka hiki te Whare.