Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1891-1895

Taite, te 24 o Heptema, 1891.Pire Whenua Maori

Taite, te 24 o Heptema, 1891.Pire Whenua Maori.

Taipua.—E koa ana ahau i te mea kua uru ki tenei Pire te rarangi mo Horowhenua, a tera hoki e tau te ora ki nga tangata whai paanga i raro i taua rarangi. Kua kapea ki waho hoki nga tino tangata whai take ki taua poraka me a ratou Whare, mahinga kai, pa tuna aha ranei, kua riro katoa te 14,000 eka. Maha atu a ratou pitihana i tuku mai ki te Paremete a hoatu ana taua whenua ki te hunga tokorua anake ara ko Meiha Keepa me Warena Hunia. Kua kitea e te Komiti i roto i nga korero whakapuaki kua mate rawa atu ratou me te whakaae mai hoki o taua tokorua he pono ta ratou mate. I kawea taua whenua me ona raruraru ki te Kooti Whenua Maori. Otiia kihai te Kooti i kaha ki te whakaora ratou ki te whakatika i te he tuatahi, erangi i puta te kupu tohutohu a nga Tiati kia whakaarohia e te Kawanatanga te mate a enei tangata na reira e tika ana kia whakatarewatia nga whakawa kia whai taima te hunga whai take ki te whakaotioti, a tera e oti pai he ritenga inahoki e ki ana a Meiha Keepa na te iwi tenei 14,000 eka me te kupu hoki a tona hoa o te kaarati, me hoatu tetahi wahi ki te iwi, ki aia te toenga. E tino tika ana ki whai mahi te Kawanatanga mo tenei rarararu. Me mohio te Whare, i tu a Meiha Keepa i te tau 1873, hei kaitiaki mo te iwi katoa, a i te tau 1886 i wehewehea tenei 52,000 eka hoatu ana e ia etahi piihi ki etahi tangata. Me tona wehe hoki i te 14,000 eka hei whenua tiaki mo etahi tangata a uru ana tetahi tamaiti ko Warena Hunia hei hoa kaitiaki tahi. Akuanei kua ata hoatu e te Kooti tenei whenua mo taua tokorua anake me te whakahoki i te mana o Warena Hunia ki te tau 1873 timata mai ai me te whakamana iaia hei kereme i nga moni reti o nga tau katoa mai ano i te tau 1873. Ko aua moni reti, ara etahi wahi kua oti te tuha e Meiha Keepa ki te iwi. Otiia kua tonoa a Meiha Keepa kia utu i enei moni inaianei mai i te tau 1873. Na te Paremete tenei he na te Kooti Whenua Maori hoki i pa ai tenei mate ki te iwi no ratou te whenua. Pai atu ki au me tuku nga page 60keehi raruraru penei ki etahi Komihana tika hei mahi a ma ratou e whai ripoata ki te Paremete, a ma te Whare e tirotiro, e hurihuri te tika, te aha ranei. I kore au e pai kia paahi katoa tenei Pire inaianei, i te mea hoki kei te tika nga whakahe a etahi mema kua korero nei. Pai atu te Pire i mahia e ta matou Komiti tuatahi. Otiia kihai te Kawanatanga i titiro ki tena. Ko te rarangi anake mo Horowhenua te wahi e paingia ana e au, a me whakakore atu te nuinga o te Pire. Mai kore te pai o tena rarangi e kore au e pai ki tenei Pire. Paahitia ana te Pire i te mea kua patua nga rarangi katoa, tu ana ko te rarangi anake mo Horowhenua.