Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1881-1885

Taite, te6 o Nowema, 1884

Taite, te6 o Nowema, 1884.

Wahanui.—E te Pika tena koe me nga Mema o tenei Kaunihera, tena koutou. I hiahia ahau kia tae mai au ki tenei Whare ki te whakapuaki i te hiahia o toku iwi. I whaikupu ano ahau ki tera Whare o te Paremete i runga i aua hiahia o toku iwi. Tuatahi, ko te tino take o aua hiahia kia tau ano ki au te mana whakahaere i toku whenua, I raro ano i te mana o te Kawana. Kahore ano kia pa noa te ringa o te pakeha ki enei whenua. Kua roa ahau e noho ana ikonei, kua kite hoki au i te Pire a te Kawanatanga. I kite au he nui rawa nga niho o taua Pire. He niho katoa kei te tinana a he tara ano kei te whiore e mau aua. No muri mai nei i taku whikorero ki tera Ware katahi au ka kite kua mahia paitia taua Pire e te Kawanatanga. Kua unuhia e te Kawanatanga te nuinga o nga niho o taua Pire, kotahi tonu te mea i kite au e mau tonu aua. Ka nui taku whakakino mo tenei niho e mau tonu nei, a e inoi ana ahau ki tenei Kaunihera kia kaua e whakamana taua rarangi o te Pire. E tono ana hoki au kia kaua e mana te Kooti ki runga ki aua whenua inainei. Kaore au i te ki me kaua rawa e mana te Kooti engari e mea ana, ahau kaua e pa atu ki aua whenua i tenei wa, engari taihoa marire kia ta te manawa, kia taea ai te ata whakarite marire ki te Kawanatanga, a kia rite raano he tikanga hei reira e tika ai kia rapua he tikanga mo nga mahi o muri atu. Kaore au i te arai i te Kawanatanga, engari e hiahia ana ano ahau ki te whakahoa i a ratou, kia taea ai te whakahaere pai i taua takiwa. Koia nei te tuatahi o aku whakahe mo taua Pire. Tuarua, e hiahia ana ahau ki a whakamana te Komiti, kia tukua ma te Komiti e whakahaere katoa nga mahi i runga i nga whenua i roto i taua takiwa. Engari hoki ki taku titiro atu kua ahua ngawari mai te Kawanatanga ki ta matou i pai ai. E whakapuaki atu ana au i tenei tono inaianei kei raruraru ano tatou a muri rake nei, a ka kataina tatou e era atu Komiti me era atu whenua o te Ao. I mahara tonu au he mea tapu tenei Paremete, he tapu hoki ana mahi me haere i runga i te pono me te tika. Tuatoru, e hiahia ana ahau kia pai te hanga i nga ture mo nga iwi e rua, kia rite tahi te whakahaere mo te iwi Maori me te iwi Pakeha, kia pai ai te noho tahi i roto i nga tau e haere ake nei. Kati ra aku kupu mo tenei mea, heoi ano ra ka whakapai atu ahau kia koutou mo to koutou whakaae kia tae mai au ki to koutou aroaro. Kia ora koutou e noho ana ikonei ki te mahi i nga ture i runga i te ngakau tika me te ngakau pai.

Haterei, te 8 Nowema, 1884.

Wi Tako Ngatata.—E te Tumuaki ka whaikupu atu au mo te mea e korerotia nei i te aroaro o te Kaunihera. I tae mai he pukapuka a Wahanui ki au, e whakamarama mai ana i nga menemana o tenei Pire, tono mai ana ia kia tautoko ahau i ana menemana me ka korerotia i te Kaunihera. Te take i pera ai ia, he hiahia nona kia waiho ano ki a ia te mana whakahaere i tana whenua, a i te mea e hiahia ana te Kawanatanga ki te hoko whenua i reira, me panui ki nga tangata katoa o taua takiwa. A ki te hiahia te Kawanatanga ki te hoko whenua i reira me panui me ata whakaatu marire hoki ki nga iwi o reira, ka whakaatu atu hoki ki te Komiti o taua takiwa. E hara i to mea e hiahia ana ia ki te kaiponu i taua wahi, engari e hiahia ana ia kia waiho marire kia marama raano te tikanga hei whakahaere i nga mahi mo te whenua, kei reira ka tika ai te rapu tikanga mo te page 10hoko mo te tuku ranei i aua whenua. Kaore ia i te wehi mo te haere o te reriwe ki taua takiwa. Kei te marama ratou ki tera, e whakaae ana hoki kia puta taua mahi; engari e hiahia ana ratou kia kaua e pa atu ki nga whenua papatipu inaianei, kia rite raano tetahi tikanga mo ana whenua. E hiahia ana hoki ia kia mutu te mahi tukutuku naoni ki nga Maori takitahi, e hiahia ana ratou kia kotahi tonu te tikanga whakahaera mo aua whenua ara me ata panui marire ki nga hunga katoa e whaitake ana. Ko enei nga take e hiahiatia ana e nga Maori no reira au i tautoko ai i nga menemana i whakaurua e te Kaunihera ki roto ki tenei Pire.