Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1881-1885

Pire Whakatikatika i Nga Whenua Maori

Pire Whakatikatika i Nga Whenua Maori.

Meiha Te Wheoro.—Ki taku whakaaro he Pire pai rawa tenei, mehemea e whakaae mai ana te Minita mo te Taha Maori ki taku, ara, kia whakarerea te wahi o tenei Pire e ki nei kia kore te Ateha. Koia nei anake te wahi o tenei Pire e he ana ki taku titiro, ko te whakakore i enei kupu o roto i te tekihana 35, ara:—"Te ingoa o te Ateha e noho tahi ana hei hoa mo tau Kai-whakawa"—notemea koi na te mea e tino whakapono ai nga Maori ki te Kooti Whakawa Whenua Maori. Mehemea ki te pai te Minita mo te Taha Maori ki te whakarere i tenei wahi o te Pire nei ki waho, katahi ka pai rawa ki taku whakaaro. He matua nga he e whakatikatikaia ana e tenei Pire, na a te taenga ki roto ki te Komiti e hiahia ana au kia hoatu he menemana ki roto whakakore i nga roia. Tetahi kia whakaurua atu he tikanga ki roto hei whakahoki i te mana o te Kawana me te Minita o te Taha Maori ki runga ki nga mahi a ta Kooti Whenua, Maori, ara; e hiahiatia ana kia tau ano te mana o te Kawana me te Minita ki runga ki te Tari Kooti.

page 53

H. Tomoana.—E whakaae ana au ki tenei Pire, a te taenga ki roto ki te Komiti tera au e whakamatau ki te whakauru atu i nga mea e hiahiatia ana e matou; mehemea hoki ra e whakaae ana te Minita mo te Taha Maori ki nga kupu e ahu atu ana i a matou. Kanui to matou pai ki tenei Pire, notemea ko te mahi a te iwi Maori he tonotono mai kia whakatikatikaia etahi wahi he o nga Tare Whenua Maori. E mea ana au kia ngawari mai te Minita Maori ki a matou, a, i te taenga o te Pire ki te Komiti me whakaae ia ki a matou menemana.

H. M. Tawhai.—E te Tumuaki he kupu hoki aku mo runga i tenei Pire. Kotahi tonu te rarangi e tino pakeke ana ki au, engari ka korero au mo runga i te Pire katou. E mea ana tetahi rarangi o te Pire nei kia kaua e noho tahi te Ateha me te Kaiwhakawa pera me tera i whakaritea ra i roto i te rarangi 2 o tenei Pire, e ki ana: I te tekihana toru-te-kau-marima ka whakakorea nga kupu "Te ingoa o te Ateha e noho tahi ana hei hoa mo taua Kaiwhakawa." Me tono e au ki te Minita mo te taha Maori kia whakakorea enei kupu o te Pire nei. Ka tono atu au ki a ia kia unuhia, natemea ki taku whakaaro he whakaiti tenei i nga Ateha Maori. Mehemea ka whakakorea aua kupu o te Pire nei, tera pea e pai nga tikanga o roto. Ka tono atu ano hoki au ki te Minita na mehemea ka taea te whakauru i tetahi rarangi ki tenei Pire kia kaua e uru nga roia ki te Kooti Whenua Maori. Kei te mohio ano te Mema na ki te nui o te mate kua pa ki nga Maori i runga i taua rarangi i whakaurua ra ki roto ki Te Ture o te tau 1880. E hiahia ana hoki au kia whakaurua ki konei he tikakga hei whakakore i te rarangi 55 o te Ture o te tau 1880. Kaore ano au kia kite i te putanga mai o te mate ki nga Maori i raro i enei rarangi e tonoa nei e te Minita mo te taha Maori kia whakakorea i naianei; engari he nui to whakahe a nga Maori mo te tekihana 55 o taua Ture o te tau 1880, me ki atu au e whakahe ana nga Maori i taua rarangi, kua maha noatu hoki a ratou pitihana e inoi ana kia whakakorea taua rarangi. Engari kaore ano kia tae mai he reta he pitihana ranei ki au a nga Maori whakaatu mai i nga mate kua pa kia ratou mo runga i te noho tahi a te Ateha hei hoa mo te Kaiwhakawa. I te rapu au i te take i tukua mai ai te Minita mo te taha Maori te menemana hei whakakore i enei kupu o te tekihana 35 o taua Ture. He nui rawa pea no nga mana i tukua e te Ture o te tau 1880 ki te Ateha i nga mana o te Kaiwhakawa o te Kooti Whenua Maori, no reira pea i tukua mai ai e ia tenei ritenga hei whakakore i nga Ateha. Mehemea ka whakaae te Minita mo te taha Maori kia kaua nga roia e uru ki te Kooti, kia whakakorea hoki te rarangi 55 o te Ture Kooti Whenua Maori, 1880, ka tahi pea au ka kaha ki te pooti ki te Pire nei; engari mehemea kaore ia e whakaae ki enei kupu e toru kua korerotia ake nei, na ka rereke taku pooti, ka turaki tonu au i tenei Pire.