Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1896-1899

Te Taheke Poraka

Te Taheke Poraka.

Tame Parata (mema Maori mo Te Waipounamu).—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mea Maori, He aha te take i whaimana ai te Kooti Piira Whenua Maori ki te whakawa ano i Te Taheke Poraka, kei waenganui o Kotoiti me Rotorua, i te mea, i te tau 1886, kaore rawa a Te Meketanara, Tumuaki o te Kooti Whenua Maori, i whakaae ki te tono whakawa tuarua a nga tangata e whakahe ana ki te whakatau a te Kooti tuatahi mo taua Poraka? He mea tono mai ki ahau na nga tangata o Te Taheke Poraka, Rotorua, i patai ai ahau i tenei patai. Ki taku rongo i whakawakia tenei poraka i te tau 1886, a tukuna ana he tono whakawa tuarua ki te Tumuaki Kai-whakawa. Ka oti taua tono te whiriwhiri e te Tumuaki, i roto i tana tari, puta ana tana kupu e kore ia e whakaae kia ara he whakawa tuarua. Ka taka haere nga tau tae mai nei ki naianei, kua tekau ma rua rawa nga tau, katahi ka whakaarahia mai taua whenua kia whakawakia tuaruatia. Ko te nuinga o nga kai-korero kua matemate atu i roto i ena tau. Ki taku i rongo ai na tetahi o nga apiha hoko whenua a te Kawanatanga i tohe kia whakaarahia taua whenua i naianei ki roto ki te Kooti. Ko etahi o nga tangata o taua whenua e kiia ana he tamariki, no reira kaore rawa ahau nei e mohoio ana ki te take i whakaarahia mai ai ano taua whenua i roto i te Kooti. He maha nga tangata e pa ana ki taua poraka, a kei te haere mai he pitihana whakahe ki te whakatau a te Kooti. No reira ahau i mahara penei ai, e tino tika aua kia araitia rawati[gap — reason: damage] atu te hokohoko i nga hea o nga tangata i roto i tenei poraka whenua.

Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon, Minita mo te taha Maori).—Kaki, ko tetahi tenei o nga keehi i whakahengia noatia iho te tono whakawa tuarua kaore i uiuia i roto i te Kooti, no reira i runga i te mana o te whakatau a te Hupirimi Kooti mo te keehi o Mangaohane, ka mohiotia kaore ano kia ata whakaotia, a kei te takoto tarewa tonu i te wa i paahitia ai "Te ture Kooti Whenua Maori, 1891." No reira ka whakahaerea taua keehi hei tono piira i raro i nga ritenga o tekiona 94 o taua Ture. No taua whakatau a te Hupirimi Kooti i kitea ai e tika ana kia peratia.

Tame Parata.—Ka whai kupu atu ranei te Pirimia ki nga apiha o te Kawanatanga kia mutu te hoko kia oti ra ano taua raruraru te whakatau.

Te Hetana.—Mehemea he raruraru kei te takoto, a kaore ano kia whakaotia, ka peratia atu e[gap — reason: damage] ia.