No te tekau ma tahi o nga haora i te ata ka noho te Tumuaki ki ranga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Komiti Mo Nga Moni.

No tenei ra ka tahuri te Whare ki te whakaotioti i nga mahi a te Komiti mo nga moni hei whakahaere i nga mahi Kawanatanga mo te tau e haere nei.

Ka roa te Komiti o te Whare e mahi ana ka tae ki te moni £1,000, e meatia ana kia pootitia hei whakatu i tetahi kohatu mo Ta Hori Kerei, hei tohu whakamaharatanga mo nga mahi nunui a taua tangata i mahi ai mo nga iwi o Niu Tireni.

Te Arena (Mr. J. Allen, mema mo Bruce).—Ka tu ake au ki te motini kia patua atu taua moni, "£1,000 e meatia nei kia pootitia hei wbakatu kohatu mo Ta Hori Kerei." Te take i penei ai takn, kua takoto nga pukapuka kohikohi moni mo taua mea ki te aroaro o te iwi katoa, a i te mea kua ngakaukoretia e te iwi taua kohikohi moni, he aha te take i tonoa ai i naianei kia hoatu etahi o nga Moni a te Koroni hei whakaara i taua kohatu.

Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon, Pirimia).—He tu ake taku ki te mea atu ki te mema honore nana te motini, kia unuhia atu tana motini. Ko te hiahia o te Kawanatanga me whakaara he kohatu mo Ta Hori Kerei ki Niu Tireni. Kua tonoa te iwi o konei kia kohikohi moni mo taua mea a £100 tonu te moni i kohikohia. Engari te iwi o Akarana, kua eke tana moni i kohikohi ai ki te £400. He pai ki au kia pera hoki te rahi o te moni e kohikohia e nga iwi o Poneke. Kei te whakaarahia e te iwi o Ingarangi tetahi kohatu mo Ta Hori Kerei ki reira, a he tika kia pera hoki tenei koroni hei whakamahara tonu i nga iwi o konei ki nga mahi nunui a taua tangata i mahi ai mo enei Motu.

He maha nga mema i whai-korero i muri i te Pirimia, he tautoko ta etahi he turaki ta etahi, a ka tae ki a—

Wi Pere (mema Maori mo te Tai Kawhiti).—Ki taku mahara e tino tika ana kia whakaarahia e tatou he tohu whakamaharatanga mo Ta Hori Kerei. Me i kaua a Ta Hori Kerei e kore a Niu Tireni e riro i nga Pakeha i enei ra Na Ta Hori Kerei ano hoki i whiwhi ai te Ingarihi i Keepa Kuruhopa; a me i ora tonu ia, me i whakaritea ana mahara, e kore e ara tenei whawhai e riri mai nei i naianei te Ingarihi raua ko te Poa. Ki takn whakaaro ko Ta Tanara Makarini ano tetahi tangata e tika ana kia whakaturia he kohatu hei tohu mona. Hetangata tena i kaha rawa ki te hanga painga mo nga iwi Maori o te koroni puta noa, nana i whakatakoto nga tikanga i tau ai te rangimarie ki runga ki te iwi Maori. Ko wai koia o tatou tangata i roto i enei ra e taea te whakarite atu ki a Ta Hori Kerei raua ko Ta Tanara Makarini e tika ai te wbakatu pou kohatu hei tohu whakamaharatanga mo ratou? Ko Ta Hori Kerei kei te urupa o nga tangata ingoa nunui o Ingarangi e takoto ana. E whakaatu ana tena i te whakaaro a nga tangata o Ingarangi mona, a ko tena hei whakaatu i te he o te mahi a nga mema Pakeha e whakahe nei ki tenei korero kia whakaturia he pou kohatu hei tohu mona. Me i kore te kaha rawa o te whakahonore o nga Pakeha o Ingarangi ki a Ta Hori Kerei e kore ia e takoto ki te wahi e takoto mai nei ia, ara, ki te urupa o nga tangata nunui o Ingarangi; a i te mea kua puta tena whakahonoretanga a Ingarangi mona, ma nga Pakeha koia o Niu Tireni e whakaiti tona ingoa? Kaore rawa atu ahau e mohio ana ki te take i kaha ai tetahi mema kotahi o tenei Whare ki te whakahe i te whakaaro e mea ne page 96me whakatu he pou kohatu ki Niu Tireni hei tohu mo Ta Hori Kerei.

