Wenerei, te 24 o Hurae, 1889.
Ture Mo Te Rahui Maori I Te Taihauauru O Te Waipounamu Me Whakatu.

H. K. Taiaroa.—E te Tumuaki i mahia ano e au tetahi Pire penei me tenei i tera tuunga o te Paremete. Te take i mahia mai ai e au tenei Pire he mea kia taea ai te roherohe te Rahui o Kereimauta. I te tau 1883 i mania tetahi Ture mo runga mo te Karauna karaati o taua rahui, a no muri mai i tera ka whakaputaina te karaati ki nga Maori whaitake ki taua whenua. Kei te mau ano i taua karaati te rarangi ingoa o nga tangata no ratou taua whenua, me te paanga o ia tangata o ia tangata. E hiahiatia ana i naianei kia whaimana te Kooti Whenua Maori ki te roherohe i taua rahui, kia puta he karaati ki ia tangata ki ia tangata, kia whakataua hoki nga eka mo ia tangata. Kaore i mohio nga Maori ka whakaputaina e te Komihana kia kotahi tonu te karaati mo page 6taua poraka. I mahara ratou ka whakaputaina he karaati ki ia tangata e whaitake ana mo tona wahi ake. I pera hoki toku mahara, i whakaaro hoki au ka puta he karaati ki ia tangata o matou. Kei te marama ano nga tikanga o roto o nga rarangi o tenei Pire, ka kitea iho ikona nga take e hiahiatia ana e matou. Kaore matou nga tangata whaitake e hiahia kia whakararuraru i nga Pakeha e noho nei i runga i taua whenua, engari e hiahia ana matou kia mohiotia te wahi o ia tangata o ia tangata. I te tau 1881 i tukuna he pitihana e Ihaia Tainui ma ki tera Whare o te Paremete, i tono ratou kia roherohea nga whaipaanga o ia tangata kia whakaputaina nga karaati. Me panui atu e au te ripoata o te Komiti mo runga mo ta ratou pitihana, e penei ana:—

"Na i runga i te whakaaro o tenei Komiti, ko te tono a nga kai-pitihana mo te wehewehe i o ratou paanga he mea tena e taea ana te mahi, a me tere tonu te whakamana; me ata whakaaro ano kia mau nga whenua rahui, me tuha tika nga moni reti, a me tiaki nga take o nga tangata e noho mai nei i runga i aua wahi."

E mohio ana ano au kei te whakapaea matou e hiahia ana matou ki te whakararuraru i nga Pakeha e riihi nei i aua whenua; engari kaore o matou hiahia pera Heoi ano ta matou i hiahia ai kia mohio matou ki o matou ake taha o taua whenua. Kaore oku hiahia kia whakaroa au i te Kaunihera; engari ka tono au ki nga mema kia whakaaetia te korero tuarua o tenei Pire, ka tuku atu ai ki te Komiti mo nga Mea Maori kia ata whiriwhiria i reira ona tikanganga. I te titiro au i nga kaute moni a te Kaitiaki mo te katoa, a e hiahia ana au kia tae atu ia ki te Komiti i te wa e mania ana tenei Pire, kia korero mai ia i ona whakaaro mo runga mo te ahua o aua rahui. Kei te niahi he tetahi tangata i a ia e utu nei i etahi o nga moni o te reti ki etahi atu tangata kaore nei ratou i urn ki te Karauna karaati mo taua whenua. E kite iho ana au e £367—e utua ana ki etahi tangata kaore nei e tika ana kia tango ratou i aua moni. Kei te haere anake aku korero inaianei mo te rahui i Kereimauta, kaore au i te korero mo etahi atu rahui. Mehemea e tika ana i te utua te £367. pauna ki etahi atu tangata i enei tau e ono e whitu ranei, he mea tika kia ata whiriwhiria inaianei. I te whakataunga a te Komiti Maori o te Kaunihera mo runga i aua take, i mea ratou me utu nga moni o nga reti ki te hunga e tika ana i runga i te Karauna karaati. Kei te whakapono au ki tenei Kaunihera e kore e tahuri ki te mahi he, engari ka ata whakaarohia ano nga tikanga o tenei Pire, pera ano me etahi atu tikanga e mahia ana ikonei. Kaore he take kia whakamarama atu ano au i nga putake o tenei Pire, kei te marama ano hoki ona tikanga. Ka motini atu au kia korerotia tearuatia tenei Pire.