Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1891-1895

Turei, te 29 o Oketopa, 1895

Turei, te 29 o Oketopa, 1895.

No te tekau ma tahi o nga haora i te awatea ka noho te Tumuaki ki runga ki tona nohoauga.

Ka mutu te karakia.

Ka tahuri te Whare ki te whakahaere i tetahi patai mo runga i tetahi tautohetohe i puta i mua atu i waenga nui i te Minita mo nga Whenua me Takuta Pura. Ka mutu tera ka karangatia e te Karaka o te Whare ko te—

Pire Mo Nga Pane Kuini.

Ko Te Riiwhi (Hon. Mr. Reeves), i tu ake tenei Minita ki te motini, a ki te whai-korero, kia panuitia tuarua teuei Pire. Kaore ia i tino roa e whakamarama ana i nga tikanga o te Pire, ka noho ki raro.

Ka tu ake ko Takuta Numana (Dr. Newman) me Kapene Rahera (Hon. Captain Russell) he poto nei raua e korero ana kua tu ake.

Ko Hone Heke.—Ka nui toku pouri mo te korenga kaore i whakaurua he menemana ki roto ki tenei Pire hei whakamama ake i nga pane-kuini e utua nei e nga Maori. He mea tino nui tenei, i te mea kua puta te whakaaro o te Paremete me whakaeke he taake ki runga ki nga whenua Maori, na reira ka tika kia whakaitia te moni e ntua. ana e nga Maori mo nga panekuini e whakamaua nei ki runga ki nga pukapuka tuku, hoko, riihi ranei i o ratou whenua. Kei te mohio nga mema honore kua paahitia e tenei Whare etahi Pire e taumaha rawa ai nga taake me nga reiti hei utu ma nga whenua Maori, a koia tera te take i kaha ai ahau ki te tono kia whakaitia te moni o nga panekuini e utua nei e nga Maori i mua o te rehitatanga o nga tiiti e pa ana ki o ratou whenua. Ko taku hiahia kia whakaae te Minita kia whakaurua he menemana pera ki roto ki te Pire. Taihoa ake nei maku e motini taua menemana.

Ka mutu a Hone Heke ka tu ake ko Te Tamihana (Mr. R. Thompson), ko Te Makenehi (Mr. T. Mackenzie), ko Te Makenapa (Mr. McNab). Ka noho enei ki raro ka tu atu a Te Riiwhi, te Minita mo nga Pane-Kuini, ki te whakahoki i nga korero a nga mema.

No te pootitanga e toru tekau ma whitu nga mema i tautoko i tenei Pire a te Kawanatanga, a e rua tekau ma iwa nga mema i huri ki te taha turaki i te Pire.

I te taha Kawanatanga a Wi Pere me Tame Parata, a i te hunga turaki a Hone Heke raua ko Te Ao.

Heoi paahi ana te panuitanga tuarua o te Pire.

Katahi ka tukuna te Pire kia komititia e te Whare katoa.

No te paunga o nga tekiona te mahi e te Komiti, ka tu atu—

Ko Hone Heke.—Ka motini kia whakaurua tenei tekiona hou e whai ake nei, ara:—

"Kua whakatikatikaina e tenei Ture a tekiona nama wha o 'Te Ture Whakatikatika i Te Ture Pane-Kuini, 1894,' ara, kia uru atu ai ki roto ki taua tekiona ko enei kupu 'e rua patina tekau hereni' hei riiwhi mo nga knpu 'e whitu pauna tekau hereni' o taua tekiona."

Katahi ka pootitia e te Komiti te tekiona hou a Hone Heke. Haere ake e rua tekau ma tahi nga mema i tautoko i te menemana a Hone Heke, a e wha tekan ma toru nga mema i turaki i taua mea.

Heoi hinga ana te menemana a Hone Heke, a kore ana e uru taua tekiona hou ana ki roto ki te Pire.

Ka mutu tetahi atu menemana, a tetahi atu mema Pakeha, te ruke atu e te Komti.

Ka ripoatatia te Pire, a paahitia ana tona panuitanga tuatoru.

Nga Whenua Maori O Te Takiwa Porowini O Poneke.

Ko Takuta Numana (Dr. Newman).—Ka patai ahau ki te Minita mo te taha Maori, mehemea tera ranei ia e whakahau, a e akiaki hoki, i nga Apiha Hoko Whenua Maori a te Kawanatauga, kia kaha ratou, i roto i nga marama e takoto ake nei, ki te whakahaere i nga hoko mo nga whenua Maori kei te pito whakararo o te Takiwa Porowini o Poneke? Te take i ui ai ahau i tenei patai, he maha nga whenua nunui kei nga Maori o te pito whaka-page 60raro o te Takiwa Porowini o Poneke, a e hialiia ana ahau kia rongo atu i te kupu whakaae a te Minita, ara, ka hokona e te Kawanatanga etahi o aua whenua hei whakanohonoho ki te Pakeha.

Ko Te Hetana (Hon. Mr. Seddon).—Kaore te Kawanatanga i te mangere ki te boko i nga whenua Maori, a ki taku inahara he nui rawa ake nga eka whenua Maori kua hokona e matou i nga eka whenua Maori i hokona e te Kawanatanga o muaatu i to matou etu nei, a he nui nga painga kua puta ki te Koroni i runga i aua whenua kua hokona nei e matou, a kei te tika hoki ta matou whakahaere ki nga Maori nona aua whenua. Ko te mahia o te Kawanatanga, i roto i nga marama e takato ake nei, he hoko i nga whenua e kitea ana he whenua pai hei whakanohonoho ki te tangata.

Ka mutu te patai i runga ake nei ka whakahaerea ko etahi atu patai me etahi atu mea.

No te rima meneti te paahitanga o te toru karaka i te po ka hiki te Whare.