Ka mutu ta Wi Pere ka haere tonu te korero, te mutunga iho tukuna ana ki te pooti.

Kola tenei e whai ake nei te rarangi o te pooti: ara, ko te hunga i te "Ae" e mea ana kia kaua he kohatu e whakaarahia mo Ta Hori Kerei, a ko te hunga i te "No" e mea ana me whakaae te £1,000 kia ai ai he moni hei whakatu i taua kohatu.

I te Ae, 16.

• Brown
• Carson
• Herries
• Lang
• Lethbridge
• Lewis
• McLean
• Monk
• Moore
• Pirani
• Rawlins
• Tanner
• Thompson, R.
• Thomson, J. W.
• Kai-tatau.
• Allen, J.
• Duthie.

I te No, 31.

• Allen, E. G.
• Cadman
• Carncross
• Crowther
• Duncan
• Fisher
• Fraser
• Graham
• Hall-Jones
• Heke
• Holland
• Houston
• Joyce
• Kaihau
• Lawry
• McKenzie, R.
• McNab
• Massey
• Montgomery
• O'Meara
• O'Regan
• Parata
• Pere
• Rolleston
• Seddon
• Sligo
• Stevens
• Steward
• Wilson.
• Kai-tatau.
• McGowan
• Mills.

Nga Pea.

• Tautoko.
• Buchanan
• Hunter
• Kelly
• McGuire
• Russell
• Taylor
• Wason
• Wright.
• Turaki.
• Meredith
• Gilfedder
• Millar
• Ward
• Carroll
• Field
• Morrison
• Smith.

Te putanga, 15.

Heoi ano, hinga ana te motini a Te Arena, a whakaaetia ana e te Whare te £1,000 mo te kohatu mo Ta Hori Kerei.

Pire Whenua Maori.

No tenei ra ka whiriwhiria nga menemana i hanga e te Kaunihera mo tenei Pire, ko enei e whai ake nei nga korero a—

Henare Kaihau (mema Maori o te Tai Hauauru).—Kaore rawa atu ahau e mohio ana ki te take i tahuri ai nga mema honore ki te arai i te paahitanga o tenei Pire, i te mea ko te tino mea nui o nga Pire Maori kua waihotia atu mo tera tuunga o te Paremete. Ara, te tikanga e mea nei me whakatu he Kaunihera hei whakahaere i nga whenua Maori. I mahara hoki ahau kua whakaaetia e nga mema honore me paahi he Pire poto hei whakamutu i te hoko a te Karauna i nga whenua Maori; e tangi nei nga Maori i nga ra katoa. Tae mai ki naianei i mahara tonu ahau e whakaae ana te Kawanatanga me ona kai-tautoko, me te nuinga o nga mema o te taha Apitihana, kia paahitia tetahi Pire poto penei, hei whakamutu i te hoko a te Karauna i nga whenua Maori kia paahitia ra ano te Pire o tenei Paremete o tera tau. Mehemea ki te whakaaetia te menemana a te mema honore mo Patea, kia patua a tekiona 3 o te Pire nei, heoi ano kore kau noa iho he painga i mahia ai tena Pire. Ko wai te tangata e ora i tena Pire? Ki te kore e whakaotia i runga i nga kupu tuatahi, ka noho mate tonu nga Maori katoa o te takiwa o te Tai Tokerau me te Tai Hauauru, ara, te nuinga o nga iwi Maori o te Motu nei, ka mate tonu i taua mahi hoko whenua, kaore rawa e ora. Ka tino tono atu ahau ki te mema mo Patea kia unuhia e ia tana menemana, a kia tahuri mai ia ki te awhina i te Pire nei kia paahitia atu hei arai i te hoko whenua Maori kia mutu ai tera mahi.

Nga Mahi A Te Paremete O Te Tau 1898.

