Komiti mo nga mea Maori o te Kaunihera whakataunga mo runga mo te Pitihana Nama 16 a Tuta Nihoniho me Wi Pewhairangi.

E ki ana nga Kaipitihana i whakawakia te Poraka o Waipiro 30,133 eka e te Kooti Whenua Maori i Waiomatatini i te tau 1885. I whakahe nga kaipitihana ki te whakatau a taua Kooti, tono atu ana ratou kia ara he whakawa tuarua. Whakahaua ana e te Tumuaki o taua wa kia ara te whakawa tuarua. I whakawakia tuaruatia taua keehi i Nowema, 1888, e te Tumuaki e Maketonore raua ko te Paki Eaiwhakawa me Tamahau Ateha, whakataua ana te 10,000 eka o taua whenua ki nga Kaipitihana. Katahi ka tonoa kia mahia he Ture hei whakamana i te whakawa tuatoru. Whakamana ana he Ture hei mahi pera. Na i tu te Kooti Whenua Maori i Kihipane i te 20 o nga ra o Hanuere tau 1890 i runga i te tikanga o taua Ture; ko Tiati Patene raua ko Tiati Wirihana nga Kaiwhakawa. I timata te noho o te Kooti i te 20 o nga ra o Hanuere tae atu ki te 14 o nga ra o Pepuere, 1890. No te putanga ake o te raruraru i waenganui o nga Kaiwhakawa ka whakamutua te whakawa mo runga mo taua keehi. No te 24 o nga ra o Maehe, 1890, ka haere ano te whakawa ka uru atu he Kaiwhakawa hou me te Ateha hou; me te noho tonu o Tiati Wirihana. I haere tonu te mahi whiriwhiri a te Kooti tae noa ki te 23 o nga ra o Mei, 1890, ko te ra hoki tera i puta ai te whakataunga, i mea taua whakataunga kaore rawa he paanga o nga Kaipitihana ki taua whenua ki Waipiro Poraka. E mea ana nga Kaipitihana tera pea i pa mai he mate ki a ratou i runga i te tautohe a Tiati Patene raua ko Tiati Wirihana, e ki ana hoki ratou kaore tetahi taha i karanga i nga kaumatua tokotoru kia whaikorero. E inoi ana nga Kaipitihana kia whakaae atu te Paremete kia puare ano taua keehi, kia taea ai te whakawa ano.

I te mea kua rongona nga whaikorero a Tuta Nihoniho, me Paratene Ngata he Maori no tetahi taha, me te Tumuaki o te Kooti Whenua Maori, e kitea ana no te putanga o Tiati Patene ki waho o te Kooti, ka patua he waea e nga Maori o nga taha e rua ki te Tumuaki, tono atu kia tukuna atu he Kaiwhakawa hei riiwhi mo Tiati Patene. No muri ka ki te hoatu te pukapuka whakaae a nga Maori Tumuaki kia tu ko ia hei hoa mo Tiati Wirihana he mea haina taua pukapuka whakaae na nga kaiwhakahaere o page 20nga taha e rua. Na mo runga mo te kupu a nga Kaipitihana e mea nei kaore tetahi taha i karanga i etahi kaumatua hei kaikorero, e kitea ana i reira tonu aua kaumatua i roto i te Kooti e noho ana, a kua taea noatia atu ratou te ka-ranga i aua wa e tetahi taha e tetahi taha ranei.

Kua whakahaua ahau kia ki penei:—

I runga i te ata whiriwhiringa a ta koutou Komiti i taua putake e mahara ana te Komiti i haere te whakataunga ate Kooti i runga ano i te tikang o nga korero i whakina atu ki te aroaro o te Kooti, i runga hoki i te mea kaore i taea te whakatuturu nga kupu a Tuta Niho-niho e mea nei i katia ta ratou mahi whakahaere me te pa he hoki o te mate ki tona taha i runga i te whakahoahoa o te Kaiwhakawa. Kaore he kupu tohu-tohu atu a te Komiti.