Wi Katene. — E Te Tumuaki. Heoi te take ka korero ahau inaianei, he raruraru uo toku mahara mo te mahi a etahi mema e tohe mai ana kia pooti ahau ki tetahi taha ki tetahi taha raneime te mea he tamariki ahau e ai tenei mahi kuare a enei mema e pakiki mai nei ki au. I toku haerenga mai ki Poneke ko toku tino hiahia me awhina ahau i te Kawanatanga, otiia no toku kitenga i nga mahi a ratou me tenei Pire whakanui i nga utu o te Katemauta, ka rangi rua oku mahara. Kua ahua wehi ahau ki tenei Pire. E mohio ana hoki ahau kei te utu nui nga Maori ki nga tiuti katemauta, a mehemea ka paahi tenei mea ka whaka ekea he tino taumahatanga ki runga kia ratou. Ki toku whakaaro tera e nui rawa nga koha hei utu ma ratou, a ka rawa kore tahi nga Maori me nga Pakeha moni iti. Ka taimaha atu tenei Pire kia ratou, nuku atu i tona pehanga i nga tangata whai rawa. Ko te mea nui o roto i toku ngakau he awhina he tautoko i te Kawanatanga mehemea e homai ana e ratou nga mea tika hei painga mo te Koroni katoa. Otiia i toku taenga mai ki te Paremete ko ta ratou mea tuatahi i homai ai, he whakataimaha rawa i te pikaunga a te iwi nui tonu. Heoi kau te take i tu ai ahau ki te whakapuaki kupu inaianei, kia marama nga mema ki te taha e pooti ai ahau akuanei. Kei awanga wanga aua tangata e tohe nei iahau. Tetahi take o taku pooti penei, he mohio noku kanui te hiahia o te Kawanatanga kia pakaru te Paremete. Kia hoki tatou ki te motu pooti ai, e ai te whai korero o te Pirimia i whakapuaki mai ki tenei whare inawake. He hoa pai noku nga mema katoa o tenei Kawanatanga, inahoki te Minita mo nga mahi nunui, ko toku hoa Minita ia imua me te Pokuru hoki, te Minita mo te Katimauta. Otiia, i te titiro tonu ahau ki aia i roto i enei tau maha a ahakoa he hoa ia noku, kei te ahua mataku ahau inainei ki oua ritenga me ona whakahaere. Kaore hoki he whaitaketanga o tena Minita ki tenei koroni. Heoi kau ko tona whiwhinga ki te nohoanga o nga Minita. E kore au e whai korero mo nga moni o te koroni kua hapa nei inaianei. Ki te hoki tatou ki te motu pooti ai, kaore ahau e wehi kahore ahau e hopohopo. E pai ana kia kimihia e tatou te whakaaro o te koroni, kia rangona te reo o te iwi nui tonu, nana ka hoki mai ko Hirini Taiwhanga hei hoa mo Te Pokuru, heoi, kahore kau he ritenga mo tena. Heoi kau te take e mahara hara nei ahau mo toku iwi, ko Te Ture Whakahaere Whenua Maori. Kua patai ano ahau ki nga tangata o toku takiwa, kei te pewhea a ratou whakaaro mo tenei Ture, Otiia kahore ano kia hoki mai toku patai, na reira kaore ahau e kaha ki te whakapuaki i ta ratou whakaaro inaianei. Koia ka mea ahau inaianei e pai ana kia tere te pooti te motu kia whai takiwa nga tangata o ia wahi o ia wahi ki te tohu tohu ki a ratou mema i nga mea e tumanako ai ratou. Kanui toku pai ki tenei. A ki te hoki mai nga page 16Minita ra i te waha o nga raiona, ite ana o te pouritanga, he tohu ra pea tena, kei te paingia ratou e te iwi nui tonu tae noa ki a ratou ture. A kua tika te pootitanga o te motu katoa. E kore ahau e kii inaianei kei tewhea taha ahau e tu ana ina whakahokia mai ahau e oku iwi hei mangai mo ratou. Maku tonu e titiro ki te taha mate ki te taha ora. Ki te pai nga ritenga a tenei Kawanatanga ana hoki mai ratou, tera ahau e tautoko ia ratou. Otiia maku tonu e ata whakaaro. Mehemea ka piri oku hoa mema Maori ki tenei Kawanatanga inaianei, kei a ratou tonu te tikanga. E korero kau ana ahau mo toku kotahi. Ara kia marama te whare ki te ahua o toku pooti inaianei. Ka pooti ahau mo te menemana o te mema mo Taranaki, ara ki te taha whakahe ki tenei Pire.

Pire Whakatikatika I Te Ture Whakataunga Rahui O Te Tai Hauauru.

H. Taipua.—I mea ko nga korero e korerotia nei mo runga i tenei Pire e whakatika aua i nga korero katoa i putu atu i au inanahi kua nui te taima o te Whare kua pau i runga i te korero tanga i tenei Pire, a he maha nga menemana i whakaurua ki roto i tera po, muri iho i te whakaurunga i aua menemana ka kite tatou kua rereke nga whakaaro o nga mema o te Kawanatanga. He mema hou ahau no tenei Whare erangi kihai ahau i rongo ki tetahi mahi i rite ki tenei i mua. Na kua mea tetahi mema o te Kawanatanga kia whakaurua ano etahi menemana hou, a ki te whakaurua aua menemana tera pea e timata he korero hou mo tenei Pire. Mehemea e ki mai ana te Kaitiaki mo nga moni o te Koroni ka pa anake tana menemana ki tetahi wahi anake o te Pire a e kore e puta he tikanga e korerotia houtia ai te Pire ka pai pea kia whiriwhiria e te Whare. Erangi kaua nga mema o te Whare e whakaaro hei painga mo nga Maori nga menemana e korerotia nei, mehemea hei painga mo nga Maori te menemana e korerotia nei ka taea noatia atu e te Whare nei te patu i aua menemana i muri iho. E penei ana taku ki notemea e tere tonu ana te hanga ture e tenei Whare e pa ai he mate ki nga Maori, a kahore he mana i nga Maori hei whakatikatiki i aua Ture i runga i ta ratou i hiahia ai. Kahore he take e ruarua ai te whakaaro o nga mema o tenei whare mo runga i nga tikanga o tenei Pire, mehemea ka kitea a muri ake nei e kino ana nga tikanga o tenei Pire mo te taha ki nga pakeha tera e hohoro tonu te whakatikatika e tenei Whare, no mua iho taku mohio ka penei nga mahi a nga mema o tenei Whare, mehemea ka whakahokia te Pire kia mahia houtia mai tera e puta he korero hou mo te Pire katoa. Heoi pooti aua te whare i runga i enei kupu na, me whakahoki te Pire kia mahia houtia. Tona tukunga iho e 22 nga ae, e 31 nga no heoi kihai i whakohia te Pire kia mahia houtia.