.gif)
Nga Korero Paramete: 1891-1895
Turei, te 6 o Hepetema, 1892
Turei, te 6 o Hepetema, 1892.
Taake Kuri Maori.
Taipua.—E patai atu ana ahau ki te Kawanatanga mehemea kua tukuna he tikanga ki nga Apiha o nga Pirihimana i te Takiwa o Taranaki hei whakamana i a ratou ki te tautoko i nga ropu takiwa kia mahi haere i te po i waenga i nga kainga Maori e noho pai ana i o ratou kainga me te to haere i a ratou ki te Whare herehere no te mea kahore i utua e ratou nga taake kuri? E hiahia ana ahau ki te whakamarama atu ki te Kawanatanga me te Whare i te he o te mahi herehere i nga Maori o Parihaka. I hereherea nga Maori i te po a heoi to ratou hara he kore kahore i utua nga taake kuri. Akuanei e mea ana te ture mehemea kahore e utua nga taake kuri me muru i nga taonga hei utu. Ki taku mohio e he rawa ana tenei tu mahi ki aua Maori a e hiahia ana ahau kia ata whiriwhiria e te Kawanatanga tenei take me te arai i enei tu mahi a muri ake nei e whakaoho nei hoki i nga ngakau o nga Maori.
Te Hetana taua kupu whakahoki. Me mohio nga Maori e ki ana te ture me utu ano nga Maori i te taake kuri penei ano me nga Pakeha. Kahore hoki he tikanga i panuitia me rere ke te tikanga mo nga Maori i to nga Pakeha. Kua tukuna noatia atu he tikanga ki nga Pirimana me awhina ratou i nga ropu takiwa hei kohikohi i aua taake. Kihai ia enei tikanga i piri anake ki te taake kuri erangi hei whakamana i nga tikanga katoa o te ture. He maha nga Maori kua hamenetia i nga tini takiwa o te koroni no te mea kahore ratou i utu i te taake kuri erangi ia me whakaatu e ahau ki te mema na kahore i tino tukuna he tikanga ki nga pirihemana kia pa atu ki nga Maori a e kore ano hoki he mana pera e tukuna ki a ratou otia e hiahia ana te Kawanatanga kia mohio nga Maori me whakamana ano e nga Maori nga tikanga o te ture pera ano me nga mea e kiia ana a te ture kia utua e ratou.
Nga Rahui Maori o Waikouaiti.
Tame Parata. — E hiahia ana ahau ki te patai ki te
Minita o nga whenua mehemea ka whakaurua ki roto i te pukapuka rnoni
nga moni £150 hei hanga e tetahi rori ra roto e te Rahui Maori e
Waikouaiti? I patai ahau i tenei patai no te mea ma tenei rori e tae
atu ai ki nga Rahui Maori i Waikouaiti. Kua oti te whenua te ruri e
nga Maori erangi kahore e ahei nga Maori te tae atu ki a ratou
tekiona no te mea kahore taua rori i hanga. I kohikohi ano nga reiti
i runga i nga Rahui Maori i raro i te Ture Reiti I Nga Whenua
Karauna me nga whenua Maori erangi i whakapaua e te kaunihera aua
moni i etahi atu takiwa: ki taku mohio e mea ana te Ture Reiti I page 40
Nga Whenua Karauna me
nga Whenua Karauna me nga Whenua Maori ara te Ture i pahitia i te
tau 1888 me whakapau nga reiti e kohikohia i tetahi takiwa ki taua
takiwa ano.
Te Mekenehi.—Ka tukuna he patai mo runga i nga korero a te mema na a mehemea kihai i whakahaerea tika tia e nga ropu takiwa tera e tukuna atu he kupu ki a ratou. Me ki ake ano hohi ahau tera e whiriwhiria e te Kawanatanga taua take a te wa e whiriwhiria ai nga moni mo runga i nga tini tikanga kia ahei ai te tuhi i etahi moni ki runga i te pukapuka o nga moni hei hanga i taua rori.
Whare Raihana i Moawhango.
Taipua.—E patai atu ana ahau ki te Minita Maori mehemea e mohio ana ia i poka ke te mahi a te Komiti Raihana i Haaka Pei i nga tikanga o te Ture i runga i te tuku raihana kia hoko waipiro i Moawhango whakahe hoki te nuinga o nga tangata i te pootitanga kia tukuna he raihana hoko waipiro. I penei ano toku patai i mua tata ake nei a no muri nei ka rongo ahau kua whakaaetia he raihana hoko waipiro ki tetahi Pakeha a puta ake ana he raruraru. No te tau, 1890, ka turia he pooti i reira kia whiriwhiria mehemea he mea tika kia whakaaetia ano he raihana mo taua takiwa a whakakahoretia ake e te numga o nga tangata taua raihana. A ahakoa te whakahe i te pootitanga whakaaetia ana he raihana poka ke i te hiahia o nga Maori o taua tikiwa. I te whakamatauranga a tetahi Pakeha ki te whakatuwhera i te hotera tahuri ana nga Maori ki te arai erangi na te waimarie i kore ai e tutu te puehu. Kaua ano hoki e wareware ki tenei he tino kainga Maori taua takiwa. No nga Maori anake nga whenua katoa o reira a he toru toru nei nga Pakeha e noho ana i reira. E hiahia ana ahau kia ata whiriwhiria e te Minita tenei take.
Te Karimana.—I runga i aku uiuinga kitea ana ahau i turia ano tetahi pooti a ko te nuinga o nga pooti i whakahe kia tukuna he raihana. A i whakaaetia ano he raihana e te Komiti tuku raihana, otira i noho ano tetahi ateha Maori i runga i taua Komiti a i te whai mana ana ano ia ki te whakakahore ki te whakaae ranei, whakaae ana ia kia tukuna he raihana ki taku titiro iho ehara tenei i te take ma te Kawanatanga e whakahaere. Kua ki mai hoki te roia o nga Maori ki ahau ka hapai ia i te keehi o nga Maori kia whakakorea taua raihana.