Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

[Whakataunga]

Whakataunga a te Komiti Huihui o nga Whare e Rua mo nga Ke-reme Maori o te Waipounamu.

Ko te Komiti huihui o nga Whare e rua i whakaritea hei whiriwhiri hei wha-katau i nga kereme Maori o te Waipou-namu, e whakaatu ana i te mahi ano te Komiti i tenei huihuinga o te Paramete ki te whiriwhiri i te keehi mo Otakou.

I te mutunga o te mahi a te Komiti i tera huihuinga o te Paramete i mea te Komiti, i te wa kaore e noho mahi ana te Paramete me rapu te ahua o nga kupu tohutohu a te Kawana i tonoa atu ra e Meiha Retimana, C.B., i tana puka-puka o te 12 o Hune, 1844. Na i tu-kuna atu he tono ki te Tari whakahaere mo nga Koroni a kaore i kitea he kupu whakaatu mai i tukuna he kupu whaka-hau a te Kawana kia rahuitia nga "whaka-tekau." I runga i te ata whi-riwhiringa a te Komiti kaore i te ma-rama te Komiti i tika taua ritenga "whaka-tekau" kia pa ki taua hoko o Otakou. I runga i te ripoata a te Hai-mona nana nei taua hoko, i mea ia kaore ia i ki atu ki nga Maori tera e pa taua tikanga "whaka-tekan." notemea i mahara ia e kore nga Maori e hoko ra i te whenua e marama ki taua tikanga, me tana ki ano i waiho e ia ma te Ka-wana e whakarite he tikanga mo nga "whaka-tekau," a kaore i te kitea i roto i nga pukapuka tana tahuritanga ki te mahi ritenga e pa ai taua tikanga ki taua hoko.

Ko te tino mahara tenei a te Komiti, i runga i nga korero me nga pukapuka i tae mai ki te Komiti, e kore e tika kia ki atu ratou e pa ana tana tikanga "whaka-tekau" ki te poraka o Otakou. Otira e mahara ana ano ratou, i te mea kaore i te noho whiwhi whenua nga uri o nga Maori na ratou ra taua hoko, e whiwhi ai ratou i te oranga mo ratou, e kore e tika i runga i te ngakau rangatira o tenei koroni kia kaua ratou e aroha-tia atu. I runga i nga whaikorero i te aroaro o te Komiti i tenei tuunga o te Paramete, e kitea ana ko nga whenua kua whakaritea atu kaore rawa i te nui. Noreira i mahara ai te Komiti, me ata whiriwhiri i naianei tonu enei putake, ara:—

Ko wai ma nga uri e ora nei o aua tangata na ratou ra taua hoko.

He aha anake o ratou whenua me o ratou oranga inaianei.

Kia pewhea he whenua hei whakarite tika atu mo era tangata e kitea ana he mea tika kia arohatia atu.

Ko ewhea whenua e watea ana e ahua tika ana hoki hei whakarite pera atu.

E tino mahara ana te Komiti e tono atu ana hoki kia herea nga whenua e whakaritea peratia ana, kia kaua e taea te hoko te pewhea ranei. tetahi hoki kia hohoro tonu te whiriwhiringa i aua take.

Ko nga whiriwhiringa i tonoa atu ra i roto i te ripoata o tera Paramete mo Ngaitahu me Akaroa me Murihiku e tika ana pea ma taua apiha ano e wha-kahaere ara ma te apiha e whakaritea ana hei whakahaere tikanga mo te Ota-kou Poraka.

Te Tiwini,

Hepetema, 1890. Tiamana.