No tenei ra ka whakatakotoria ki runga ki te Teepu o te Whare te Rarangi Apiti e mau ake nei, hei whakaatu i nga mahi i mahia e te Paremete i tenei tau:—

1.	Nga Komiti Motuhake— Mo nga mahi a te katoa 20 Mo nga Pire a ia mema ake 2 — 22
2.	Nga Pire mo Katoa— Nga Pire kua whakaaetia e te Kuini 60 Nga Pire kua puritia kia whakaaetia ra ano e te Kuini 1 Nga Pire kua whakarerea 98 — 159
3.	Nga Pire a Nga Mema Ake— Nga Pire kua whakaaetia e te Kuini 3 Nga Pire kua whakarerea 0 — 3
4.	Nga Pitihana i tukua ki te Whare— A nga Pakeha 417 A nga Maori 102 — 519 page 97
5.	Nga Pootitanga— I roto i te Whare 58 I toto i te Komiti 125 — 183
6.	Nga Huinga o te Whare— Nga ra i noho ai 74 Nga haora i noho ai 614
7.	Nga Pooti me nga Whakahaere— Nga patai ki nga Minita 762 Nga putake i tuhituhia ki roto ki nga pukapoka o te Whare 1,051 —— 1,813
8.	Nga Ota mo nga Pukapuka 98
9.	Nga Pukapoka i Whakatakotoria Ki Runga Ki Te Teepu O TE Whare— Mea whakahau 60 Nga ritaana ki nga ota 86 I runga i te Ture 99 I runga i te whakaae 43 Nga pukapoka i whakahaua kia perehitia 189 Nga pukapuka kihai i whakahaua kia perehitia 99 — 576
10.	Nga Ripoata o nga Komiti Motohake— Nga ripoata a te Komiti mo nga pitihana A tae atu ki te L 104 Nga ripoata a te Komiti M tae atu ki te Z 79 Nga ripoata a te Komiti mo nga Mea Maori 36 Nga ripoata a te Komiti mo nga Whenua Takoto kau 66 Nga ripoata a te Komiti mo nga Whenua Koura me nga Maina 27 Nga ripoata a te Komiti mo nga Pire Takiwa 34 Nga ripoata a te Komiti mo nga Reriwe 49 A etahi atu Komiti 48 — 443

Hikitanga O Te Whare Ki Tera Tau.

Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon. Pirimia).—Ka tu ake au ki te whakapai atu a ki te whakamoemiti atu hoki ki te Pika mo te pai me te tika o tana whakahaere i te Whare i tenei tuunga o te Paramete. A ko toku hiahia kia ora tonu koe, e te Pika, a kia hoki mai ano koe hei Tumuaki mo matou.

Te Roretana (Mr. Rolleston, mema mo Ricoarton). —Kaore kau, e te Pika, he kupu a te taha Apitihana o te Whare, heoi ano he whakatika anake ki nga kupu i korerotia ake nei e te Pirimia.

Te Tumuaki (Mr. Speaker).—Ka tu ake ki te whakawhetai atu ki nga mema mo te pai o a ratou kupu mona. Me tana tumanako atu kia hoki katoa mai ano ratou ki te Whare nei ina mutu nga pooti a te iwi i te marama o Tihema e haere ake nei.

Katahi ka tukuna e te Pirimia te motini kia hiki te Whare ki tera tau, a koia enei nga mema honore i rokohanga e tenei pootitanga whakarautunga o te Whare, i te mea kua taki hokihoki etahi ki o ratou kainga.

I te Ae, 20.

• Allen, E. G.
• Gadman
• Carncross
• Carroll
• Fisher
• Flatman
• Fraser
• Graham
• Hall-Jones
• Houston
• Joyce
• McKenzie, R.
• McNab
• O'Meara
• Seddon
• Stevens
• Symes
• Wilson.
• Kai-tatau.
• Duncan
• Hogg.

I te No, 18.

• Allen, J.
• Carson
• Heke
• Hutcheson, J.
• Lawry
• Lethbridge
• Lewis
• McGowan
• Mills
• Moore
• O'Regan
• Pere
• Smith
• Steward
• Tanner
• Thomson, J. W.
• Kai-tatau.
• Mackenzie, M.
• Rawlins.

Nga Pea.

• Tautoko.
• Field
• Gilfedder
• Meredith
• Millar
• Morrison
• Thompson, R.
• Ward.
• Turaki.
• Taylor
• Hunter
• Buchanan
• Kelly
• Wason
• Hetries
• McGuire.

Te putanga, 2.

No te rua tekau meneti ki te tekau ma tahi o nga hoaora i te ata ka hiki te Whare.

He mea whakahau i Taia ai e Hoani Makae, Kai-ta a te Kawanatanga.