page 45

Pire Mo Nga Rahui Maori O Te Tai Hauaru O Te Waipounamu Me Whakatu.

Tame Parata.—I te homaitanga o tenei Pire i tera tau, he nui rawa atu te whakahe a nga mema Maori, te take, no nga ra whakamutunga tonu o te Paremete i homai ai. E koa ana ahau i te mea kua kore he take e tino whakatetea ai e au tenei Pire inaianei, inahoki kua whakaae te Pirimia ki te whakatikatika ki te whaka uru he menemana e oti pai ai. Erangi me ata titiro ahau ki tenei Pire ana panuitia tuatorutia, a mehemea kua uru aua menemana, kaore kau he putake e tu ai ahau ki te whakatete. He nui nga pitihana a nga Maori whai paanga ki nga rahui o Te Waipounamu ki te Whare nei, me te tini hoki o a ratou pukapuka ki au, e tono ana kia whakahokia a ratou whenua kia ratou ano, ana mutu nga tau o nga reti e mau ana inaianei. Me whai kupu ahau mo nga whakapainga. Ko taku e whakahe nei kei raro i te tare tawhito, kaore he painga e tau ana ki nga Maori, ko nga moni reti anake. Erangi e riro ana ki nga Pakeha anake nga whakapainga. Tera hoki tetahi tino mea he, ara ko te whakaaetanga a nga kaitiaki i mua kia tukua he riihi tuarua mo enei whenua ana mutu te mea tuatahi. He mahi pokanoa he rawa atu tenei, he mahi takahi ture. Mehemea i matua ui ui ki nga Maori, erangi tena ka ahua pai, otiia i pokanoa ratou ki te whakaae kia whakahoutia nga riihi me te noho matapo hoki o te iwi Maori, no ratou nga whenua e meatia ana. Ko enei whakaae tanga, he whakahoatanga ki nga Pakeha, he tuku painga kia ratou, a kaore i pataia nga Maori i te tuatahi kia mohiotia ta ratou hiahia. E kore au e korero inaianei mo nga rahui i Arowhenua, i Mawhera, i Kareimauta, te take tenei tetahi tangata matau ki aua mea katoa, a tera ia e mahi nui ki te whakapai. Ki te whakatikatika i tenei Pire kia takoto tika ai. Kaua te Whare e mahara kei te whakamate ahau i te taha ki nga Pakeha kai riihi. Kaore. Ko teku hiahia ia, he taku atu i te tika me te ora kia ratou tahi. Nga Pakeha me nga Maori. Engari e tino kii penei ana ahau, me whai koha ano ki nga Maori, me whai reo ano ratou. A i mua o te riihitanga tuaruatanga, me ata whakaae ratou. Kaua e riihitia tuaruatia aua whenua mehemea kaore ratou e pai. Kei te whakahoa nga Maori ki nga Pakeha, a e tika ana hoki kia matua rongo nga Maori te utu me nga whakaritenga katoa i te mea na ratou nga whenua. Kati ena kupu. Ka korero ahau inaianei mo nga whenua rahui i Motueka, Porowini o Whakatu. He nui nga pitihana ki tenei Whare a nga Maori whai paanga ki aua whenua, a e inoi ana ratou kia whakahokia kia ratou nga whenua kaore he whare, kaore he tino whakapainga ki runga ana mutu nga tau o nga riihi e mau ana inaianei. Te take he nui rawa no to ratou hiahia ki te ngaki i aua whenua hei oranga ma ratou, he iti rawa hoki no nga wahi e toe ana kia ratou inaianei. He whakaaro pai tenei a nga Maori e tauira ana, e whai ana kia rite ratou ki o ratou hoa Pakeha. He mea pai rawa ia tenei, ara me whakakaha nga Maori kia rite tonu ta ratou ahua ki nga Pakeha. Koia ahau e mea nei, me whakahoki atu kia ratou etahi wahi o aua whenua e tutata ana ki o ratou kainga hei wahi ma ratou. E hara i te mea e tono ana ahau, kia hoki katoa atu nga tino whakapainga uta nui rawa, erangi ko nga wahi whenua e ahua takoto kau ana. E tino inoi ana ahau kia whakaae tuturu mai te Pirimia ka whakaurua e ia he rarangi kia ahei ai te Kaitiaki i runga i te hiahia o nga Maori, ki te whakahoki atu etahi wahi o aua whenua kia ratou ana kitea, kaore e pa he mate nui ki nga Pakeha me nga Maori i runga i te peratanga. Ki toku mohio tera e tautoku te mema mo Motueka i enei korero oku, ite mea e mohio pu ana ia ki aua Maori, me tana kite hoki i te nui o ta ratou kaha me ta ratou hiahia ki te mahi paamu ratou i runga i o ratou na whenua. Me whakaae mai te Kawanatanga me te Whare hoki ki tenei tonu aku, i te mea he tino tika hoki. A e tono ana ahau ki te Pirimia kia patua te kupu e pa ana ki nga rahui kei Wakanui, kia eke ai tenei ture ki nga rahui o te Hauauru o Te Waipounamu anake. Mehemea ka whakatikaia, ka tautoko ia i tenei Pire.

page 46