Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Paraire, te 5 o Hepetema, 1890. — Tuta Nihoniho

Paraire, te 5 o Hepetema, 1890.
Tuta Nihoniho.

Meiha Ropata.—Ka tuku au i taku motini e mau nei ki toku ingoa, ara: Kia perehitia te Pitihana Nama 16 a Tuta Nihoniho, me te whaikorero a Tuta Nihoniho hui atu ki te whaikorero a Paratene Ngata i te aroaro o te Komiti mo runga mo taua pitihana. E hiahia ana au kia uru ki te pukapuka o nga whaikorero a nga mema Maori, kia uru hoki ki te pukapuka whaikorero a nga mema Pakeha. Te take i tono atu ai au he tupato noku mo runga mo aua take, he mea noku kei tupu ake he raruraru a muri ake nei mo Waipiro. Kua tae mai ano he waea whakaatu mai ki au, kua tae atu te waea a Tua Niho-niho kia kokiri atu ki Waipiro Poraka. Noreira au i hiahia ai kia taia taua pitihana me aua whaikorero kia taea ai te tuku ki nga wahi o tenei motu me te Waipounamu. E hara i te mea he wehi noku ki o matou nei paanga, notemea hoki kua whakatikaia e te Komiti me era atu whakawa to matou nei take ki taua whenua. I tu te Kooti Whenua Maori ki Waiomatatini i te tau 1885 ki te whakawa i taua whenua. Ko te Make te Kaiwhakawa o taua Kooti. I roa noatu te Kooti e whiriwhiri aua i nga take. E waru nga keehi, katahi te keehi tono e whitu rawa nga keehi ta-wari, ko te Make te Kaiwhakawa nana i whiriwhiri aua keehi, a whakataua ana e ia. E toru marama me te hawhe e mahi ana te Kooti, hinga ana nga keehi tawari e whitu, whakataua ana kaore o ratou take ki te whenua. Tu ana ko te keehi a nga kaitono, hinga atu ana nga keehi a nga kai-tawari. Hinga tahi atu ana te keehi a Tuta Nihoniho, he pera ano hoki ona take me o aua keehi tawari i hinga atu ra. No muri i tera ka mau pu a Tuta Nihohiho me tona hapu ka haere ki Waipiro hanga pa ai. Ko taua mahi a Tuta Nihoniho e hara i te whawhai ki nga Maori, engari he whawhai ki te Kawanatanga. He mea nana kia wehi ai te Kawanatanga, kia mahara ai ratou e tika ana o ratou take ko tona hapu ki taua whenua. No muri mai ka tu he Kooti ki Kihipane i te tau 1886 hei whakawa ano i taua keehi. I rongo au e rua ano wiki e mahi ana taua Kooti, whakataua ana te 10,000 eka kia Tuta Nihoniho. I rongo hoki au i whakataua peratia ai he wehi kei whawhaitia i te mea hoki kua mau pu nga taha e rua. E whakahe ana au i te mahi a taua Kooti, i rite hoki ki te takaro tamariki. I whakatika te Kooti tuatahi i te kereme o to matou taha. No muri ka tu ko nga Komihana whakatika ana ano i te taha ki a matou. No muri ko te Kooti tuatoru, whakatika ana hoki tera i te taha ki a matou pera ano me ta te Kooti tuatahi. E toru marama me te hawhe e noho ana taua Kooti, e rima nga keehi i te aroaro o taua Kooti; hinga atu ana nga keehi tawari e wha, tu ana ano to matou keehi. He ringaringa ano o matou ko toku hapu, engari kei te herea, na te mahara hoki ki te ture i here o ratou ringaringa. Ko nga tangata o tetahi hapu ra kei te mau pu i te aroaro tonu o page 7to matou nei hapu, a me pewhea hoki e matou i te mea kei te here tonu o matou ringa. Na i runga i tenei e herea nei o matou ringaringa e te ture, ko te mea tika pea tenei ko te ture ano hei ringa-ringa mo matou. Kaore au i te mohio ka pewhea ranei. Engari pea te Ka-wanatanga kei te mahara he hanga noaiho; engari ki au nei ko te mea tika me tupato, me mahara hoki ki nga kupu a Paora te Apotoro e mea nei, "Kia mahara ra pea ki ta koutou haere kia tupato kaua hei ta te kuare, engari hei ta te mahara, hokona te taima he kino hoki nga ra."