.gif)
Nga Korero Paramete: 1886-1890
Paraire, te 2 o Tihema,1887
Paraire, te 2 o Tihema,1887.
Rahui Maori O Te Waipounamu.
Tame Parata.—I patai ki te Kawanatanga aweha te Pire e pa ana ki te Ture Rahui Maori a te Waipounamu e mau nei i runga i te ota pepa te tuhatuhaina ai ki nga mema. E hiahia ana ahau ki te whakamarama atu i te take o tenei patai. Ko te take i patai ai ahau i tenei patai koia neki, kua roa noatu tenei Pire e mau ana i runga i te ota pepa, a e awangawanga ana ahau kia tuhatuhaina tenei Pire kia ahei te whakamaori kia ahei ai hoki nga Maori e pangia ana e tenei Ture te ata whiriwhiri i nga tikanga o roto. Na he poto rawa te wa e takoto nei ki nga Maori hei whiriwhiri i nga tikanga o taua Pire. Ko te mea tika me unu mo a tera Paramete. He mea nui rawa hoki tenei e pa nui ana ki nga Maori o tera takiwa. A ki taku whakaaro e he ana te tuku ohorere mai o tenei Pire ki te Whare i te mea kahore ano nga tangata e pangia ana e tenei Ture i matau noa ki ona tikanga. E ahua rereke ana tenei Pire i te Pire i mauria mai i tera tau ki te aroaro o te Whare. Heoi ko taku i tumanako ai kia kaua e nei kupu aku e whakaoho i te ngakou o te mema nana i mau mai tenei Pire.
Meiha Atikini.—Kua oti te tuha tenei Pure inanahi. Meake ka tae atu ki taua mema e patai mai ra. Ae, e tika ana te kupu ra, he mea nui tenei, e kore e tika kia whakaomakia te paahitanga o tetahi pire penei ki roto ki te Whare, erangi me tirotiro marire. Ko taua Pire nei, e rite pu ana ki te Pire i homai ki te Paremete kua mutu tata ake nei. Heoi te wahi i rereke, ko te tokowha te tokorima ranei o nga kai whiriwhiri utu, kua whakarerea etahi, kua waiho kia tokorua anake. I raro i te Pire o te Paremete kua hori ake nei, he nui te taimaha o te moni a nga Maori e pau i runga i te mahi whiriwhiri utu, a he mea tika rawa mo te taha ki nga Maori me nga pakeha kia whakatikaia, kei pau huhua kore a ratou moni. Ko te nuinga o taua Pire, he rite tonu ki to te tuatahi. A ko te mea tika me paahi tenei Pire inaianei hei ora mo nga pakeha me nga Maori hoki.
Wiremu Te Aho Me Etahi Atu.
Hoani Taipua.—I patai ki te Kawanatanga e pehea ana o ratou whakaaro mo runga i te pitihana a Wiremu te Aho me etahi atu i tukuna nei te whakatau a te Komiti mo nga mea Maori i te tau 1886. I te mea e patai atu ana ahau i tenei patai e hiahia ana ahau ki te whakamarama atu, ko tenei patai aku i haere i runga i tetahi whenua i wehea mo Ngatipa (ara) i wehea e te Kawanatanga mo nga tangata o Ngatitipa i hapai patu mo te taha ki te Kawanatanga. Erangi no te karaati tanga o taua whenua, karaatitia ana kia Hori me Nini Potaua Kukutai anake. Ko te nuinga o te iwi i kapea ki waho o te karaati. Na tera tetahi pukapuka a Te Penetana i tuhi atu ai ki nga kai-pitihana e mea ana i hoatu taua whenua mo te hunga mau patu katoa o Ngatitipa. Ko Te Penetana hoki, te Tumuaki o te kooti. Na kua tae mai tana pukapuka ki te aroaro o te Komiti. Ko te ahua o taua wahi inaianei e penei ana. Kei te noho etahi o nga kaipitihana i runga i taua whenua inaianei, erangi he noho wairangi noaiho i te mea kihai i uru a ratou ingoa ki te Karauna karaati. Heoi mahara ana taua hunga, he tino mate nui rawa tenei kua pa kia ratou. Koia ka tino takoto atu tana tono ki te Kawanatanga kia manaakitia tenei patai ana, a kia pai rawa te whakahoki mai a te Minita. I te mea hoki he aitua nui tenei kua tau ki runga ki nga Maori.
Te Miterehana. — Kua tukua nga ritenga katoa o tenei mea ki te Apiha o te Kawanatanga ki Waikato, erangi kaore ano kia tae mai tana whakahoki. Kia tae mai ra ano, ka ata whakaarohia nuitia e te Kawanatanga. Kua tae mai ano te reta a taua Apiha e whakaatu mai ana. Kaore ano ia kia kite noa i nga kai-pitinana me nga tangata i tapoko ki te karaati. A tera ia e whakaatu ki te mema nana tenei patai ana tae mai te ripoata a taua Apiha.
Te Hemara.—Mehemea i tuhi reta te Kawanatanga kia
Te Matara ki Putataka, e kore e roa kua hoki mai te kupu ite mea kei
te mohio rawa taua kauma-page 30
tua ki tenei mea. Kei te
mohio ano hoki a Te Penetana me Tiki, a me patai ki enei tokorua. Ko
taua whenua he mea wehe marire mo nga hoia Maori e ono tekau ma rua,
a he takoha ma ratou taua whenua mo ta ratou mahi pai me te piri
pono kia Te Kuini.
Te Miterehana.—Kaore ano kia tae mai nga korero mo tenei mea ki Poneke. Na reira e kore e taea te whakarite inaianei.