Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1881-1885

Kupu Whakamarama

Kupu Whakamarama.

Te Ao.—E te Tumuaki, e hiahia ana ahau ki te whai kupu ki te Mema kua korero nei. E ki ana ia he mea whakakiki matou i pera ai ta matau pooti i mua tata ake nei, a na te mana o tetahi page 33tangata i waho o tenei Whare i pera ai matou, I whakahua ia i te ingoa o Rata Pura, kahore rawa he kupu a taua rangatira i puta ki nga Mema Maori kia pooti ratou mo te Kawanatanga. He kupu whakapae tenei, mehemea i kite taua mema e korero ana a te Rata Pura kia matou e tohe ana ranei kia matou kia pooti ka tahi ka whai take kia pera ana korero, ko ta matou pooti he mea puta ake ano i roto i o matou whakaaro, na matou ake ano o matou whakaaro i pooti pera ai matou kahore he kaiarai mo te tuku i a matou pooti, kahore he tikanga i puta ai tenei whakapae, ki taku whakaaro e hara i te mea tika. I haere mai ano tetahi atu mema ki konei korero ai i etahi korero mo nga mema Maori, ki taku whakaaro e he ana tenei mahi, e kore tenei tu mahi e whakahirahira i aia kahore i tika kia puta enei tu kupu whakapae.

Wi Pere.—E te Tumuaki e hiahia ana ahau ki te korero i etahi kupu torutoru nei mo runga i te take e korerotia nei. E hiahia ana ahau ki te ki ko te pooti i tukuna e ahau i mua tata ake nei he mea tautoko ake ano na toku ngakau ehara i te mea tohutohu ehara hoki i te mea ki mai e te tangata me pehea ranei taku pooti. E hiahia anaahau ki te patai atu ki te Whare he aha te mea kua tukuna mai e puta ai he ora ki nga Maori i roto i enei Paremete e rua kua pahure ake nei. E rere ke ana te whakahaere o nga tikanga mo nga Mema Pakeha o tenei Whare, ko ratou kua whiwhi ko nga Maori kahore i whiwhi, ko te take i tautoko ai au i tenei Kawanatanga no te mea kua puta to ratou whakaarao whakaaroha ki nga Maori. Kihai au i tonoa i whakawherea ranei kia kooti au ki a wai ranei. Mehemea e ki mai ana tetahi mema ki au kia pooti au, a mahara iho au he mea tika te mea e tonoa nei kia pooti ahau, ka hoatu ano e ahau taku pooti ki aia, kahore he tangata o waho i tenei Whare i tono i ahau kia pooti i runga i te huarahi e korerotia nei. He maha nga tikanga whakararuraru i roto i tenei Whare, he maha nga tikanga whakahoahoa a nga Mema i waenganui i a ratou ano mo a ratou nei takiwa, i muri ka tahuri ka whakapae ki te Kawanatanga mo te nui o ta ratou mahi nama, ko te he o taua mahi nama na nga mema o tenei Whare i te nui o ta ratou tono mo a ratou na ake takiwa, kahore ano matou nga Mema Maori i tono noa ki te Kawanatanga mo tetahi mea, kahore matou i tono kia whakaputaina he moni mo o matou Takiwa. Heoi ta matou i tono ai ko tenei kia tukuna mai e te Kawanatanga tetahi ora mo o matou mate e mau nei i runga i te he o nga ture o mua. Ehara ta matou i te tono moni erangi he tono kia tukuna mai tetahi tikanga tika kia matou, ki taku whakaaro tera nga mema o te Whare e tautoko i te pumau o aku whakaaro mo runga i tenei tono, a ka mea tonu ahau ki te kore e puta mai he ora mo matou katahi ka puta he raruraru nui i waenganui i nga Maori, a amuri ake nei ka tipu ke whakaaro kino i roto i te ngakau o nga Maori ki nga Pakeha, kahore tetahi mema o te Kawanatanga i haere mai ki te tonu kia pooti matou ki te Kawanatanga, kihai ano hoki i tono nga Pakeha o waho i tenei Whare.

Tame Parata.—E te Tumuaki, e whakama ana ahau i au e tu atu nei ki te korero mo runga i tenei take. I mahara ahau ka tutata nei te mutunga o a tatou mahi tera tatou e hoki ki o tatou kainga i runga i te whakaaro pai o tetahi ki tetahi, ko tenei e pouri ana ahau i te mea kua ara mai ano te kupu mo te pooti o nga mema Maori i runga i tetahi huarahi, katahi ano ahau ka rongo kia Rata Pura. I mahara au i huihui tatou i tenei ra ki te whakaoti i nga etimeti, ko tenei e pouri ana ahau i te mea kua rereke a tatou korero. He nu te taima kua moumoutia e tatoru. E kore e taea e tetahi mema te ki i whakawaia ahau kia rere ke ai taku poti i runga i ta toku ngakau ake i whakaaro ai. I pooti ahau i runga ano i ta toku ngakau i toutoko ake ai. He maha nga mema i tono mai ki ahau ki te tautoko i a ratou i runga i nga mea maha, a i te mea e mahara ana ahau, ahakoa he pooti ki te Kawanatanga ki te Apitihana ranei. I mahara ahau kua nehua atu enei tu whakaaro mo runga i nga Mema Maori o tenei whare, pouri ana ahau i te mea kua whakaarahia mai ano, page 34mehemea e whakahe ana nga mema kia te Rata Pura, mo korero tonu mai ratou inaianei kaua e whakaarahia mai he take ke, kaua nga mema e ki na Rata Pura i whakawhera nga Mema Maori kia pooti pehea ranei, he whakautu atu ahau ki te Whare inaianei mo taku korerotauga mo runga i tenei mea.