Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1881-1885

Paraire, te 10 o Hurae, 1885. — Wi Tako Ngatata

Paraire, te 10 o Hurae, 1885.
Wi Tako Ngatata.

Te Puke Te Ao.—Ka patai ki te Minita Maori Mehemea ka whakaae te Kawanatanga ki te Whakamana i te kupu Whakaari a te Komiti Tikanga Maori o to Kaunihera i tuhia i te 5 o Hepetema, 1883, mo runga mo te pitihana a Wi Tako Ngatata?

Te Paranihi.—Tana Whakahoki. Te mea tino raruraru tenei erangi me panui e ia te pitihana i tukua ra ki te Kaunihera i tetau 1883 me te ripoata hoki o taua Kaunihera.

"Ko te kai-pitihana ko Wi Tako Ngatata e tono ana mo raua ko tona tuahine ko Ngapei-Ngatata kia taka mai kia raua te hea o tona teina o Wi Tana Ngatata ki tetahi rahui kei roto i te taone o Nui Paremata.

"Ko nga pukapaka o te Kooti Whenua Maori e whakaatu ana i enei korero, ara. I moe a Wi Tana Ngatata te tangata kua mate ra ki tetahi wahine Maori ko Kera tona ingoa, erangi kua moe noa atu taua wahine i tetahi Pakeha a whakarerea ana e ia moe rawa ia Wi Tana. Muri tata i tona moenga iaia ka whanau tana tamaiti he hawhe kaihe tapa iho te ingoa ko Ani Tiria Pihopa, na tono ana tana kotiro kia taka mai ki aia te hea o Wi Tana ki te whenua na ki Purakau. Whakawakia iho i te mea e ngaro ana a Wi Tako, he mate kino te take i kore e tae atu ai ki te Kooti Whenua Maori, a puta ana te ota o te Kooti i te 13 Aperira 1878 he Whakapumau i taua hea kia Ani Tiria- Pihopa. A i tetahi nohoanga o te Kooti i muri i roto i te tono a te kai-pitihana ka puta te kupu a te Kooti, "Ki tana whakaaro he hawhe-kaihe a Ani Tiria Pihopa e hara i te tamaiti a Wi Tana a me taka te hea o Wi Tana ki Purakau ki te kai-pitihana raua ko tona tuahine otiia kaore he mana o te Kooti ki te whakakore i te ota o te Kooti i tuhia i te 13 o Aperira 1878."

E penei ana te ripoata a te Komiti i runga i tenei take ara:—

"E whaihonore ana te Komiti ki te ripoata ko te ota o te Kooti Whenua Maori i tuhia i te 13 o Aperira 1878 e whakatu ana i a Ani Tiria Pihopa hei whakakapi mo Wi Tana e he ana me whakakore a mehemea kaore he mana o te ture hei whakakore me homai tetahi pire ki te Paremete e haere ake nei hei whakamana i te kupu o te Kooti i whakapuakana i te 21 o Hune 1882."

E mea ana a Te Paranihi e penei ana te whakaaro o te Tumuaki o te Kooti whenua Maori ki te titiro a te ture o Ingarani e mana tonu ana tenei Hawhekaihe a he tino nui rawa nga raruraru mehemea ka homai he ture hei whakaara i tenei mea, ki tana titiro ma nga Kooti o te Koroni e whakahaere. Akuanei pea kua riro taua whenua i etahi tangata ke i muri, kua rereke pea te ahua, a he nui rawa te raruraru e tupu ake mehemea ka waiho ma te Whare e mahi te ture mo tenei take, a tera e waiho hei tauira mo etahi atu mea penei. Na i runga i tenei ahua a whakaatu ana ia e kore te Kawanatanga e whakaputa he Ture motuhake mo tenei mea. Ko te mea tika ia me kawe tenei mea ki roto ki nga Kooti whakawa o te Koroni.