Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1896-1899

Wenerei, te 3 o Noema, 1897

Wenerei, te 3 o Noema, 1897.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Tumuaki ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka whakahaerea nga patai, ka tae ki te patai mo—

Nga Maori Parau Whenua.

Ko Te Paraone (Mr. Brown).—Ka patai ahau ki te Hekeretari mo te Koroni, Mehemea kua whakaaturia mai ki te Kawanatanga te take i tahuri ai etahi tangata Maori ki te parau i etahi whenua e nohoia ana e etahi Pakeha i te takiwa o Waitara; a, mehemea kua tae mai nga whakaatu, ka whakaae ranei ia ki te korero atu ki te Whare i te take i mahi pera ai aua Maori?

Ko Timi Kara (Hon. Mr. Carroll).—E pouri ana ahau moku kaore e kaha ki te whakaatu i nga take o taua mahi ki te mema honore i naianei, engari ina tae mai nga whakaatu ki au mo te take i pera rawa ai te pokanoa o aua Maori maku e korero atu ki te mema honore.

Nga Maori Kore Whenua.

Ko Tame Parata.—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Whenua, (1) Kua pehea te rahi o nga ruri kua oti i te Tari Ruri te mahi mo nga whenua i wehea nei mo nga Maori kore whenua o Waiau; a (2) tera ranei e whakatokomahatia nga kai-ruri kia tere ai te oti o taua mahi, a kia hohoro ai hoki te haere o nga Maori ki runga ki aua whenua noho ai? Te take i hoatu ai e au tenei patai ki runga ki te Ota Pepa, he maha no nga reta e tae mai ana ki au, he ui mai i te take i roa ai te oti o nga ruri o aua whenua. Nui atu te hiahia o nga Maori ki te haere ki runga ki aua whenua page 46noho ai a te wa tonu e mutu ai nga ruri.

Ko Te Makenehi (Hon. Mr. J. McKenzie).—Ko taku utu atu tenei, he maha nga poraka kua ruritia, a i naianei kei Waiau-ki-te-Tonga tetahi kai-ruri e mahi ana, e hanga ana i nga mapi, a kia paki nga rangi ka haere taua tangata ki waho ki waenga parae ruri haere ai i nga poraka.

Katahi ka whakahaerea ko te patai a tetahi mema mo te Teihana Reriwe o Niu Paremata, ka mutu tera ka uia ano e Tame Parata tetahi atu patai mo—

Nga Maori Kore Whenua.

Ko Tame Parata.—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Maina, Mehemea tera e uiuia e ia he tika ranei kua whakaputaina he raihana kimi koura ki etahi Pakeha e ahei ai ratou ki te haere ki te kimi koura i runga i nga whenua i ata wehea nei mo nga Maori kore whenua o Waiau, me te taha tonga o Murihuku, e karangatia nei e nga Pakeha ko "Southland"? I au i Murihiku i mua ake nei i korerotia mai ki au kua whakaputaina he raihana kimi koura ki etahi Pakeha mo nga whenua i wehea mo nga Maori kore whenua. Mehemea he tika taua korero, kaati, e ke ana taua mahi, kaore hoki e tika i naianei kia tangohia nga whenua i wehea mo nga Maori ka hoatu hei mahinga maina. Ka toru ka wha noa atu i naianei nga tau o te hoatutanga o aua whenua ki nga Maori.

Ko Te Karimana (Hon. Mr. Cadman) —Kua roa tenei patai e mau ana i te Ota Pepa, a i toku kitenga tuatahi patua ana he waea ki te Warden, he mea atu kia whakaaturia mai te tikanga o taua korero. No te rua o Oketopa i utua mai ai taua waea e te Warden, ko tana utu tenei: "Kaore au i te mohio kua whakaputaina he raihana. Mehemea kua whakaputaina, kaati, e he ana, mehemea ra kua ata wehea taua whenua." Heoi ano nga whakaatu kua tae mai ki au mo tenei putake.

Ko Tame Parata.—Kaore au i te kii kei te mohio ratou kua ata wehea taua whenua. Ki taku mohio no te Tari mo nga Whenua te he.

Ko Te Karimana (Hon. Mr. Cadman).—E ki ana te Warden kaore ia i te mohio kua whakaputaina he raihana.

Ko Tame Parata.—I au i tae nei ki Invercargill i haere au ki te Tari Whenua o reira a kite ana au i te Komihana mo nga Whenua, a i waea mai ia ki au kua whakaputaina he raihana kimi koura mo aua whenua. I naianei ka tono atu ahau ki te Minita kia uiuia ano e ia tenei mea.

Ko Te Karimana (Hon. Mr. Cadman) —Ae, maku e uiui ano tenei putake. Heoi te tangata e whai mana ki te whakaputa raihana ko te Warden anake.

Ko Tame Parata.—I tino whakaatu mai ki au te Komihana mo nga Whenua o te Karauna kua whakaputaina he raihana.

Ka mutu nga patai haere tonu te mahi a te Whare.

No te rima meneti ki te tekau ma rua o nga haora i te po ka hiki te Whare.