.gif)
Nga Korero Paramete: 1886-1890
Nga Kaiwhakamaori
Nga Kaiwhakamaori.
Timi Kara.—E patai atu ana ahau ki te Kawanatanga
mehemea ka whiriwhiria e ratou tikanga kia whakakorea katoatia nga
raihana e puritia ana e nga kaiwhakamaori inaianei, kia ahei ai te
whakatu hei kaiwhakamaori ko era tangata anake i kitea to ratou tika
i runga i to ratou mohio i runga hoki i to ratou matauranga me to
ratou mahi tika. Mo runga i tenei take me ki ake ahau he nui nga
mahi he kua mahia i mua ake nei a waiho iho hei kupu kino i tenei
Koroni i runga i nga whakahaere whenua Maori, a i runga i te mea i
tau etahi o enei mahi ki runga i nga kaiwhakamaori i runga i a ratou
whakahaerenga whenua Maori e mea ana ahau me whiriwhiri haere te
rarangi ingoa o nga kaiwhakamaori kia whakakorea atu nga raihana a
nga tangata mahi ta-page 22
ngi ke haunga ia te patu
anake i nga he i runga i nga whakahaere mea Maori, erangi kia pai ai
nga whakahaere a muri ake nei. He huahua noa atu ana kaiwhakamaori,
a i nga wa kua hori ake nei kihai i puta tetahi patai mo te ahua me
te mohio o aua tangata i te wa i whakaturia ai ratou. Na heoi te mea
pai ma taua hunga me te Koroni hoki ko nga raihana katoa e puritia
ana e taua hunga inaianei me whakakore, a me whakaputa anake ko te
hunga i uru ki roto ki tana patai ara ko nga tangata pai me nga
tangata mohio anake. Tera ano hoki etahi Apiha i roto i nga Tari
Maori i hiahia ai ahau kia tirohia to ratou pai me to ratou mohio, a
hei whakamana i taua take i tukuna ai e au te patai e mau ana ki
toku ingoa. Ko te huarahi i hiahia ai ahau hei titiro i te mohio me
te pai o nga kaiwhakamaori me tuku ma nga Tiati o nga Kooti Whenua
Maori e whiriwhiri i te pai i te mohio o aua tangata ara e nga Tiati
e tino mohio ana ki te reo Maori. Na ko te ahua o aua tangata e tono
raihana ana me tuku ma te kaiwhakawa o te kainga i tono ai aua
tangata e whakatau, i muri iho ma te Minita Maori te tino
whakatunga.
Te Miterehana.—E tono ana te rangatira na kia tahuri te Kanawatanga ki te whakahaere i tetahi huarahi ra waho. Kahore ahau i te mohio inaianei mehemea e huhua ana nga tangata e mau raihana ana inaianei e tangi ke ana a ratou tikanga kihai ranei ratou i tika kia tu mo taua mahi e mahi nei ratou, erangi ka tahuri ahau ki te whiriwhiri mehemea e ahei te whakahaere i te huarahi e tonoa nei e te rangatira na, kotahi nei ia te mea. I mua i tino whiriwhiria e te Kawanatanga te huarahi whakatu i nga kaiwhakamaori a e whakaatu ana te Kahiti o te 19 o Maehe, 1883, i taua huarahi (ara):—
"Tari Maori,
"Akarana, 19 o Maehe, 1883."Kua tohutohu mai te Minita Maori ko nga tono raihana kaiwhakamaori i raro i 'Te Ture Whenua Maori, 1880,' me tuku ki te Tumuaki o te Kooti Whenua Maori i Akarana, a ko aua tono katoa me tapiri ki te tiwhikete a te Kaiwhakawa Tuturu o te kainga i noho ai taua kaitono hei whakaatu i te pai me te mohio o taua tangata."