Komiti Mo Nga Moni O Te Tau.

Ka roa te Komiti o te Whare katoa e mahi ana i nga moni mo nga mahi Kawanatanga o te tau e haere nei, ka tae ki nga moni e £8,000 e meatia ana kia paahitia mo nga mahi hi ika o te moana. Ka uaua i konei te Komiti, ka tautohetohe mo taua moni. Ka roa e pera ana, ka maha nga mema kua korero mo taua take, ka tu ake—

Ko Hone Heke.—Ki taku, ahakoa kua whakaitia e te Pirimia nga moni mo tenei mea, kaore ano i marama tenei take. Ko te mea tika me hanga he Pire e te Pirimia ka whakauru mai ki te Whare, kia hurihuria ai ko te Pire i te tuatahi, i mua o te pootitanga o nga moni nei; a tena pea i runga i te whakahaerenga o te Pire ka whakaaetia taua £8,000 katoa.

Ka tokomaha etahi atu mema ka tu ake ki te whai-korero i muri i a Hone Heke, ka tu ake—

Ko Henare Kaihau.—He maha nga hapu me nga tangata Maori kei te takiwa o te Moana o Hauraki e noho ana, a ki taku titiro he tino mate kino ka pa ki a ratou ki te whakaaetia nga tikanga e korerotia nei mo nga mahi moana, ara, e mea nei me hoatu etahi tikanga here ki runga ki nga tangata mahi i nga ika me nga tio o te moana; ko te mea tika me whakakore atu aua here. I raro i te Tiriti o Waitangi i tino whakatuturutia ki nga Maori te mana o a ratou moana mahinga ika, a ka uru tenei mea te tio ki roto ki aua tikanga, notemea hoki he tino kai te tio na nga Maori mai o ratou tupuna tae mai ki naianei; engari, ahakoa nga tikanga o taua tiriti, ki toku whakaaro ki te hiahia te tangata, ahakoa he Maori he Pakeha ranei, ki te mahi tio mana, kaua e araia engari me tnku noa atu ki te kohi tio mana. Ko te tino tikanga o nga moni reti o nga tahuna me nga toka tio, mehemea ra ka retia aua wahi, me utu ki nga nga Maori anake, a kaua rawa te tangata, ahakoa Maori ahakoa Pakeha, e whakaaetia kia haere ki te mahi tio hei tuku atu mana ki etahi whenua i waho atu o Niu Tireni, hei hokohoko atu mana ki reira.

Ko Wi Pere.—Ki taku mahara e tika noa atu ana nga tangata katoa, ahakoa Pakeha ahakoa Maori, kia tukuna atu ki te kohi tio ma ratou. Kaua rawa nga Maori e araia, engari me haere noatu ki te mahi tio ma ratou. Ki toku page 52whakaaro kaore e tika kia riihitia nga tahuna me nga tokoka tio, a ina pau nga tau o nga riihi pera e takoto nei i naianei kaua rawa e whakaaetia kia whakahoutia, ko te take i whakahe ai au ki taua tu mahi kei warewaretia nga take me nga tika o nga Maori ki aua tahuna me aua toka tio, a te mutunga iho tuturu ana te ngaro atu o aua wahi i nga Maori ake tonu atu. Kaore aku whakahe mo nga tikanga e whakahaerea nei hei tiaki i nga tio.

Te Moka (Mr. Monk).—E tino takahi ana i te Tiriti o Waitangi e araitia nei nga Maori ki te mahi tio ma ratou. Notemea i raro i taua tiriti i whakatuturutia ki a ratou ano te mana o a ratou moana mahinga ika.

Ko Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon).—Kaore kau he mea e arai ana i nga Maori, kei te tuwhera nga wahi katoa hei mahinga tio hei kai ma ratou, heoi nga wahi e kore ratou e tukuna atu ki reira mahi tio ai ko nga wahi anake i rahuitia i riihitia ranei. He kupu tenei mo nga papa-tio kua oti te riihi, me waiho tenei maku e ata uiui te ahua o te takoto o aua riihi, kia ahei ai te whakapuare he huarahi e tae atu ai nga Maori ki aua wahi mahi tio ai hei kai ma ratou. Ko tetahi, ka tika ano kia tiakina nga wahi kua tmo pau nga tio te kai, notemea ki te kore e peratia tera e tino kore atu nga tio o aua wahi. Otira ka ata uiuia e te Kawanatanga a ka ata whiriwhiria hoki kia kitea ai ko te hea te tikanga marama mo taua mea.

Ko Hone Heke.—I raro i nga tikanga o te Ture Mahi Ika o tera tau e ahei ana nga Maori ki te kohikohi i era atu tu ahua ika whai-makoi hei kai ma ratou, engari kaua ratou e mahi i nga tio.

No te tukunga ki te pooti whakaaetia ana aua moni.

Haere tonu te mahi a te Komiti a no te tekau meneti te paahitanga o te tahi karaka i te awatea o te Rahoroi ka hiki te Whare.