Paraire, te 1 o Akuhata, 1890.
Whakapae Ki Te Kawanatanga.

Taiwhanga.—E te Tumuaki i taku rongonga ka tono te Hatihana Whakapae Komiti ki te Peeke o Niu Tireni mo enei pukapuka I mohio au e kore rawa e riro mai i a ratou. Ko te take i penei aku hamumu i turia tetahi hui nui e nga tangata whai hea i roto i te Peeke o Niu Tireni i Akarana, i te tan 1888, kia mohio ai ratou kei whea a ratou moni, i pan ranei i whea a ratou moni £100,000. Kahore au i Akarana, i taua wa, erangi i reira a Ta Heri Kerei me Maihi, a i kite ahau i roto i te nuipepa i nga korero a taua hui. I whakataua te he e taua hui ki runga i a te Raa te kaiwhakahaere o te Peeke i Atareria. I ki ratou nana i rukeruke i nga moni i aia e tiaki ana i taua Peeke. Katahi ka hamenetia te komiti whiriwhiri o te Peeke o Niu Tireni mo nga korero i roto i ta ratou ripoata mo runga i nga whakahaere o taua Peeke. Ka tonoa a Hekete me te Retimana e te Raa hei whakahaere i tana keehi. Ao ake i tetahi rangi ka kite ahau i a te Kupa Roia ko ia hoki tetahi a nga roia tino pai i Akarana, na ka patai atu ahau ki aia mehemea ka whakahaerengia tenei keehi, ka mea ia, ae. Ka tahi ka patai atu ahau ki aia ko wai nga roia a te Raa? Ka ki mai ia e ko nga roia tino pai o Akarana, na ka patai atu ano e ahau ko wai ma aua roia, ka mea mai ia ko Hekete raua ko te Retimana, ka tahi ka ki atu ahau ki a te Kupa ekore rawa tenei keehi e whakahaerea, ka mea mai ia a heaha koe i pena ai, ka mea atu ahau, ka kite koe ekore rawa e turia te whakawa mo tenei keehi. Na e te Tumuaki i taku rongonga kua tono te komiti ki te Peeke o Niu Tireni mo aua pukapuka kua mohio tonu ahau e kore e tukuna mai e te Peeke notemea kahore ratou e pai ki te hura mai i a ratou pukapuka, kei te pera ano hoki te keehi a te Raa. Na kua pehea taua hunga inaianei? Kua mea ratou me whakawa ratou ki te ahi kia whitu nga hunuhununga, a i muri iho kia whitu atu nga raranga ki runga i te ahi. Ae e te Tumuaki ko taku ki tenei me rara ratou ki runga ahi kia whitu tekau nga whitu te raranga. Otira ekore e ma te Peeke o Niu Tireni i muri iho i aua raranga? Kua riro kei Ingarangi inaianei notemea kei te kotahi miriona nga moni e ngaro ana, a kei te mohio ahau ko te take tena i kore ai aua pukapuka e tukua mai e te Peeke, kahore rawa he takunga o nga korero i korerotia i tenei ahiahi a tae noa ki te tekau o nga haora. Kahore he takunga o aua korero notemea he kore noa iho te mea e puta mai i roto i enei korero notemea he whakaatu kau i nga mahi i mahi ai te Peeke o Niu Tireni i roto i enei tau maha kua pahure ake nei. Na kei Ingarangi taua Peeke inaianei kahore i Niu Tireni a hei whakamutunga mo aku korero ka korero ahau i tetahi korero mo te Kooti no roto i te nuipepa e karangatia ana ko te Karere o Papati Pei o te 1 o nga ra o Maehe, 1890. Ko tetahi o nga korero nui korero rupahu i rongo ai tatou i tae mai i Poneke i raro i tenei patai na. E tika ana ranei enei mahi a taua Peeke? Na te Whetu o te ahiahi tenei perehitanga e mau ake nei, ki ta tatou titiro atu kahore he mutunga o te rongo ki enei mahi rereke ko te Peeke nei o Niu Tireni tona whaea ranei. Kaua hoki e wareware ki tenei i kaika tonu te titiro e te Atikini i nga mahi a te Kooti me te pana ki tahaki ia te Miterehana me te whakakore i tona mana a tahuri ana ki te arai i a te Kooti kei tae ake ia ki Turanga. E kiia ana inaianei he mea whakaae e Ta Perereka Witika me te Miterehana te haere a te Kooti ki Papati Pei, a ko te take i whakaaetia ai kia whakahaerea e te Kooti tona mana ki runga i nga Maori hei whakatuturu i te take a te Peeke ki nga whenua a nga Maori e puritia ana e taua Peeke. Mehemea e tika ana tenei ka tahi tatou ka mohio ki te raruraru o te Kawanatanga i runga i nga mahi a te Kooti i roto i te Kooti Whenua. Kua puta tetahi wahi o taua keehi a meake nei te puta mai ai etahi. He mea tika kia mohio te koroni mehemea e tika ana i whakahoa atu a Ta Pererika Witika me te Miterehana te Minita o te Karauna ki tetahi Kaporeihana hei whakahaere i tetahi mea, wahi iti kua pakaru te rangimarie o Aotearoa a wahi iti hoki kua whakahekea te toto me te nui o te mate. E kiia ana e te whakatauki e huri haere ana nga wira page 27tetahi i roto i tetahi Erangi kihai rawa te tangata i mahara iho i uru te Peeke o Niu Tireni ki te take i haere ai a te Kooti ki Kihipane. A ko te take tenei i tukuna ai nga hoia i taua wa ki reira. He whakapae taumaha tenei ki te Kawanatanga. E whakaaro ana ahau ko te mea tika ma tenei Whare me tono i a te Kooti kia haere mai ki te aroaro o te Komiti ki te tuku korero mo runga i tenei take. Me patai atu ki aia he aha te take i tukuna ai ia e te Kawanatanga kia haere ki Papati Pei. Mehemea hei pera ara hei whakamana i te tukunga o enei poraka whenua papai e tae ana ki te miriona eka ki te Peeke o Niu Tireni. Ka mea ahau katahi ano te muru nui ko tenei muru a te Kawanatanga me te Peeke o Niu Tireni. Kahore e taea e ahau te whakapuaki kupu mo tenei mea. E hiahia ana ahau kia mana te mahi a tenei Komiti, otira e wehi ana ahau ekore e pera, notemea he mea whakauaua te whawhai ki te Peeke o Niu Tireni ara ki te Kawanatanga.