.gif)
Nga Korero Paramete: 1891-1895
Pire Whakawa Mo Te Karauna
Pire Whakawa Mo Te Karauna.
Te Pakere.—Naku te motini i tera rangi kia nekehia te korero mo tenei Pire. No muri mai nei ka tirohia e au nga tini pukei pukakuka e pa ana ki aua take, a e mahara ana au e kore rawa e taea te whakarite he tikanga mo aua raruraru i tenei huinga o te Paremete. E pa ana hoki nga tikanga o te Pire ki nga hoko o te Waipounamu, a he maha uga ripoata tino whaitikanga mo runga mo aua take. Kaore au i te hiahia kia whakahengia e au nga take o Taiaroa mo aua putake. I kite au i a Taiaroa i te ata nei, ki atu ana au kaore ano au kia kite i a Tiati Make, kia rongo ai au i ana kupu mo aua mea, nana hoki i whiriwhiri aua take. Noreira au ka tono atu ki a Taiaroa kia unuhia e ia tana Pire i te mea hoki e kore e taea e te Kaunihera te mahi i tenei Paremete, engari e hara i te mea he whakararuraru naku i te mahi a Taiaroa. Ka haere hoki te Pire ki te Komiti Maori, a ka rapua e ratou ko aua mea ano kua mahia ra i mua e era atu Komiti maha noatu. I whakaae mai a Taiaroa ki taku tono atu ki a ia kia unuhia tana Pire, no reira ka kore au motini kia, turakina te Pire, me mana ano a Taiaroa ki te tuku mai ano i tana Pire i te timatanga o tera huihuinga o te Paremete, mehernea ra ka hiahia ia ki te mahi pera. Ki taku mahara ina tirohia e nga Mema nga pukei pukapuka e pa ana ki aua take, ka kite ratou e kore e taea i tenei huihuinga o te Paremete.
H. K. Taiaroa.—Kei te tika nga korero a te Pakere.
Ko te take i whakaae atu ai au ki te tono mai a taku hoa, he mahara
noku kua tata te mutu o te Paremete, e kore e taea e te Kaunihera te
whakaoti he tikanga i tenei huihuinga o te Paremete. E whakaae ana
au ki te unu i taku Pire mo tenei huinga o te Paremete, kia whai
takiwa ai nga Mema me te Kawanatanga ki te whiriwhiri i aua take, ki
te titiro hoki i nga pukapuka e pa ana ki aua mea. Engari e hiahia
ana au kia ata rapua aua take e te Kawanatanga i mua mai o tera
Paremete, me taku tono atu ki nga Mema kia ata tirohia hoki e ratou
nga kupu whakaae a nga Kawanatanga me nga Apiha o mua tae mai ki nga
Komihana na ratou i whiriwhiri aua take. Ki te kore e mahia he
tikanga i mua mai o tera huinga o te Paramete, ka tukua mai e au e
tetahi atu tangata ranei he Pire i te timatanga o tera Paremete. Na
i runga i tenei whakaritenga ka whakaae au ki te unu i taku Pire mo
tenei wa, engari me panui atu e au i te tuatahi, tetahi kupu poto o
roto te ripoata a te Make, i whakaturia ra ia e te Kawanatanga hei
whiriwhiri i aua take page 9
i te tau 1887. E penei ana tana ripoata, ara:—
"Heoi, he mea he rawa kia whakawhiwhia he mate ki nga Maori e whaitake ana mo to korenga e whakaritea e te Kawanatanga o te Koroni nga wahi o te Poraka o Otakou i whakaaetia nei e tika aua kia riro i a ratou: kati ka kitea inaianei ko te mea tika me tere tonu te whakahaere i tetahi tikanga hei whakaora i te mate i tau nei ki nga Maori i runga i te korenga e whakaritea he whenua ma ratou. Kore kau he porohita i whakaritea ma nga Maori i roto i te Poraka o Otakou, ko nga whenua hoki e nohoia nei e ratou i puritia era e ratou i te wa o te hoko, koia na hoki etahi wahi o o ratou whenua o mua. I whakaaetia ano hoki tenei e te Whakaminenga o Nui Tireni ara e to ratou hekeretari e te Haringitana i tana whakaaetanga e tika ana kia whakaritea e te Kawanatanga he porohita ma nga Maori i roto i te poraka i runga i te whakahaere a te Whakaminenga." Me ki atu au ki te Kaunihera kaore oku whakama mo taku mahinga i tenei Pire. E tika noatu taku tu atu penei me tetahi rakau. Ko te Kawanatanga ke te mea e tika ana kia whakama, mo a ratou kupu whakaae kaore nei e whakaritea ana e ratou. E mihi atu ana au ki te Kaunihera mo ta ratou whakarongo pai mai ki aku korero. Ka unuhia mai e au taku Pire.
Te Pakere—I runga i taku korero kia Taiaroa kaore au i mohio tera e panuitia mai e ia tetahi rarangi o roto o te ripoata, notemea he maha nga kupu o roto o te ripoata e ahu ke ana nga tikanga, a kaore e tika kia kiia heoi ano ko tera te kupu o roto. He maha ke nga kupu a mehemea i mohio au ki nga whakaaro o Taiaroa kua, rereke taku whakahaere.
Unuhia ana te motini mo te korero tuarua o te Pire.