Pire Rahui Maori.

H. M. Tawhai.—Tenei ano etahi kupu itiiti nei aku mo runga i te korero tuaruatanga o tenei Pire. I tera whaikorerotanga aku i whakaritea e ahau tenei Pire ki tetahi ika e ki katoa ana i te wheua, no muri mai i tera kua ata tirohia. e ahau nga wahi katoa o tenei Pire heoi kaore tetahi e paingia ana e toku ngakau. Tera pea he kuare noku ki enei tu Pire, he ahakoa, kaore he wahi marama ki taku titiro. Ko te tuturutanga i roto i ahau e penei ana, e, ko te tikanga o tenei Pire he hoatu katoa i nga Rahui Maori ki raro ki te mana o te Kai-tiaki, na he Pakeha taua tangata. I mahara ahau ko ahau anake pea te tangata e whakaaro ana he Pire taimaha tenei ki runga ki te iwi Maori, katahi ka tukutukua e ahau he kape ki nga Maori, na ko a ratou whakahoki mai e penei ana ano me aku whakaaro kua whakapuaki atu nei, no reira ka tika tonu taku whakahe i tenei Pire i te mea hoki e tautoko ana i te hiahia a toku iwi, me taku kupu atu hoki i naianei kaore an e pai ki tenei Pire. Ahakoa e kiia ana he Pire pai tenei mo te iwi Maori, he arai atu i nga Pakeha me nga Kamupene hoko whenua, otira ki au nei e rite pu ana ano tenei Pire ki aua tangata hao whenua. Ko te ture rahui e paingia ana e ahan me hoatu ano ki ia tangata o te iwi Maori te mana whakahaere mo tona piihi whenua, mana e pupuri i raro ano i tona mana; me pera ano he ritenga whakahaere ki nga Maori me te ritenga kua tau nei ki nga tangata no ratou te Rahui i Orakei- Na ka korero atu ahau mo tena; kua oti i ahau te tuku tetahi Pire ki Te Whare mo taua Rahui, kei te takoto ora tonu i naianei taua whenua, na ko te tono a nga Maori o taua whenua he mea kia tangohia tetahi wahi o te here kia ahei ai ratou ki te riihi i a ratou wahi e pai ai; engari hoki ko te here hoko me mau tonu tena kia kore ai ratou e kaha ki te hoko atu i taua whenua. Ko nga whenua e peratia aua te here kaore e tipu ana he raruraru i waenganui i nga Pakeha me nga Maori, na heoi ano te wahi e raruraru ai ko te herenga kia kaua e riihi. Mehemea e peneitia ana me taku e korero nei te whakahaere mo nga whenua, ara te riro ano ma nga Maori e riihi, e kore e riro te nuinga o nga moni o te whenua hei whakahaere i aua riihi, hei whakarite hoki i etahi atu tangata e uru ana ki te whakahaere o aua whenua. Ko taua whenua ko Orakei he mea karaati ki etahi Maori, a na te ahua o taua karaati i kore ai e pau he moni ma aua Maori ki te utu roia me etahi atu tangata e pa ana ki taua whenua. Na titiro ki nga Rahui o Poneke nei; kua tae mai he pitihana ki te aroaro o te Komiti mo nga Mea Maori mo aua Rahui, kua kite au i te nui o te raruraru o aua Rahui, na i runga hoki i te mahi a nga tangata whakahaere i aua Rahui he nui nga moni a nga Maori kua pau mo reira. Koia nei te take i kaha ai ahau ki te ki atu ki Te Whare me pera he ture rahui me te ture i runga i te Rahui i Orakei. He maha nga wahi o tenei Pire e kitea ana e ahau tera e rarurar page 45mehemea e mahia ana, notemea he tawhiti rawa mai te Kai-tiaki o te Katoa i te wahi e takoto ana nga Rahui hei whakahaere mana, na era e pau nui te moni a nga Maori nona aua rahui i runga i te haere mai kai kite i te Kai-tiaki. He tika pea he aroha no te Minita mo te Taha Maori ki nga Maori i hangaia peneitia ai e ai tenei Pire, otira ko ahau, kaore ahau e pai ki tenei Pire, e mataku ana ahau ki tona ahua. Ko matou ko nga Mema Maori e wha kua korero nui i tenei mea ia matou e noho nei i tenei taone, na i roto i a matou whiriwhiri e rongo ana ano matou i nga whakaaro a etahi atu Maori e hara nei ia matou, heoi ko te tuturutanga o a matou whakaaro katoa tera e taimaha tenei Pire ki runga ki te iwi Maori. Mehemea ki to tohe tonu te Mema o Taranaki (a Te Kere) ki tona menemana ka tautuko atu ahau kia ono marama rawa te korero tuaruatanga o tenei Pire. I hiahia ahau kia penei tenei Pire ki au me tetahi ika, he tuna, he piharau te ingoa kaore ona whenua; na mo to kai rawa ake ahau kua kore ahau e raoa i te wheua. Engari i runga i a matou whakaaro katoa, me aku hoki i kite ai i roto i tenei Pire e rite ke ana tenei Pire ki tetahi mango kai-tangata. Kaore rawa he wahi o tenei Pire e pai ana ki au; kua roa matou e tirotiro ana i nga wahi katoa o tenei Pire heoi e kino katoa ana ki a matou.