Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1896-1899

Taite, te 3 o Noema, 1898

Taite, te 3 o Noema, 1898.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Tumuaki ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka whakahaere etahi mahi, ka tae ki te—

Pire Mo Nga Whenua Kura I Porirua.

Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon).—Ka motini kia paahitia tenei Pire. Ka mutu ia ka tu ake ko Te Roretana (Mr. Rolleston), Pirani (Mr. Pirani), Te Pereiha (Mr. Fraser), Te Arena (Mr. J. Allen), me Te Meretete (Mr. Meredith). He whai-korero ta enei katoa mo te Pire. Katahi ka tu atu ko—

Henare Kaihau (mema Maori mo te Tai Hauauru).—E te Pika, me ata whiriwhiri tenei Pire. He roa te wa e takoto kino ana nga whenua e meatia nei kia hoatu ki roto ki tenei Pire. No mua noatu, kua maha nga tau i naianei o te hoatutanga o aua whenua e o matou koroua ki nga mihinare hei whakahaere i etahi mahi. Me whakaatu atu e au ki nga mema honore i hoatu ana whenua e aua kaumatua hei kainga a hei painga mo nga whakatupuranga Maori i muri i a ratou. Kaore rawa i hoatu aua whenua hei ako i nga tamariki a nga iwi ke, engari i hoatu mo nga tamariki Maori anake. Ki taku whakaaro kua hoatu etahi o aua whenua e nga pihopa me era atu kaiwhakahaere i te Hahi hei mahi i etahi atu mea kaore nei i whakaaetia e nga tangata nana i hoatu aua whenua, a i runga i taua tu whakahaere kua kore nga tamariki Maori e whiwhi i nga painga i puta i te hokonga o etahi o aua whenua. Na, me ki atu ano hoki ahau ki nga mema houore, ko etahi o aua whenua, ahakoa i hoatu mo nga mahi kura, timata i taua wa tae mai ki tenei ra, kaore ano he kura i tu ki runga ki aua whenua; na reira, ki taku mohio, ka ahei noa atu taku ki, e tika ana kia whakahokia aua whenua ki nga Maori no ratou aua whenua i mua. Me titiro te Whare ki tenei ahua, ara, tera nga tamariki Maori e maha haere te tupu i ia tau i ia tau e takoto ake nei; na reira, ki taku mahara he mea tika kia hangaia e te Whare tetahi ture hei whakapumau i aua whenua ki nga Maori, hei painga mo a ratou tamariki. Na ko tetahi kei te tupu haere te whakapono i roto i te iwi Maori, na reira e tika ana kia whakaritea he kura mo ratou. Ko taku hiahia me tautoko tenei Pire e te Whare nei, kia paahitia ai i tenei huihuinga o te Paremete. He nui te mate kua pa ki nga Maori i mua i runga i te murunga noatanga ake o o ratou whenua, a kaore au e pai kia whakaurua mai ki tenei Whare nga Pire muru i nga whenua o nga Maori. Ka nui te kaha o nga Maori kua tu hei minita karakia ki te hari a ki te whakatupu i te whakapono ki nga wahi katoa o Nui Tireni e nohoia ana e te Maori, na reira ka ki au he take nui rawa tenei e puritia ai aua whenua hei painga mo nga tamariki Maori anake. Ki taku mohio kei te hiahia nga mema honore katoa o tenei Whare kia whakaaetia ko nga ture anake e puta ai he painga mo nga iwi e rua o nga motu nei, na reira ka kaha ahau ki te ki atu ki nga mema honore me tautoko ratou katoa i tenei Pire. Ko taku hiahia, hei tera huihuinga o te Paremete, me whakauru mai ano ki te Whare nei etahi Pire penei ano te ahua me tenei, hei whakahaere i etahi atu poraka whenua penei ano te ahua me tenei whenua kua whakaurua nei ki roto ki te Pire nei. Kei te manawapa ahau, ki te kore tenei Pire e paahi i tenei tuunga o te Paremete, tera pea, tae rawa atu ki tera tuunga o te Paremete, kua tino riro atu tenei whenua i te ringa o te Hahi, a te mutunga iho ka tino ngaro atu i nga Maori. Kei te pupuri noa iho nga kai-tiaki i aua whenua, a page 58kaore rawa he mahi e pahure ana i a ratou i aua whenua hei painga mo nga Maori. Kei te mohio aua kai-tiaki kaore nga tamariki Maori i te akona ki te kura, a kei te tupu kuare noa iho, kaore rawa i te whiwhi ki nga matauranga i maharatia ka akona ki a ratou i runga i te hoatutanga o aua whenua ki te Hahi. He tino take nui tenei Pire, a he tika rawa kia paahitia he ture hei whakaoti i nga raruraru o aua whenua.

He tokoouou nei nga mema i tu ake ki te korero mo tenei Pire i muri i a Henare Kaihau.

Te mutunga iho nukuhia ana te korerotanga o te Pire.

Haere tonu etahi atu mahi a te Whare a mutu noa.

No te tekau ma rima meneti te paahitanga o te tahi karaka i te po ka hiki te Whare.