.gif)
Nga Korero Paramete: 1886-1890
Turei, te 16 o Hurae, 1889
Turei, te 16 o Hurae, 1889.
Nga Rahui Maori O Te Tai Hauauru.
Timi Kara. — Patai ana ki te Kawanatanga. Heaha nga ritenga i whakaturia ai a Hemi Rewingitana o Hawera hei kaiwhiriwhiri mo nga Maori e pangia ana e te Ture Whakanohonoho Rahui o te Tai Hauauru, a mehemea koinei tonu te Hemi Rewingitana nana te whenua i parautia e nga tangata Maori i era atu tau ?
Ta Hare Atikini—Tenei te take i whakaturia ai taua
tangata: I mahi nui te Kawanatanga ki te tohe ki nga Maori ma ratou
ano e whakatu ta ratou tangata i pai ai hei kaiwhiriwhiri. Ka korero
tahi te Kawanatanga me te mema Maori o te Taihauauru me Meiha Keepa,
me ta ratou tohe tahi kia Meiha Keepa koia tonu hei kaiwhiriwhiri; a
whakaae ana ia. Pai atu tana whakahaere i nga keehi e rua i
whakaritea e ratou ko ona hoa. Otiia kihai a Meiha Keepa i kaha ki
te mahi tonu i taua mahi, te take, he ahua mate mate. A kaore hoki
whakaae te mema Maori o taua takiwa mana tonu taua mahi, mana ranei
e whakaatu tetahi tangata marama hei kaiwhiriwhiri. Tena ia ko
Rewingitana, he tangata e paingia ana e nga Maori me nga Pakeha, he
tangata tika, e kore e tau te whakapae ki aia, he tangata hoki ia e
whakanuia ana e nga Maori, a mohiotia iho tera nga Maori e tino
whakapai mehemea ka whakaturia ko ia hei whakakapi i te turanga o
Meiha Keepa. Engari koia tonu te tangata nona te whenua i parautia e
nga Maori i mua, otiia tera te kaipatai e mahara, he nui te pai me
te ngawari o taua tangata. Na te pai o tana whakahaere i mutu marire
ai taua raruraru i waenga o nga Maori me nga Pakeha, i kore e e kino
haere. Ko Rewingitana hoki he page 21
tangata tika e kore ia e whakahoa ki
tetahi taha ki tetahi taha.
Nga Rahui Maori O Te Tai Hauauru.
Timi Kara.—Patai ana ki te Kawanatanga, Mehemea ka pai ratou ki te whakaara tetahi Roiara Komihana kia ui uia kia kimihia nga mate a nga Maori e pa ana ki nga rahui ki te taha hauauru o tenei motu ? E kore ia e korero roa i te mea kei te aroaro o te Komiti Maori taua take inaianei, a he nui te korero kei te whakaaturia mai mo runga mo tenei putake.
Ta Hare Atikini.—Ki tana mahara e kore pea e puta he painga, ana peratia te whakahaere. Pai noa atu ki aia te whakatu te pera mehemea e marama ana, tera e puta he tikanga pai. Engari e tumanako ana ia, i mua o te whakamutunga o tenei Paremete, ki te homai te tahi tore tika hei hari tahi mo nga Maori me nga Pakeha, a kei te whakaaroaro te Kawanatanga ki taua mea inaianei.
Timi Kara.—Patai ana ki te Kawanatanga, Mehemea ka tuku kupu ratou ki te Kaitiaki o te Katoa kia mutu tana tuku riihi hou, erangi me tatari tonu ia kia mutu te whakawa kei te whakahaerea inaianei i roto i te Hupirimi Kooti whakaarahia hei rapu i te mana te pehea ranei o nga riihi kua oti nei te taku?
Ta Hare Atikini.—Ae kua mutu te tuku e te Kaitiaki o te Katoa i tetahi riihi hou inaianei, erangi kia mohiotia te whakatau o te Hupirimi Kooti mo ena keehi kua korerotia i runga ake nei.
Rahui Maori O Te Tai Hauauru.
I runga i te motini a Timi Kara i meatia kia whakatakotoria ki te aroaro o te Whare nga pukapuka katoa e whakaatu ana i nga tikanga whakamutu me te whakahoutanga o nga riihi i raro o te Ture Whakatau Rahui Maori o te Tai Hauauru i waenga i nga Maori i a ratou roia ranei me te Kaitiaki o te Tokomaha me te Kawanatanga. Whakaaetia ana.
Pire Whakarite Mema.
Taiwhanga. — E te Tumuaki e hiahia ana ahau ki te patai atu ki te rangatira nana i kokiri mai tenei Pire e pehea ana te paanga o tenei Pire nga Maori inahoki e mau ana tenei kupu Maori i roto i taua Pire, E hiahia ana ahau kia utua mai tenei patai aku e te mema nana tenei Pire i mua o taku whakapuaki haere i aku korero.
Te Hihiropi.—Kahore rawa tenei Pire a pa ki nga Maori.
Taiwhanga.—He aha te take i kore ai e urn nga Maori ki roto i tenei Pire ? He tokomaha nga Maori e utu reiti ana inaianei, a tena ranei e tangohia taua pooti i a ratou? Kua kore ranei to ratou mana ki te pooti. Mehemea e utu reiti ana nga Maori he aha i kore ai e tukua kia pooti ratou mo nga mema Pakeha ? I mua e tataki rua ana te pooti a te Maori i whai mana hoki ratou ki te pooti mo te mema Pakeha mo te mema Maori. No te taenga mai o te Ranana me Hone Mohi Tawhai ki tenei Wharekatahi ka tangohia taua kua mana i nga Maori. I whakarereketia te Ture a meatia ana ko nga Maori anake e utu reiti ana me pooti mo te Pakeha. E mea ana te mema nana tenei Pire kahore tenei Pire e pa ki nga Maori, ki taku whakaaro e pa ana no ki nga Maori inahoki ekore nga Maori e utu reiti ana e tukua kia pooti mo te mema Pakeha. Huatu me rite tonu te mana o te Maori ki te Pakeha ina hoki kua urn mai nga Maori ki raro i te ture ko te whakaaro hoki tera o nga Maori.